Ol Man Long Nau Ol i No Stap Wankain

“Mipela bilip olsem ol dispela tok i tru i stap ples klia, olsem God i wokim olgeta man bambai ol i ken i stap wankain, olsem narapela i no winim narapela; na em i givim rot long olgeta bambai ol inap kisim ol samting i stret ol i ken kisim na i no gat wanpela i tekewe long ol, na sampela samting i olsem, em Laip, Stap Fri, na painim Amamas.”​—⁠Dekleresen ov Independens, em Yunaitet Stets i kisim long 1776.

“Olgeta man, taim mama i karim ol, ol i stap fri na olgeta inap mekim ol samting i stret long ol i ken mekim.”​—⁠Dekleresen ov Raits Bilong Man, em Nesenel Asembli Bilong Frans i kisim long 1789.

“Olgeta man, taim mama i karim ol, ol i stap fri na olgeta i stap olsem man i gat nem na ol inap mekim ol samting i stret long ol i ken mekim.”​—⁠Yunivesal Dekleresen ov Human Raits, em Jeneral Asembli Bilong Yunaitet Nesen i kisim long 1948.

TRU tumas, olgeta lain i laik bai ol i stap wankain, olsem narapela i no winim narapela. Tasol sori tru, planti taim ol i mas tokaut olsem olgeta man i mas i stap wankain, olsem narapela i no ken winim narapela, tasol inap long nau dispela samting i no bin painim ol man.

Nau yumi stap klostu long yia 2000, tasol ol samting i no bin senis na kamap gutpela, a? Olgeta man bilong Yunaitet Stets na Frans, o ol man bilong 185 kantri i insait long Yunaitet Nesen, yu ting ol i stap fri long mekim ol samting i stret long ol i ken mekim, em ol samting ol man i tok ol i holim taim mama i karim ol?

Tasol maski dispela tingting olsem olgeta man i mas i stap wankain em i stap olsem “ples klia,” planti man ol i no gat rot long mekim ol samting i stret long ol i ken mekim bambai ol i ken i stap “Laip, Stap Fri, na painim Amamas.” Olsem: Taim yumi tingim ol pikinini long Afrika olsem i gat wanpela dokta long olgeta 2,569 manmeri, orait yu ting ol dispela pikinini inap mekim samting i stret ol i ken mekim, olsem stap laip, wankain olsem ol pikinini long Yurop, i gat wanpela dokta long olgeta 289 manmeri? O taim yumi tingim ol pikinini long India em planti ol i no inap rit rait (wanpela long olgeta 3-pela 3-pela manki, na tupela long olgeta 3-pela 3-pela meri), yu ting ol dispela pikinini inap mekim samting i stret ol i ken mekim, olsem stap fri na painim amamas, wankain olsem ol pikinini long Japan, Jemani, na Briten, em klostu olgeta i kisim skul?

Na tingim ol manmeri i sindaun long ol kantri long Sentral Amerika em ol wan wan i kisim 1,380 dola tasol long olgeta yia. Olsem wanem? Yu ting ol inap stap olsem “man i gat nem na ol inap mekim samting i stret long ol i ken mekim” long i stap bilong ol, wankain olsem ol man long Frans, em ol wan wan i save kisim 24,990 dola long olgeta yia? Na taim yu tingim wanpela nupela bebi meri long Afrika em inap i stap olsem 56 yia tasol, orait yu ting dispela bebi i stap wankain olsem nupela bebi meri long Not Amerika em inap i stap 79 yia?

I gat planti samting ol man i no stap wankain long en, na olgeta dispela samting ol i nogut tru. Sampela i olsem: Ol man i no gat rot long kisim wankain gutpela haus samting olsem ol narapela, na ol i no gat wankain rot long kisim marasin na edukesen. Sampela taim, lain politik o skin o lotu bilong man i mekim na nau ol man i no inap stap olsem man i gat nem na ol i no stap fri. Tasol maski planti man i toktok long pasin bilong stap wankain, olsem narapela i no winim narapela, planti man i no stap olsem. Dispela pasin olsem ol man i no stap wankain, dispela i save painim kain kain man long olgeta hap. Na dispela i save kamapim bikpela pen na hevi, olsem pasin bilong i stap rabis, sik, no gat save, no gat wok mani, na pasin bilong daunim narapela.

“God i wokim olgeta man bambai ol i ken i stap wankain, olsem narapela i no winim narapela.” Dispela em i wanpela gutpela samting tru! Tasol sori tru, ol man i no save stap olsem!

[Piksa Kredit Lain long pes 3]

UN PHOTO 152113/SHELLEY ROTNER