Ol Bikpela Bagarap—Yu Ting God i As Bilong En?
“GOD, yu mekim wanem long mipela?”
Wanpela man i tok olsem, em i bin winim bikpela bagarap i kamap taim Maunten Nevado del Ruis i pairap long Kolambia long Novemba 13, 1985. Hap maunten i bruk na kam daun na i karamapim biktaun Amero olgeta, na 20,000 manmeri ol i dai long wanpela nait tasol.
Tru yumi save long tingting bilong dispela man na em i tok olsem. Planti man long bipo na i kam inap nau, taim ol i kisim hevi long ol bikpela bagarap, olsem maunten i pairap o guria samting, ol i tok God i mekim. Sampela lain ol i save lotuim ol god bilong solwara na skai na graun na maunten samting, na ol i givim ofa long ol dispela god na givim ol man tu olsem ofa, em bilong mekim gut bel bilong ol dispela god na ol i no ken kisim bagarap taim maunten i pairap o wanpela bagarap olsem i kamap. Long nau tu sampela man i ting God yet i save kamapim ol dispela kain bagarap.
Yu ting God i as bilong ol dispela bagarap i kamapim bikpela hevi na planti man i save dai? Yu ting em asua bilong God? Bilong save long bekim bilong ol dispela askim, yumi mas skelim gut ol samting bilong ol dispela bikpela bagarap i save kamap.
Sampela Bikpela Bagarap
Wanpela bikpela guria i bin kamap long Tangsan long Saina, na ol ripot i tok klostu 242,000 manmeri i bagarap; na taim bikpela win na ren olsem saiklon i kamap long Saut Florida na Luisiana long Amerika, em i bagarapim planti samting tru, pe bilong en inap sampela bilion kina. Long rot bilong ol nius na televisen samting, stori bilong ol dispela bagarap i go kamap long olgeta hap. Tasol sapos dispela guria i bin kamap long Ples Wesan Gobi, em longwe long Tangsan inap 1,100 kilomita na i no gat man long en, na sapos dispela saiklon i bin abrusim Florida na Luisiana na i go long hap bilong solwara, bai yumi lusim tingting kwik long en, a?
Long olgeta yia i gat planti tausen bikpela na liklik guria i kamap, na planti bikpela saiklon na ol maunten i pairap na kain samting olsem, tasol i no gat planti man o planti samting i bagarap, olsem na ol man i no save tingim. Tasol taim ol dispela kain samting i bagarapim planti man na planti samting, na ol i bagarapim sindaun bilong planti man, ol dispela bagarap i samting nogut tru.
Na sampela taim wanpela guria samting i kamap na i no bikpela tumas, tasol planti man na planti samting i bagarap. Olsem wanpela guria i bin kamap long San Fenando long Kalifonia, Amerika, long 1971, na mak bilong strong bilong dispela guria em 6.6, na 65 manmeri i bagarap. Tasol wanpela yia bihain wanpela guria i kamap long Managua, Nikaragua, na mak bilong en em 6.2, tasol 5,000 ol i bagarap!
Olsem na taim yumi tingim ol samting nogut ol dispela bikpela bagarap i kamapim, yumi mas askim: Ol guria na saiklon samting long nau i bikpela moa, winim ol narapela taim bipo? O ol man yet i mekim na planti manmeri na planti samting i save bagarap?
Em Asua Bilong Husat?
Baibel i kamapim klia olsem God Jehova em bikpela Man i bin wokim olgeta samting, olsem win na ren na maunten samting. (Stat 1:1; Nehemia 9:6; Hibru 3:4; KTH 4:11) Tasol i no olsem em yet i save mekim long olgeta taim na win i kirap o ren i kam daun. Nogat. Em i bin putim ol samting na i gat lo bilong bosim graun na olgeta samting long en olsem win na wara samting. Saveman 1:5-7 i stori long 3-pela samting i mekim na ol samting inap i stap laip long graun—olsem san i save kam antap na i go daun, na win i save raun raun oltaim, na ol wara i save ran i go long solwara na san i pulim i go antap na bihain em i kam daun gen olsem ren. Inap planti tausen yia pinis ol dispela samting na ol narapela samting moa bilong graun i wok i stap. Na man bilong raitim Saveman long Baibel em i stori long ol dispela samting bilong graun i wok olsem i go i go, tasol yumi ol man i save stap liklik taim tasol.
Jehova yet em i Man bilong wokim ol dispela samting bilong graun, na em i gat strong bilong bosim ol. I gat planti stori long Baibel i kamapim klia olsem Jehova i bin bosim o mekim wok long ol dispela samting bilong kamapim laik bilong em, olsem: Em i bin brukim Solwara Retsi long taim bilong Moses na em i pasim san na mun long taim bilong Josua. (Kisim Bek 14:21-28; Josua 10:12, 13) Pikinini bilong God, Krais Jisas, em i bin mekim dai bikpela win na si long Raunwara Galili. (Mak 4:37-39) Olsem na yumi save, God Jehova na Krais Jisas ol inap tru long bosim olgeta samting i kamap long graun.—2 Stori 20:6; Jeremaia 32:17; Matyu 19:26.
Orait, yu ting i stret yumi ken tok, em asua bilong God na ol bikpela win na tait wara na guria samting i kamapim bikpela bagarap moa long taim bilong yumi? Bilong painim bekim bilong dispela askim, pastaim yumi mas save, tru samting olsem bikpela win saiklon na guria na tait wara samting i bikpela moa long nau o olsem wanem?
Wanpela buk i stori long dispela samting (Natural Disasters—Acts of God or Acts of Man?) i tok: ‘I no gat wanpela samting i makim olsem ol samting bilong graun i wok long senis na dispela i mekim na i gat bikpela san na tait wara na bikpela win olsem saiklon samting. Na ol samting insait long graun i save kamapim ol guria na maunten i pairap na bikpela si i kam antap na bagarapim ol ples, ol saveman bilong glasim dispela ol i no tok nau ol dispela samting i wok long mekim nabaut na kamapim ol bikpela bagarap moa.’ Na wanpela buk (Earthshock) i tok, ‘Ol bikpela ston insait long graun long olgeta kantri i kamapim klia ol bikpela na liklik guria samting i bin kamap, na sapos ol i kamap nau long taim bilong yumi, em bai i bikpela bagarap tru na planti man bai lus. Na ol man bilong saiens i tok, ol kain samting olsem bai kamap gen long bihain.’ Olsem na yumi save, dispela graun wantaim ol bikpela strong bilong en i stap olsem tasol na i no senis. Olsem na maski sampela samting i makim olsem long nau i gat planti guria na maunten i pairap, o maski ol samting i no makim olsem, i no olsem dispela graun i mekim nabaut na i no stap gut moa, nogat.
Orait, i gat wanem as na i gat planti bikpela bagarap i kamap long nau, olsem ol guria na tait wara na maunten i pairap, na planti man na planti samting i bagarap? Sapos dispela graun yet i no mekim, orait, i olsem ol man yet i gat asua long en, a? Na tru tumas, ol gavman i kisim save pinis olsem wok ol man i mekim long nau i nogutim win na ples antap na ol samting long graun, na dispela i mekim na i gat planti bagarap i kamap na planti man i save dai. Long ol kantri i stap rabis liklik, ol man i sot long kaikai na ol i wok long planim kaikai long wanpela hap graun tasol long olgeta taim, o ol i mas katim ol bus bilong wokim gaden na bihain graun nating i stap. Olsem na ren i save wasim na tekewe gutpela graun i gat gris long en na graun i save bruk bruk na i nogut pinis. Na ol man i wok long kamap planti na ol i mas bung bung long ol skwota setelmen na wokim ol liklik pipia haus long ples i no gutpela long man i sindaun long en. Na long ol narapela kantri tu, olsem long wanpela hap bilong Kalifonia (San Andreas Fault), planti milion manmeri ol i save sindaun long dispela hap, maski gavman i bin putim toksave olsem em i ples bilong guria. Olsem na long ol kain taim olsem, taim i gat bikpela win na ren o tait wara o guria, yumi no inap tok, dispela graun yet i mekim na planti man na planti samting i bagarap, a?
Yumi ken tingim hap bilong Afrika ol i kolim Sahel i gat bikpela san na no gat ren. Bikpela hangre tru i kamap na planti man ol i dai. Tasol yu ting ol i no gat wara na dispela hangre i kamap? Wanpela buk (Nature on the Rampage) i tok, ‘Ol saveman na ol lain bilong givim kaikai long ol lain i hangre ol i kisim save olsem: I no bikpela san i mekim na dispela bikpela hangre i painim ol dispela lain; as bilong en i olsem ol i pinisim ol bus na wok long bagarapim graun bilong ol na kaikai i no kamap gut long en, na ol i no lukautim wara tu. Ol man yet i mekim na dispela hap bilong Sahel i wok long kamap bikpela ples wesan nating.’ Na wanpela nius bilong Saut Afrika (The Natal Witness) i tok: ‘I no olsem i no gat kaikai na bikpela hangre i kamap. Ol man i no gat rot bilong kisim kaikai—ol i rabis na i no gat mani bilong baim.’
Na ol ripot i makim olsem taim wanpela guria samting i kamap, planti man long ol kantri i stap rabis ol i save kisim bagarap, winim ol man long ol kantri i gat gutpela sindaun. Olsem wanpela ripot i tok: Long 1960 i kam inap 1981 i gat 43 guria na ol narapela bagarap i bin kamap long Japan, na 2,700 manmeri ol i bagarap, i olsem 63 i dai long olgeta wan wan guria samting. Orait, insait long ol dispela yia, i gat 31 guria samting i kamap long Peru na 91,000 ol i bagarap—em olsem 2,900 i dai long olgeta wan wan bagarap i bin kamap. Bilong wanem planti manmeri moa i kisim bagarap long Peru na planti haus samting i bagarap? Long wanem, pasin na sindaun bilong ol, olsem ol i sot long mani na ol haus i no strong, na ol lain politik tu i no mekim gut wok bilong ol.
Wanem Samting Inap Stretim?
Ol saveman bilong saiens i bin wok inap planti yia bilong painim rot bambai planti man na planti samting i no ken bagarap long taim i gat guria samting i kamap. Ol i glasim ol samting insait tru long graun bilong kisim save long ol guria na maunten i pairap. Na ol i putim ol samting i raun antap na i gat masin bilong skelim win na bai ol i ken save long ol saiklon samting bai go long wanem ol hap, o ol i ken save long bikpela tait wara o bikpela san bai kamap na i no gat ren. Ol i ting ol dispela save ol i kisim pinis em bai helpim ol man na bai i no gat planti tumas i kisim bagarap taim wanpela guria o kain samting olsem i kamap.
Olsem wanem? Dispela save ol i kisim i bin kamapim gutpela wok? Wanpela lain bilong skelim ol samting bilong graun i tok: ‘Tru, ol dispela masin i gat bikpela pe ol i gat wok, tasol sapos ol i pinisim bikpela mani samting, na sapos ol i mekim na ol man i no tingting moa long ol i mas was gut na mekim ol samting bambai ol i no ken kisim nogut long guria o tait wara samting, orait ol dispela nupela masin i no mekim gutpela wok.’ Olsem: Long wanpela hap bilong Banglades long maus bilong ol bikpela wara samting, planti taim i gat bikpela tait wara na bikpela si i kam insait long ol ples na kamapim bikpela bagarap. Tasol maski ol i save long dispela samting, ol dispela milion milion Banglades ol i mas sindaun yet long dispela hap. Olsem na planti handet tausen manmeri i save bagarap long dispela hap.
Olsem na bikpela save ol saveman i kisim inap helpim ol man liklik tasol. I mas i gat narapela samting olsem: Ol i mas i gat save long helpim ol man na bai ol i no ken sindaun long ol hap i gat bikpela bagarap i save kamap long en, na ol i mas helpim ol man na bai ol i no ken mekim ol samting i bagarapim graun. Olsem na i mas i gat rot bilong senisim tru pasin na sindaun bilong ol man na ol wok bilong mani na wok politik bilong dispela graun na bai ol man na ol haus samting i no ken kisim bagarap long taim bilong guria o tait wara samting. Orait, husat inap kamapim ol dispela bikpela senis? Em dispela Man i gat strong bilong bosim win na ol narapela samting bilong antap na graun i save kamapim bikpela bagarap.
Ol Wok Bilong God Bihain
God Jehova i no ken stretim tasol ol dispela hevi i kamap—em bai pinisim as bilong ol dispela hevi na pen i painim ol man. Em bai pinisim pasin mangal na pasin nogut bilong ol lain politik na ol bikpela man bilong bisnis na ol lotu bilong dispela graun, em olgeta i “daunim ol arapela manmeri na mekim nogut long ol.” (Saveman 8:9) Ol man i save long Baibel ol inap lukim planti tok profet i makim taim em God bai kirap na pinisim ol pasin nogut na pen na hevi long graun na em bai kamapim bek paradais long graun i gat bel isi na stretpela pasin long en.—Song 37:9-11, 29; Aisaia 13:9; 65:17, 20-25; Jeremaia 25:31-33; 2 Pita 3:7; KTH 11:18.
Krais Jisas i bin skulim lain bilong em long beten long dispela samting i kamap, olsem: “Kingdom bilong yu i mas i kam. Mipela i mas bihainim laik bilong yu long graun olsem ol i save bihainim long heven.” (Matyu 6:10) Dispela Kingdom long han bilong Krais bai pinisim wok gavman bilong ol man na em yet bai bosim graun, olsem profet Daniel i tok: “Taim ol dispela king i stap yet, God bai i kirapim wanpela kingdom na dispela kingdom bai i stap oltaim oltaim. Ol arapela king i no inap daunim kingdom bilong God, tasol em bai i daunim ol na bagarapim ol arapela king na kingdom bilong en bai i stap oltaim.”—Daniel 2:44.
Kingdom bilong God bai mekim wanem na ol gavman bilong graun i no inap mekim? Baibel i kolim ol gutpela gutpela samting bai kamap na bai i no gat hangre moa na ol man i no ken i stap rabis moa olsem yumi lukim long ol piksa i stap long ol dispela pes. “Planti rais na wit samting i ken kamap long ol gaden bilong ol manmeri,” na “ol diwai i save karim kaikai, bai ol i karim planti moa. Na planti kaikai bai i kamap long ol gaden. Na bai mi kisim bek ol manmeri bilong mi . . . na bai ol i stap gut long graun bilong ol yet.” (Song 72:16; Esekiel 34:27) Na Baibel i stori long graun bai kamap gutpela gen, olsem: “Ples wesan nating wantaim ples drai bai ol i amamas tru, long wanem, ol naispela plaua bai i kamap na karamapim ol dispela hap. . . . Na ol wara bai i kamap long ples wesan nating na ran i go long olgeta hap. . . . Na wara bai i kamap tu long aninit bilong graun i drai pinis.” (Aisaia 35:1, 6, 7) Na bai i no gat pait moa.—Song 46:9.
Tasol Jehova bai mekim dispela samting olsem wanem, Baibel i no tok. Na em bai mekim wanem na bai ol man i no ken kisim bagarap long ol guria o bikpela win samting, em Baibel i no tok. Tasol yumi save tru, olgeta man i stap aninit long dispela stretpela gavman, “wok ol i mekim bai i no inap lus nating. Na ol pikinini bilong ol bai i no inap painim bagarap, long wanem, ol i pikinini bilong dispela lain mi bin makim bilong mekim gut long ol.”—Aisaia 65:23.
Long rot bilong dispela nius na ol buk samting em Sosaiti Was Taua i wokim, ol Witnes Bilong Jehova i bin tokaut planti taim olsem Kingdom bilong God i kamap pinis long heven long yia 1914. Na klostu 80 yia pinis dispela Kingdom i bosim wok bilong autim tok long olgeta hap, na nau yumi stap klostu tru long taim bilong “nupela skai na nupela graun” em God i tok promis long en. Long dispela taim ol guria o bikpela win samting i no inap bagarapim moa ol man, na tu, ol i no ken kisim pen na hevi olsem ol i bin mekim inap siks tausen yia pinis. Olsem Baibel i tok, “ol dispela samting bilong bipo ol i pinis olgeta.”—2 Pita 3:13; KTH 21:4.
Tasol olsem wanem long ol samting i kamap nau? God i bin mekim wok bilong helpim ol manmeri ol i kisim hevi long ol bikpela bagarap o ol narapela samting i painim ol? Tru tumas, em i helpim ol, tasol i no long rot em planti man i ting em bai helpim ol.
[Ol Piksa long pes 8, 9]
Wok bilong ol man i nogutim graun, na dispela i mekim na planti bagarap i kamap
[Ol Kredit Lain]
Laif/Sipa Press
Chamussy/Sipa Press
Wesley Bocxe/Sipa Press
Jose Nicolas/Sipa Press