Bilong Wanem Yumi Mas Wok Long Painim Tok i Tru?

PLANTI misin i save tok, ol i holim tok i tru, na ol i amamas long givim long ol man. Tasol ol i laik givim ol narapela kain “tok i tru” long ol man. Orait, yu ting dispela i makim olsem i no gat wanpela tok i tru olgeta? Nogat, em i no makim olsem.

Long buk bilong em (The Art of Thinking) Profesa V. R. Ruggiero i tok, em i kirap nogut long ol man i gat save tasol ol i tok, i no gat wanpela tok i tru olgeta​—⁠ol man i gat narapela narapela kain tingting long wanem tok i tru na wanem tok i no tru. Em i tok: “Sapos olgeta wan wan man inap makim wanem tok i tru, orait, tingting bilong narapela i no winim tingting bilong narapela. Olgeta i mas stret wantaim. Na sapos tingting bilong olgeta man i stret wantaim, orait, bilong wanem bai yumi wok long kisim save long wanpela samting? Bilong wanem bai yumi digim graun bilong kisim save long ol samting bilong bipo? Bilong wanem bai yumi wok long painim as bilong ol pasin birua i kamap long Midel-Is? Bilong wanem bai yumi wok long painim rot bilong stretim sik kensa? Bilong wanem bai yumi wok long skelim ol bikpela lain sta samting antap? Ol dispela wok i gat as bilong en sapos bekim bilong sampela man i winim bekim bilong ol narapela man​—⁠sapos tok i tru i narapela kain long tingting ol wan wan man yet i kisim.”

Tasol i no gat wanpela man i bilip tru olsem i no gat wanpela tok i tru. Long ol samting bilong skin, olsem wok dokta, o wok bilong bungim ol namba samting, o ol lo i bosim ol samting long graun, olgeta man bai bilip olsem i gat sampela samting i tru, maski ol i bilip olsem ol man i gat narapela narapela kain tingting long wanem tok i tru. Yumi ken tingim ol balus: Sapos yumi no bilip olsem i gat sampela lo bilong antap i mekim na ol balus inap flai antap, na ol dispela lo i tru olgeta, bai yumi pret long raun long balus, a? I gat planti tok ol man i kamapim long ples klia pinis olsem ol i tru olgeta, na yumi bilip olgeta long en.

Samting Dispela Tingting i Kamapim

Tasol dispela tingting kranki i kamap ples klia tru long ol samting bilong stretpela pasin, long wanem, tingting bilong ol long dispela samting i nogutim tru ol man. Wanpela buk (The Encyclopedia Americana) i tok: ‘Sampela i bin ting olsem yumi ol man i no inap kisim save, o save tru olsem wanpela tok i tru. Tasol yumi save, taim ol man i sakim save na tok i tru na ol i tok, em i no i stap o em i samting bilong nogutim man, pasin bilong ol man i save go nogut.’

Ating yu lukim pinis dispela samting i kamap, a? Yumi ken tingim ol tok bilong Baibel long stretpela pasin, em i tokaut klia olsem pasin pamuk i no stret, tasol long nau i no planti man i save tok, dispela tok i tru. Pasin bilong nau i olsem: “Tingim wanem samting i stret long yu yet.” Orait, husat inap tok, dispela kain tingting i no bin bagarapim ol man long nau? I no gat wanpela inap tok olsem, a? Ol sik nogut bilong pamuk i kamap bikpela long olgeta hap, na planti marit i bruk, na ol yangpela meri singel i gat bel, ol dispela samting i kamapim klia olsem tingting bilong ol man bilong nau long ol samting bilong stretpela pasin em i nogutim ol tru.

Wanem Tok Em Tok i Tru?

Orait, yumi ken lusim dispela tok kranki bilong ol man na yumi ken skelim samting em Baibel i stori long en, olsem gutpela wara bilong tok i tru. (Jon 4:14; KTH 22:17) Long Baibel, dispela tok olsem “tok tru” i no wankain olsem tingting bilong ol saveman bilong graun long tok i tru, em ol i paitim tok bilong en i go i kam.

Taim Jisas i tok, em i bin i kam long graun bilong autim tok i tru, em i toktok long wanpela samting ol gutpela Juda i bin bilip long en inap planti handet yia pinis. Long ol rait holi bilong ol, ol Juda i bin kaunim tok olsem “tok i tru” em i samting tru, na em i no wanpela samting i stap tasol long tingting bilong man. Long Baibel, dispela tok “tok i tru,” long tok Hibru em “ʼemethʹ,” na i makim samting i stap strong na i no inap surik liklik, na ol man inap bilip long en.

I gat as na ol Juda i gat dispela kain tingting long tok i tru. Ol i kolim God bilong ol, Jehova, olsem “God bilong [tok, NW] tru.” (Song 31:⁠5) Ol i kolim em olsem, long wanem, olgeta samting Jehova i tok long mekim, em i mekim tru. Taim em i mekim tok promis, em i bihainim dispela tok. Taim em i kirapim ol man long mekim tok profet long ol samting bai kamap bihain, ol dispela samting i kamap tru. Taim em i kolim strafe bai painim sampela lain, dispela strafe i kamap tru. Planti milion Israel i lukim pinis ol dispela samting i kamap olsem Jehova i bin tok. Ol man Jehova i bin givim tingting long ol bilong raitim Baibel, ol i bin raitim stori bilong ol dispela samting olsem ol i bin kamap tru long bipo, na i no gat wanpela man inap skelim, olsem ol i bin kamap tru o nogat. Baibel i no olsem ol narapela buk ol man i ting ol i holi​—⁠ol tok bilong Baibel i no stori nating bilong ol tumbuna, nogat. Ol tok bilong en i gat as bilong en​—⁠planti samting i kamapim klia dispela samting, olsem ol samting i bin kamap bipo, na ol samting ol man i painim pinis insait long graun, na tok bilong saiens, na sindaun bilong ol man. Olsem na man bilong raitim Song i tok long Jehova olsem: “Lo bilong yu i tru olgeta. . . . Olgeta lo bilong yu i tru tasol. . . . As bilong lo bilong yu em i tok tru tasol.”​—⁠Song 119:​142, 151, 160.

Krais Jisas i mekim wankain tok olsem dispela Song taim em i beten long Jehova: “Tok bilong yu i tru olgeta.” (Jon 17:17) Jisas i save, olgeta tok Papa bilong em i mekim i stret tasol na ol man inap bilip tru long en. Baibel i tok long Jisas tu, olsem: “Pasin [tok, NW] i tru i pulap long em.” (Jon 1:14) Ol samting ol disaipel bilong em i lukim i skulim ol na ol i kisim save olsem olgeta tok em i mekim i gat as tru bilong en na ol dispela tok i tru,a na ol i raitim ol dispela samting long Baibel bambai ol man i kamap bihain ol inap kaunim.

Tasol taim Jisas i tokim Pailat, em i kam long graun bilong autim tok i tru, em i tingim wanpela tok stret. Jisas i mekim dispela tok taim Pailat i askim em: “Yu wanpela king, a?” (Jon 18:37) Kingdom bilong God, na wok bilong Jisas olsem King bilong en, em i as bilong ol tok Jisas i bin skulim ol man long en taim em i stap long graun. (Luk 4:43) Dispela tok em i autim, olsem Kingdom bai mekim nem bilong Jehova i stap holi, na kamapim long ples klia olsem i stret Jehova i stap nambawan King, na long rot bilong Kingdom ol man i stap gut long Jehova bai ol i kisim laip i stap oltaim na ol bai stap amamas, ol dispela tok em “tok tru” olgeta Kristen tru i bilip na wet long en. Wok bilong Jisas insait long truim bilong olgeta tok promis bilong God em i bikpela samting tru, na olgeta tok profet bilong God bai kamap “tru” long rot bilong em, olsem na Jisas inap tru long tok: “Mi yet mi rot, na mi as bilong tok tru, na mi as bilong laip.”​—⁠Jon 14:6; 2 Korin 1:20; KTH 3:⁠14.

Em i bikpela samting tru long ol Kristen bilong nau long ol i ken save, ol inap bilip tru long dispela tok i tru. Ol i bilip long God na ol i wetim ol tok promis bilong em i kamap tru, na as bilong dispela bilip em ol samting i stap tru.

Tok i Tru i Kamapim Ol Wok

Olsem na Baibel i bungim tok i tru wantaim wok. (1 Samuel 12:24; 1 Jon 3:18) Long ol Juda i pret long God, tok i tru i no wanpela tok ol i ken skelim skelim olsem ol saveman bilong graun i save mekim; tok i tru i bosim i stap bilong ol long olgeta de. Dispela tok, “tok i tru,” long tok Hibru em inap makim tu olsem man i stap gut long wanpela man o wok samting, na i makim wanpela man yumi inap bilip olsem em bai bihainim tok bilong em. Jisas i skulim ol disaipel long ol i mas i gat wankain tingting long tok i tru. Em i tokaut strong tru long pasin bilong ol Farisi, ol i man bilong tupela maus, na ol tok bilong ol long stretpela pasin i narapela kain tru long pasin nogut bilong ol. Na Jisas i bihainim stret olgeta tok em i bin skulim ol man long en, na em i stap olsem gutpela piksa yumi ken bihainim.

Na olgeta disaipel bilong Krais ol tu i mas mekim olsem. Ol i tingim tok i tru bilong Baibel, na gutnius bilong Kingdom bilong God em Krais Jisas i bosim, i olsem bikpela samting tru long ol, na i no olsem wanpela save nating ol i kisim. Dispela tok i tru i save kirapim ol long mekim wok, na i kirapim ol long bihainim dispela tok i tru long olgeta taim na autim long ol man. (Skelim wantaim Jeremaia 20:⁠9.) Taim ol Kristen bilong pastaim i kamap disaipel bilong Krais, pasin ol i bihainim ol i save kolim olsem “tok tru” o “Rot bilong pasin i tru.”​—⁠2 Jon 4; 3 Jon 4, 8; 2 Pita 2:⁠2.

Wanpela Gutpela Samting Tru

Tru, taim yumi kisim tok i tru bilong Baibel pastaim, yumi mas karim sampela hevi bilong en. Taim yumi lain nupela long tok i tru, dispela inap sutim tru bel bilong yumi. Wanpela buk (The Encyclopedia Americana) i tok: “Planti man i no save laikim tok i tru, long wanem, em i no wankain olsem tingting o pasin bilong ol o ol stori nating ol i bilip long en.” Taim tok i tru i kamapim long ples klia olsem ol bilip bilong yumi i kranki, dispela inap mekim na yumi bel hevi; na ating bel bilong yumi bai bagarap stret sapos ol tisa bilong lotu em yumi bilip tru long ol, ol i bin skulim yumi long ol dispela bilip. Yumi ken tok piksa long dispela olsem: Yumi bilip tru long papamama, tasol bihain yumi kisim save olsem tupela i save mekim hait sampela wok nogut olsem raskol. Tasol tingim dispela: Sapos yumi kisim save long tok i tru bilong lotu, dispela i gutpela samting, a? Em i winim pasin bilong bihainim ol tok i giaman tasol. Gutpela yu save long tok i tru na nau ol tok giaman i no inap paulim yu.b​—⁠Skelim wantaim Jon 8:⁠32; Rom 3:⁠4.

Na tu, taim yumi bihainim tok i tru, ating sampela poroman bilong pastaim ol i no ken orait moa long yumi. Planti man bilong graun ol i bin “lusim tok tru bilong God na senisim na kisim tok giaman.” Olsem na ol man i holim strong tok i tru bilong Baibel ol i olsem narapela kain tru long ai bilong ol dispela man, na sampela taim ol dispela man i save givim baksait long ol na ol i gat tingting kranki long ol.​—⁠Rom 1:25; 1 Pita 4:⁠4.

Tasol maski yumi kisim sampela hevi long en, tok i tru em i gutpela samting tru yumi ken holim. Taim yumi save long tok i tru, dispela i mekim yumi i kamap fri na yumi no kalabus moa long ol tok giaman na stori nating na bilip kranki bilong ol tumbuna. Na taim yumi bihainim tok i tru, em i save strongim yumi long karim ol hevi na sanap strong. Tok i tru bilong God i gat as bilong en na yumi inap bilip tru long en, olsem na em i save kirapim yumi na yumi wetim gutpela samting bai kamap bihain, na nau yumi inap sanap strong taim wanpela hevi o traim i painim yumi. Olsem na aposel Pol i tok, tok i tru i olsem wanpela traipela let ol soldia i save pasim taim ol i go long pait.​—⁠Efesus 6:​13, 14.

Baibel i tok: “Yu mas strong long kisim save long ol pasin i tru na long gutpela tingting na long olkain gutpela save.” (Sindaun 23:23) Sapos yumi tok, i no gat wanpela tok i tru olgeta​—⁠ol man i gat narapela narapela kain tingting long tok i tru​—⁠bai yumi lus tru long painim wanpela gutpela samting tru, i winim olgeta narapela samting. Taim yumi painim pinis tok i tru, yumi painim samting yumi inap bilip na wet long en; taim yumi kisim save long en na laikim tru, yumi kisim save na laikim tru dispela Man bilong wokim heven na graun na dispela wanpela Pikinini tasol bilong em; sapos yumi bihainim tok i tru, i stap bilong yumi bai i gat as bilong en, na bel bilong yumi bai i stap isi long nau na i go inap long olgeta taim bihain.​—⁠Sindaun 2:​1-5; Sekaraia 8:19; Jon 17:⁠3.

[Ol Futnot]

[Blok long pes 6]

Tok i Tru i Save Senis o Nogat?

DISPELA man V. R. Ruggiero em i mekim dispela askim long buk bilong em (The Art of Thinking). Em yet i bekim na em i tok, nogat, tok i tru i no save senis. Na em i tok moa: “Sampela taim i olsem tok i tru i senis, tasol taim yumi glasim gut yumi save, em i no senis.”

Em i tok: “Inap planti handet yia ol Kristen na ol Juda tu i bilip olsem i gat wanpela man tasol i bin raitim Buk Stat long Baibel. Tasol bihain ol i gat tupela tingting long dispela na ol i kirap long skelim. Bihain moa ol i ting, inap olsem 5-pela man i bin raitim sampela stori bilong Buk Stat. Orait, sampela lain i kirap glasim gut ol tok bilong Buk Stat na ol i mekim inap 5-pela yia, na long 1981 ol i kamapim wanpela buk i tok, ol save ol i kisim i makim olsem i gat wanpela man tasol i bin raitim Buk Stat, olsem pastaim ol man i bin ting.

“Orait, tok i tru long husat i bin raitim Buk Stat, em i bin senis o nogat? Nogat. Tingting bilong yumi tasol i bin senis. Maski yumi kisim save o yumi no gat save, dispela i no ken senisim tok i tru.”

[Blok long pes 7]

Litimapim Tok i Tru

‘PASIN bilong litimapim tok i tru i no samting ol man bilong nau tasol i no laik mekim, em ol i wok strong long “kamapim long ples klia” olgeta samting; ol i ting dispela bai mekim na i no gat wanpela man inap tok, em i holim tok i tru. Pasin bilong litimapim tok i tru, em i olsem yumi bilip tru olsem yumi inap painim tok i tru, na taim tok i tru i kamap ples klia, o em i kamap ples klia long wanem rot, yumi daun long en. Ol man i lotuim God bilong tok tru, ol i mas i gat dispela kain tingting long tok i tru; na taim man i litimapim tok i tru, em bai mekim stretpela pasin long olgeta tok na olgeta samting em i mekim long ol narapela man. Mipela i lukim pinis olsem Olpela Testamen na Nupela Testamen i kamapim klia dispela kain tingting.’​—⁠Buk The New International Dictionary of New Testament Theology, Volyum 3, pes 901.

[Ol Piksa long pes 7]

Taim ol i kamapim long ples klia ol tok i tru bilong saiens, nau wok bilong saiens i kamap gutpela

[Piksa long pes 8]

Tok bilong Kingdom na ol gutpela blesing em bai kamapim, ol i insait long tok i tru