God Triwan—Em Wanpela Tok Bilong Baibel o Nogat?
“Bilip Katolik i olsem: Mipela i lotuim wanpela God em God Triwan . . . Olsem na Papa em i God, na Pikinini em i God, na Spirit Holi em i God. Tasol ol i no Tripela God, ol i Wanpela God tasol.”
DISPELA bilip long God Triwan i namba wan bikpela bilip bilong ol lotu ol i kolim Kristen.a Sapos yu insait long lotu Katolik o Talatala, ating ol bai tokim yu, em i namba wan bikpela tok yu mas bilip long en. Tasol olsem wanem? Yu inap kamapim klia as bilong dispela bilip na stori gut long en? Sampela saveman insait long ol dispela lotu ol i tokaut olsem ol i no klia gut long dispela tok.
Sapos olsem, bilong wanem ol i bilip long dispela tok? Ating dispela tok i stap long Baibel na ol i bilip long en, o olsem wanem? Wanpela bisop Angliken nau em i dai pinis, em John Robinson, em i bekim dispela askim long buk bilong em (Honest to God) na yumi ken tingim gut. Em i tok:
“Bilip bilong ol [misin] long Krais, em Nupela Testamen i no as bilong en. Ol i bilip olsem Jisas em i stap God, na ol i mekim olsem dispela tok ‘Krais’ na ‘God’ i wankain tasol. Tasol i no gat wanpela tok long Baibel i tok olsem. Nupela Testamen i tok, Jisas em i Tok bilong God, na . . . Jisas em i Pikinini bilong God; tasol em i no tok, Jisas em i God, nogat.”
Misin Angliken i no wanbel wantaim sampela tok bilong John Robinson. Tasol olsem wanem? Em i tok stret taim em i tok, “Nupela Testamen” i no tok, “Jisas em i God”?
Tok Bilong Baibel
Bilong bekim dispela askim, ating sampela bai kamapim namba wan tok bilong Gutnius Jon i Raitim, olsem: “Bipo bipo tru, taim olgeta samting i no kamap yet, Tok i stap. Tok i stap wantaim God na Tok em yet i God.” (Jon 1:1, Baibel Pisin na Baibel King James Version) Tasol dispela tok i pait wantaim tok bilong dispela bisop Angliken, a? Nogat. Ating John Robinson i save pinis, sampela man bilong tanim Baibel long nau ol i no wanbel wantaim dispela tok olsem tupela Baibel hia i tanim. Long wanem, dispela hap tok olsem “Tok em yet i God,” long tok Grik bilong pastaim dispela tok “God” i no gat wanpela tok paslain long en olsem “dispela.” Tasol long dispela tok olsem “Tok i stap wantaim God,” long tok Grik i gat hap tok olsem “dispela” i stap paslain long tok “God.” Olsem na yumi ken save, dispela tupela tok “God” i narapela narapela.
Olsem na sampela man bilong tanim Baibel ol i kamapim klia dispela samting na ol i kolim dispela tok olsem “Tok em i wanpela god.” (An American Translation, Schonfield) Na Baibel bilong Moffatt i tanim olsem: “Logos [Tok] em i wanpela god.” Tasol John Robinson na Bikman Frederic Kenyon i tok, sapos aposel Jon i laik kolim olsem, em bai kolim tok Grik theiʹos long dispela tok “wanpela god.” Baibel New World Translation i tanim stret dispela tok olsem: “Tok em i wanpela god.”
Profesa C. H. Dodd, em i bosim wok bilong tanim wanpela Baibel (New English Bible), em i tok olsem long dispela: “Wanpela gutpela pasin bilong tanim dispela tok em i olsem: ‘Tok em i wanpela god.’ ” Tasol dispela Baibel (The New English Bible) i no kolim olsem. Em i kolim tok bilong Jon 1:1 olsem: “Taim olgeta samting i kamap nupela, Tok i stap pinis. Tok i stap wantaim God, na Tok i wankain olsem God.” Orait, bilong wanem komiti bilong tanim dispela Baibel ol i no kolim olsem Profesa Dodd i makim? Em yet i tok: ‘As bilong en i olsem: Dispela tok i narapela kain long tingting bilong ol long tok bilong aposel Jon na tingting bilong olgeta Kristen.’—Technical Papers for the Bible Translator, Volyum 28, Janueri 1977.
Insait Tru Bilong Dispela Tok
Tasol dispela tok olsem Jisas em i wanpela god na em i no dispela God i bin wokim olgeta samting, yu ting em i narapela kain long tingting bilong aposel Jon na tingting bilong ol Kristen? Orait, nau yumi ken lukim sampela tok bilong Baibel i stori long Jisas na God, na bai yumi ken save long tingting bilong sampela man i bin i stap taim Misin Katolik i no kamapim yet Tok Bilong Atanesias i kolim ol bilip bilong misin.
“Mi wantaim Papa mitupela i wanpela tasol.”—JON 10:30.
Novatian (yia 200 i go inap yia 258) i tok: “Em [Jisas] i tok, ‘mitupela i wanpela,’[b] na ol man i no bilip ol i mas save, Em i no tok ‘wanpela’ man. Olsem na dispela i makim olsem Em wantaim Papa i stap wanpela long tingting, olsem wanbel, ol i no wanpela long skin. . . . Em i tok ‘wanpela,’ long wanem, tupela i gat wanpela tingting . . . na tupela i pas gut wantaim, na yumi save, Papa na Pikinini ol i stap wanpela long tingting na long pasin bilong givim bel long narapela, na long laikim tru narapela.”—Treatise Concerning the Trinity, sapta 27.
“Papa i stap namba wan tru na i winim mi.”—JON 14:28.
Airenias (yia 130 i go inap yia 200): “Tok bilong Em [Krais] inap givim save long yumi olsem Papa i antap tru long olgeta samting, long wanem, Em [Krais] i tok, ‘Papa’ i ‘namba wan tru na i winim mi.’ Olsem na Bikpela bilong yumi i tokaut olsem Papa i gat bikpela save moa, winim em.”—Against Heresies, Buk 2, sapta 28.8.
“Laip bilong i stap gut oltaim, em i olsem. Ol man i kisim dispela laip, ol i save long yu, yu wanpela tasol yu God tru. Na ol i save long Jisas Krais, em yu bin salim i kam.”—JON 17:3.
Klemen bilong Aleksandria (yia 150 i go inap yia 215) em i tok: “Bilong save long God bilong i stap oltaim, . . . na bilong kisim save na tingting long God, em i namba wan, na em i antap tru, na em i wanpela, na em i gutpela . . . man i laik kisim laip tru em i mas save long dispela Man [God] ‘em olgeta man i no inap save long Em sapos Pikinini i no bin soim yumi (long Em).’ (Mt 11:27) Taim yumi kisim save pinis long Em, orait namba tu samting, em yumi mas kisim save olsem, Man bilong kisim bek yumi em i bikpela man.”—Buk Who Is the Rich Man That Shall Be Saved? VII, VIII.
“I gat wanpela God, em i Papa bilong yumi olgeta. Em i antap long olgeta manmeri, na em i wok namel long olgeta manmeri, na em i stap insait long olgeta manmeri.”—EFESUS 4:6.
Airenias i tok: “Olsem na [Baibel] i tokaut long dispela wanpela God, em i Papa bilong yumi olgeta, na em i antap long olgeta manmeri . . . Tru tumas, Papa i antap long olgeta manmeri, na em i Het bilong Krais.”—Against Heresies, Buk 5, sapta 18.2.
Ol dispela man bilong raitim buk long bipo ol i save gut long ol dispela tok bilong Baibel, olsem na ol inap tokaut klia olsem Papa em i namba wan olgeta, na em i antap long olgeta samting na olgeta man, na em i antap long Krais Jisas tu. Tok bilong ol i no makim liklik olsem ol i bilip long God Triwan.
Spirit Holi i Kamapim Olgeta Tok i Tru
Jisas i tokim ol disaipel, taim em i dai pinis na kirap bek, em bai givim spirit holi long ol olsem helpim. Em i tok: “Taim Spirit bilong tok tru i kam, em bai i stiaim tingting bilong yupela na bai yupela i save long olgeta tok i tru. . . . Na bai em i tokim yupela long ol samting i laik kamap bihain.”—Jon 14:16, 17; 15:26; 16:13.
Bihain long taim Jisas i dai, em i truim dispela tok promis. Baibel i tokaut long olsem wanem God i kamapim klia ol nupela bilip long lain Kristen long rot bilong dispela helpim, em spirit holi. Ol i raitim ol dispela nupela bilip long ol buk na bihain ol dispela rait i kamap olsem namba tu hap bilong Baibel, olsem “Nupela Testamen.” Tasol yumi laik save, long ol dispela nupela save ol i kisim olsem “lait,” spirit holi i makim olsem i gat wanpela God Triwan i stap? Nogat. Ol samting bilong God na Jisas em spirit holi i kamapim klia, em i narapela kain tru long God Triwan.
Olsem: Long Pentikos bilong yia 33, taim ol disaipel i bung long Jerusalem na spirit holi i kam daun pinis long ol, aposel Pita i autim tok bilong Jisas long bikpela lain ol i bung ausait. Olsem wanem? Em i bin toktok long God Triwan? Yu yet yu ken skelim tok bilong Pita, em i tok: “Yupela yet i save long ol strongpela wok na ol kain kain mirakel God i bin wokim namel long yupela long han bilong dispela man [Jisas].” “Dispela man Jisas, God i kirapim em pinis long matmat. Mipela olgeta i lukim em bihain long em i kirap bek.” “Dispela Jisas yupela i nilim em long diwai . . . , God i makim em i stap Bikpela, na man bilong kisim bek ol manmeri bilong en.” (Aposel 2:22, 32, 36) Spirit holi i pulap long Pita na em i kamapim klia olsem Jisas i aninit long Papa, na God i mekim wok long rot bilong Jisas bilong kamapim laik bilong Em.
Bihain liklik narapela gutpela Kristen i tokaut long Jisas. Ol man i bin sutim sampela tok long Stiven, olsem na ol i holim em na bringim em i go long kaunsil. Tasol em i senisim tok bilong ol na em i sutim tok long ol yet, na em i tok, ol i wankain olsem ol tumbuna bilong ol i bin mekim pasin bikhet. Taim em i mekim pinis dispela tok, “Holi Spirit i pulap long Stiven, na em i lukluk i go antap long heven, . . . na em i lukim Jisas i sanap i stap long han sut bilong God. Na Stiven i tok olsem, ‘Harim. Mi lukim heven i op, na Pikinini Bilong Man em i sanap i stap long han sut bilong God.’ ” (Aposel 7:55, 56) Bilong wanem spirit holi i kirapim Stiven long tokaut olsem Jisas em i “Pikinini Bilong Man” na em i sanap long han sut bilong God, na Stiven i no tok Jisas em i wanpela hap bilong God Triwan na em i bikpela olsem Papa? Em nau, yumi save Stiven i no bilip long wanpela God Triwan.
Taim Pita i bringim gutnius bilong Jisas i go long Kornilius, Pita i gat rot gen long kamapim dispela bilip long God Triwan. Orait, wanem samting i kamap? Pita i tokim Kornilius, Jisas em i “Bikpela bilong olgeta man.” Tasol em i tok moa olsem Jisas i kisim dispela namba long wanpela Man i antap long em. Pita i tok, “God i bin makim dispela man tasol bai em i stap man bilong harim kot bilong ol man i stap laip na bilong ol man i dai pinis.” Taim Jisas i kirap bek pinis, Papa bilong em i “mekim em i kamap long ai bilong ol” disaipel. Na olsem wanem long spirit holi? Pita i mekim sampela tok long en, tasol em i no tok, spirit holi em i namba tri man insait long God Triwan. Nogat. Pita i tok, “God i bin makim Jisas . . . na givim Holi Spirit na bikpela strong long em.” Olsem na spirit holi i no wanpela man—em i wanpela samting, olsem dispela “strong” em Pita i toktok long en long dispela ves. (Aposel 10:36, 38, 40, 42) Skelim sampela tok moa bilong Baibel na bai yu save, spirit holi em i no wanpela man, em i wanpela strong inap i go insait long ol man na kirapim ol long givim bel long mekim wok, na God inap kapsaitim dispela spirit i kam daun long ol.
Na sapos tok bilong God Triwan em i wanpela bilip tru bilong Baibel, aposel Pol i gat gutpela rot bilong tokaut long en taim em i autim tok long ol man bilong Atens. Em i stori long wanpela alta bilong ol, em i bilong ‘wanpela god ol i no save long en.’ Pol i tok: “Dispela God yupela i no save long en, . . . nau mi laik autim tok bilong en long yupela.” Olsem wanem? Em i autim tok bilong God Triwan? Nogat. Em i stori long dispela “God i bin wokim graun wantaim olgeta samting . . . em i Bikpela bilong heven na bilong graun.” Na olsem wanem long Jisas? Pol i tok, “[God] em i makim wanpela de bilong em bai i kotim olgeta manmeri. . . . Na em i bin makim wanpela man bilong bosim dispela kot. Dispela man i bin dai na God i kirapim em bek long matmat.” (Aposel 17:23, 24, 31) Pol i no toktok long wanpela God Triwan, a?
Na Pol i toktok tu long ol samting God i laik mekim, na taim yumi skelim dispela tok yumi ken save, i no inap tru long Jisas na God i hap bilong God Triwan na tupela i bikpela wantaim. Pol i tok: “ ‘God i bin putim olgeta samting i stap aninit long em.’ Dispela tok i tok olsem God yet i mekim dispela wok bilong putim olgeta samting aninit long Krais. Olsem na yumi save God yet i no i stap aninit long Krais. Na bihain, taim olgeta samting i stap aninit long Krais pinis, orait Pikinini Bilong God bai i putim em yet aninit long God. . . . Orait bai God i stap het tru bilong olgeta samting.” (1 Korin 15:27, 28) Olsem na bihain bai God i stap antap yet long olgeta samting, na antap long Jisas tu.
Orait, olsem wanem? Dispela tok long God Triwan em i stap long Baibel? Nogat. John Robinson i tok stret. Dispela tok i no stap long Baibel, na em i no wanpela “tingting bilong ol Kristen.” Yu ting dispela em i bikpela samting long pasin bilong yu long lotuim God? Yu mas ting olsem, long wanem, Jisas i tok: “Laip bilong i stap gut oltaim, em i olsem: Ol man i kisim dispela laip, ol i save long yu, yu wanpela tasol yu God tru. Na ol i save long Jisas Krais, em yu bin salim i kam.” (Jon 17:3) Sapos yumi ting em i bikpela samting long yumi mas lotuim God, orait yumi mas save gut long em, olsem em i bin kamapim klia long Baibel. Sapos yumi save gut long em olsem, bai yumi inap tok, yumi insait long dispela lain ol i ‘lotu tru long Papa long spirit na long pasin i tru.’—Jon 4:23.
[Ol Futnot]
a Ol i kisim dispela tok long buk The Catholic Encyclopedia, bilong 1907, volyum 2, pes 33.
b Novatian i laik kamapim klia olsem dispela tok “wanpela” long Jon 10:30 i makim olsem “wanpela samting.” Lukim Jon 17:21 long Baibel Pisin, em ol i kolim dispela tok “wanpela” olsem “wanbel.” Wanpela buk Katolik (New Catholic Encyclopedia bilong 1967) em i orait long tok Novatian i mekim long God Triwan (De Trinitate), tasol buk i tok, long rait bilong Novatian em i no makim olsem “Spirit Holi em i wanpela God.”
[Rait long pes 28]
Ol tok bilong Baibel i kamapim klia olsem Jisas na Papa bilong em tupela wantaim i no wanpela God tasol
[Rait long pes 29]
Bihain long Pentikos long yia 33, bilong wanem spirit holi i no kamapim long ples klia olsem Jisas em i God?