Ol Bikpela Bagarap—Em Mak Bilong Las Taim?
“SAMPELA lain bai i kirapim pait long ol narapela narapela lain. . . . Bai i gat taim bilong bikpela hangre, na graun bai i guria. Dispela ol samting em i olsem pen i save kamap pastaim long meri i laik karim pikinini.” Em nau, inap 19 handet yia samting bipo Jisas i tokim ol disaipel, ol dispela hevi na sampela samting moa bai kamap, olsem pasin nogut bai i go bikpela, na ol bai autim gutnius bilong Kingdom bilong God long olgeta hap, na ol i olsem wanpela bikpela mak bilong makim taim bilong “las de” i kirap.—Matyu 24:3-14.
Olsem na yumi mas askim olsem: Ol dispela hevi na bikpela bagarap olsem guria, na bikpela win ren olsem saiklon, na bikpela tait wara, na taim bilong bikpela san tru, na bikpela hangre, ol i kamap moa yet long nau, winim olgeta taim bipo? Na olsem wanem? Planti manmeri moa i kisim nogut long ol dispela bagarap, maski ol saveman i kisim save long wokim ol kain kain nupela samting?
Planti man i tok, yes, ol dispela hevi i kamap moa yet long taim bilong yumi. Wanpela nius (New Scientist) i tok, ‘yumi ken ting olsem planti bikpela bagarap moa bai kamap bihain, winim ol narapela taim bipo.’ Na narapela nius (UN Chronicle bilong Jun 1991) i tok, ‘Kirap long 1965 samting i kam inap 1985 samting, i gat planti bagarap moa i kamap, winim bilong bipo inap 5-pela taim, na bikpela mani tru i lus, winim bilong bipo inap 3-pela taim.’ Na wanpela nius bilong Wol Helt Oganaisesen i glasim gut dispela hevi na i tok, ‘Yumi save long ol bikpela bagarap i bin kamap long bipo yet na i kam inap nau. Tasol nau yumi kamap klostu long yia 2000, na ol samting ol man i mekim long graun na ol nupela nupela samting ol man i wokim, ol dispela samting bai mekim na taim ol bikpela bagarap i kamap ol man bai kisim nogut moa yet long en.’
Ol man i kaunim ol nius o harim ol stori bilong redio o televisen long ol samting i wok long kamap, ol i no kirap nogut long tok bilong ol dispela nius yumi kamapim. Ol nius i stori long planti bagarap tru i wok long kamap, olsem dispela bikpela maunten i bin pairap long Filipin, na bikpela guria long Kalifonia, na bikpela tait wara long Banglades, na bikpela hangre long Somalia, na bikpela win ren olsem saiklon long Hawaii, na wanpela traipela si i bagarapim ol ples long Nikaragua. I olsem insait long olgeta wan wan mun i gat wanpela bikpela bagarap i kamap long wanpela hap.
Sampela man i tok, dispela i no nupela samting—long bipo tu i wankain tasol. Na ol i tok, long nau yumi gat redio na televisen na ol nius samting na yumi inap save kwik long ol bagarap i kamap long ol narapela narapela hap, na dispela i mekim na i olsem planti bagarap moa i kamap long taim bilong yumi. Na ol i tok, long nau i gat planti man moa long graun, olsem na planti man moa i save kisim hevi long ol dispela samting i kamap. Tasol yu ting tok bilong ol i stret na i no gat narapela as bilong ol dispela bagarap i wok long kamap?
Na dispela nius (New Scientist) i tok, ‘Long 1960 i go inap 1969, ol ripot i tok i gat 523 bikpela bagarap i bin kamap, na long 1970 i kam inap 1979 i gat 767 i kamap. Tasol long 1980 i kam inap 1989 i gat 1387 bikpela bagarap i kamap.’ Na nius i tok, ‘I olsem planti bagarap moa i kamap nau, tasol yumi ken ting olsem nau ol kantri olsem Saina na Rasia i no haitim moa ol bikpela bagarap i kamap long hap bilong ol—ol i kamapim. Tasol yumi lukim olsem planti bagarap moa i wok long kamap.’ Em nau, yumi no ken tok, long nau i gat planti man bilong kisim ripot bilong ol nius, na ol i save raitim ripot bilong ol dispela bagarap, na dispela i mekim na i olsem i gat planti moa i kamap.
Na nius (UN Chronicle bilong Mas 1992) i tok: ‘Insait long 20 yia i go pinis, i gat olsem 3 milion man i bin dai long ol bikpela bagarap i kamap, na 800 milion ol i bin kisim bikpela hevi long en.’ Olsem na yumi ken tok, long olgeta 7-pela 7-pela man i stap long graun, wanpela i bin kisim hevi long wanpela bagarap i bin kamap. Olsem na i gat as tru na yumi ken tok, taim bilong yumi em i taim bilong bikpela hevi tru.
Baibel i tok profet long taim bilong bikpela hevi bai kamap, olsem na yu ting dispela i makim olsem God yet i kamapim ol dispela bikpela bagarap na bikpela pen na hevi ol man i kisim long en? Planti man i ting olsem. Tasol ol samting i bin kamap i makim olsem o nogat? Na bikpela samting tru, em Baibel i tok wanem long dispela?
[Piksa Kredit Lain long pes 2]
Cover: W. Faidley/Weatherstock
[Ol Piksa Kredit Lain long pes 3]
Middle photo: Mark Peters/Sipa Press
WHO/League of Red Cross