Tertius—Gutpela Kuskus Bilong Pol
TERTIUS i gat bikpela hatwok long winim. Aposel Pol i laik kisim em olsem kuskus bilong em taim em i raitim wanpela longpela pas long ol wanwok Kristen long Rom. Bilong mekim olsem bai i gat bikpela hatwok.
Bilong wanem wok kuskus i gat bikpela hatwok bilong en long taim bilong ol aposel? Olsem wanem ol i save mekim dispela wok? Long dispela taim ol i save mekim wok long wanem ol samting bilong raitim ol pas?
Ol Kuskus Long Bipo
Long lain Grik na lain Rom bilong bipo, i gat kain kain kuskus. Sampela man i mekim wok olsem kuskus bilong gavman, na ol i wok long ol ofis bilong gavman. Na tu, i gat kuskus bilong ol manmeri, em ol i save sindaun long ples maket na mekim wok bilong ol man i kam baim ol. Ol maniman i gat ol kuskus (planti taim em ol wokboi i wok kalabus) bilong ol yet. Na sampela i gat ol pren i amamas long stap olsem kuskus bilong raitim pas bilong ol. Saveman E. Randolph Richards i tok, save bilong ol dispela kuskus nating long mekim wok “i narapela narapela kain—sampela i gat liklik save tasol long tok ples o long pasin bilong rait, na sampela i save gut tru long wokim hariap wanpela pas, em ol tok bilong en i stret na i gutpela.”
Husat i save mekim wok long kuskus? Namba wan, ol man i no save long rit rait. Long planti olpela kontrak na pas bilong bisnis, kuskus i bin skruim liklik rait na tok, em i bin raitim dispela pepa, long wanem, man i givim dispela wok long em i no save long rait. Narapela as na ol man i save mekim wok long kuskus i kamap klia long wanpela olpela pas i kam long Tebes, long Isip. Pas i bilong wanpela man, nem bilong em Asklipiadis, na long pinis bilong en pas i tok: “Evmelis, pikinini man bilong Erma, i bin raitim dispela pas bilong em . . . long wanem, em i save rait isi isi tumas.”
Tasol i no olsem man i gat save long rit rait na long dispela as tasol ol man i kisim em olsem kuskus bilong ol, nogat. Wanpela saveman bilong Baibel, em John L. McKenzie, i tok, “ating ol i no tingim tumas rait bilong kuskus, em inap raitim klia ol tok o nogat, tasol bikpela samting ol i tingim, rait bilong em i mas naispela, na i no ken stap nabaut nabaut”; em dispela samting i kirapim ol man long kisim wanpela kuskus. Na ol man i bin kisim bikpela skul ol tu i save les long rait, olsem long taim ol i mas raitim ol longpela pas samting na raitim gut. Saveman J. A. Eschlimann i tok, ol man inap mekim olsem ol i “amamas long abrusim dispela wok, na ol i givim long ol wokboi i wok kalabus, em ol i bin skul gut long pasin bilong rait.” Na tu, taim yumi tingim ol samting ol i mas mekim wok long en bilong rait, na i no gat gutpela ples bilong ol i ken sindaun na rait, i no hatwok long save bilong wanem ol man i no save amamas long raitim pas bilong ol yet.
Long taim bilong ol aposel, ol i save mekim wok long pepa ol i wokim long wel pitpit bilong wara bilong rait long en. Ol i save kisim bun bilong en na kamautim bel bilong en na katim i go long ol longpela longpela hap. Ol i save slipim ol dispela hap pitpit long graun na putim klostu klostu. Ol i slipim sampela moa antap long en, tasol ol i saitim. Nau ol i putim ol hevipela samting antap long en na em i go pas wantaim na i kamap olsem “pepa.”
Tasol i hatwok liklik long rait long dispela kain “pepa.” Em i strongpela na i gat ol rop bilong en. Saveman Angelo Penna i tok, “ol rop bilong wel pitpit i mekim na ing i save go nabaut long pepa, olsem long ol liklik liklik baret i stap namel long ol longpela longpela hap bilong pitpit ol i bin pasim wantaim.” Ating kuskus i save sindaun long graun na long wanpela han em i holim hap plang na pepa em i slipim antap long en. Sapos kuskus i nupela long mekim dispela wok o ol samting bilong rait i no gutpela tumas, pen bilong en inap pas long pepa, na pepa inap bruk, o ating ol tok em i raitim bai i no klia tumas.
Ol i wokim ing long blakpela sit bilong paia na blut bilong sampela kain diwai na ol i tanim wantaim. Ol i save wokim olsem blok na ol man i baim, na man i mas putim long wanpela samting bilong pulimapim ing long en na tanim wantaim wara, na bihain ol inap mekim wok long en bilong rait. Sampela narapela samting ating ol kuskus olsem Tertius i bin mekim wok long en, em naip bilong sapim pen, na wanpela mosong bilong solwara i gat wara long en bilong rausim ol popaia bilong em. Kuskus i mas raitim gut olgeta wan wan leta. Olsem na em i save wok isi isi na i gat sampela hatwok.
‘Mi, Tertius, Mi Salim Gude’
Long pinis bilong pas i go long ol Rom, sampela lain i salim gude bilong ol, na wanpela em kuskus bilong Pol, em i tok: “Mi Tertius, mi kisim tok long maus bilong Pol na mi raitim dispela pas. Long nem bilong Bikpela mi salim gude long yupela.” (Rom 16:22) Em dispela wanpela taim tasol long ol rait bilong Pol i gat sampela tok long wanpela kuskus bilong em.
Yumi no save long planti samting bilong Tertius. Long dispela hap tok em i mekim, “long nem bilong Bikpela,” yumi ken save em i wanpela gutpela Kristen. Ating em i bin stap long kongrigesen Korin na em i save long planti Kristen long Rom. Giuseppe Barbaglio, em wanpela saveman bilong Baibel, em i kamapim tingting bilong em olsem Tertius em wanpela wokboi i wok kalabus o wanpela man bipo em i wok kalabus tasol nau em i kamap fri. Bilong wanem em i ting olsem? Wanpela samting, em “planti kuskus i bilong dispela lain; na narapela samting i olsem, em i gat wanpela nem Latin . . . na planti man namel long ol wokboi i wok kalabus na ol man bipo i wok kalabus na ol i kamap fri ol i holim wankain nem.” Na Barbaglio i tok moa: ‘Olsem na em i no raitim dispela pas olsem wok em i mas mekim na em tasol, nogat; em i givim bel long mekim dispela wok olsem wanwok bilong Pol, na dispela i helpim Pol long kamapim wanpela longpela pas, em ol tok bilong en i klia na i gutpela tru, winim ol narapela pas bilong em: em wanpela bikpela wok tru, na dispela i helpim Pol na em i no lusim nating bikpela hap taim na strong bilong em.’
Tru tumas, dispela wok Tertius i bin mekim em i gutpela wok tru. Baruk i bin mekim wankain wok bilong helpim Jeremaia, na Sailas i bin mekim bilong helpim Pita. (Jeremaia 36:4; 1 Pita 5:12) Em bikpela blesing tru ol dispela man i kisim!
Raitim Pas Long Ol Rom
Tertius i raitim dispela pas long taim Pol i stap long haus bilong Gaius, ating long Korin. Em yia 56 C.E. samting, long taim Pol i mekim namba 3 raun bilong em long wok misineri. (Rom 16:23) Yumi save olsem Pol i kisim Tertius olsem kuskus bilong em long raitim dispela pas, tasol yumi no save gut olsem wanem em i bin mekim wok long em. Maski wanem rot em i bin bihainim long mekim dispela wok, yumi save i gat sampela hatwok bilong en. Tasol wanpela samting yumi save tru long en i olsem: Wankain long ol narapela hap bilong Baibel, dispela pas Pol i bin salim i go long ol Rom, em “spirit bilong God yet i bin kamapim.”—2 Timoti 3:16, 17.
Taim dispela pas i pinis, Tertius na Pol i bin raitim planti tausen tok, na mekim wok long planti pes. Taim ol i pasim pinis arere bilong narapela pes i go long arere bilong narapela pes, ol dispela pes i kamap olsem wanpela longpela pepa, na em inap olsem 3 i go 4 mita. Nau ol i tanim tanim dispela pepa i go i go na bihain ol i pasim gut. Ating bihain Pol i bin givim dispela pas long Fibi, wanpela sista bilong Senkria, em i redi long i go long Rom.—Rom 16:1, 2.
Kirap long dispela taim na i kam inap long nau, bikpela senis i bin kamap long pasin bilong wokim ol buk samting. Tasol long ol handet handet yia i go pinis, God i bin lukautim dispela pas bilong ol Kristen long Rom. Yumi ken amamas tru long yumi gat dispela hap bilong Baibel em gutpela kuskus bilong Pol, em Tertius, i bin wok strong long raitim!