Laip Stori
Mipela Pasim Tok Strong Long Stap Aninit Long Wok King Bilong God
Stori bilong Michal Žobrák
Mi stap wanpis long kalabus inap wanpela mun pinis na ol i kisim mi i go long wanpela man bilong sutim planti askim long mi. I no longtaim na pes bilong em i go ret na em i singaut: “Yupela ol Amerika i kam bilong lukstil long kantri!” Wanem samting i mekim na em i belhat olsem? Nau tasol em i askim mi long lotu bilong mi, na mi tokim em: “Mi wanpela Witnes Bilong Jehova.”
DISPELA samting i bin kamap olsem 50 yia samting i go pinis. Long dispela taim, kantri mi sindaun long en i stap aninit long gavman Komiunis. Tasol paslain tru long dispela, ol i bin birua nogut tru long wok Kristen bilong mipela long skulim ol man.
Mipela Kisim Hevi Long Woa
Taim Wol Woa 1 i kirap long 1914, mi gat 8-pela krismas. Long dispela taim, ples bilong mi, Zálužice, em i stap aninit long gavman bilong Ostria na Hangari. Dispela pait i senisim tru sindaun bilong olgeta lain bilong graun, na wantu em i senisim tu i stap bilong mi olsem pikinini. Papa em i wanpela soldia na em i dai long namba wan yia bilong pait. Em nau, mi wantaim mama na tupela liklik susa bilong mi i stap rabis tru. Mi namba wan pikinini, na i no gat narapela pikinini man, olsem na mi mas mekim planti wok long liklik fam bilong mipela na long haus. Kirap long taim mi liklik yet, mi save givim bel tru long lotu. Olsem na pasto bilong Misin Rifom (olsem Misin Kalvin) bilong mipela i askim mi long i stap olsem helpim bilong em na skulim ol wanskul bilong mi taim em i no stap.
Long 1918 dispela bikpela woa i pinis na mipela i amamas. Gavman bilong Ostria na Hangari i pundaun pinis, na nau mipela i stap aninit long Ripablik Bilong Sekoslovakia. I no longtaim na planti manmeri em ol i bin go sindaun long Amerika ol i kam bek long ples. Wanpela em Michal Petrík, em i bin kam long ples bilong mipela long 1922. Em i kam lukim wanpela famili long hap bilong mipela, na ol i singautim mitupela mama i go.
Wok King Bilong God i Samting Tru Long Mipela
Michal em i wanpela Sumatin Bilong Baibel, em nem bilong ol Witnes Bilong Jehova long bipo, na em i toktok long ol bikpela bilip bilong Baibel i kirapim tru tingting bilong mi. Wanpela bikpela samting em i toktok long en, em Kingdom Bilong Jehova bai kam. (Daniel 2:44) Em i tok bai i gat wanpela miting i kamap long ples Záhor long Sande antap, na mi tingting strong long i go. Mi kirap long bikmoning yet, long 4 klok, na mi wokabaut inap olsem 8 kilomita i go long kasen bilong mi bilong kisim wanpela wilwil bilong em. Taia i slek na mi stretim, na mi go moa inap 24 kilomita na mi kamap long Záhor. Mi no save long ples ol bai wokim miting, olsem na mi go isi isi long wanpela rot. Orait nau mi harim ol i mekim wanpela singsing bilong Kingdom long wanpela haus. Bel bilong mi i kirap tru na mi amamas stret. Mi go insait long haus na mi tokim ol long as na mi kam. Famili hia i tokim mi long i stap na kisim kaikai wantaim ol, na bihain ol i kisim mi i go long miting. Maski mi mas raun long baiskol na wokabaut long lek inap 32 kilomita moa bilong kamap gen long haus bilong mi, skin bilong mi i no les liklik.—Aisaia 40:31.
Mi kirap nogut long ol tok bilong Baibel ol Witnes Bilong Jehova i kamapim klia tru. Dispela tok olsem mi inap i stap aninit long wok king bilong God na i stap bilong mi bai i gutpela tru i kirapim tru bel bilong mi. (Song 104:28) Mitupela mama i pasim tok pinis olsem mipela bai salim pas na tokim misin bilong mipela long rausim nem bilong mipela. Em nau, dispela i kamapim bikpela tok kros long ples bilong mipela. Pastaim sampela manmeri bilong ples i no laik toktok moa wantaim mipela, tasol mipela i amamas long poroman wantaim ol planti Witnes i stap long hap bilong mipela. (Matyu 5:11, 12) I no longtaim na mi kisim baptais long wara Uh.
Mipela Givim Bel Long Autim Tok
Mipela i painim olgeta kain rot bilong autim tok long Kingdom Bilong Jehova. (Matyu 24:14) Mipela i stretim gut wok bilong autim tok long olgeta Sande na mipela i wok strong long mekim. Long dispela taim bipo, ol manmeri i save kirap long bikmoning yet, olsem na mipela inap kirap kwik long autim tok. Long apinun mipela save mekim miting bilong pablik tok. Taim ol tisa bilong Baibel i mekim tok, ol i no save holim pepa. Ol i tingim hamas man i kam, na lotu bilong ol, na ol bikpela samting ol man long dispela taim i save tingim.
Ol tok i tru bilong Baibel mipela i autim, em i givim save long planti man i gat gutpela bel. Bihain liklik long taim mi kisim baptais, mi wok long autim tok long ples Trhovište. Long wanpela haus mi toktok wantaim wanpela gutpela meri, em Misis Zuzana Moskal. Em wantaim famili bilong em ol i bilong lotu Kalvin olsem mi long bipo. Em i gat sampela save long Baibel, tasol em i gat planti askim long Baibel em i no bin kisim bekim bilong en. Mitupela i toktok inap wanpela aua na mi tilim buk The Harp of God long em.a
Famili Moskal i save ritim Baibel long olgeta taim na nau ol i mekim olsem tu long buk Harp. Sampela famili moa long ples ol i laikim tok bilong Baibel na ol i kirap i kam long ol miting bilong mipela. Pasto bilong lotu Kalvin em i givim strongpela tok lukaut long ol i mas klia long mipela na ol buk samting bilong mipela. Orait nau sampela man i save laikim tok bilong Baibel ol i tokim pasto long kam long miting bilong mipela na mekim tok resis wantaim mipela na kamapim klia olsem ol tok bilong mipela i giaman.
Pasto i kam, tasol em i no inap kamapim wanpela tok bilong Baibel bilong helpim ol bilip bilong em. Bilong sambai long em yet, em i tok: “Yumi no inap bilipim olgeta tok bilong Baibel. Ol man bilong graun yet i bin raitim, na yumi inap bekim ol askim bilong lotu long kain kain rot.” Em nau, planti ol i no bilip moa long lotu bilong ol. Sampela i tokim pasto, sapos em i no bilip long Baibel, orait ol i no inap i go moa bilong harim ol tok bilong lotu em i mekim. Olsem na ol i lusim Misin Kalvin, na inap olsem 30 manmeri bilong dispela ples ol i kirap bihainim tok i tru bilong Baibel na stap strong long en.
Wok bilong autim gutnius bilong Kingdom i kamap nambawan samting long i stap bilong mipela, olsem na mi wok long painim wanpela poroman insait long famili i stap strong long ol samting bilong spirit. Wanpela wanwok bilong mi long autim tok em Ján Petruška, em i bin kisim tok i tru long Amerika. Pikinini meri bilong em, Mária, em i strong long autim tok long olgeta man, wankain olsem papa bilong em, na mi laikim tru dispela pasin bilong em. Long 1936 mitupela i marit, na Mária i stap gutpela poroman bilong mi inap 50 yia, i go inap long taim em i dai long 1986. Long 1938 pikinini man bilong mipela i kamap, nem bilong em Eduard. Mipela no gat narapela pikinini. Tasol long dispela taim i luk olsem i gat narapela woa i laik kamap long Yurop. Em bai mekim wanem long wok bilong mipela?
Mipela i No Insait Long Ol Pait Bilong Graun
Taim Wol Woa 2 i kirap, Slovakia i bosim ol yet, na em i stap aninit long ol Natsi. Tasol gavman i no mekim wanpela samting long oganaisesen bilong mipela ol Witnes Bilong Jehova. Tru, mipela i mas wok hait, na i gat hap tambu long ol buk na nius bilong mipela. Tasol mipela i bihainim savepasin na mekim yet wok bilong mipela.—Matyu 10:16.
Taim pait i go bikpela, ol i singautim mi long go insait long ami, maski mi winim pinis 35 krismas. Mipela ol Kristen i no save insait long ol samting bilong graun, olsem na mi no laik insait long pait. (Aisaia 2:2-4) Tasol gutpela tru, olgeta man i gat wankain krismas olsem mi, ol i larim ol i stap.
Mipela i save, ol brata i sindaun long ol biktaun ol i gat hatwok moa long painim ol kaikai samting bilong skin, winim mipela ol brata i stap long hap bilong bus. Mipela laik givim sampela kaikai bilong mipela long ol. (2 Korin 8:14) Olsem na mipela save kisim ol kaikai em mipela inap karim na mipela i go inap 500 kilomita na kamap long Bratislava. Dispela i mekim na pasin bilong laikim tru ol brata Kristen i kamap strong moa namel long mipela long ol dispela yia bilong woa, na em i strongim mipela long taim bilong hevi i kamap bihain.
Samting Bilong Strongim Bel
Bihain long Wol Woa 2, Slovakia i kamap gen olsem wanpela hap bilong Sekoslovakia. Kirap long 1946 i go inap 1948 ol bikpela kibung bilong ol Witnes Bilong Jehova i kamap long Brno na Prague. Ol i stretim rot long sampela tren bilong bringim mipela ol lain bilong isten Slovakia i go long kibung. Yumi ken kolim ol dispela tren olsem tren singsing, long wanem, mipela i singsing i go inap long taim mipela i lusim tren.—Aposel 16:25.
Mi tingim yet kibung i kamap long Brno long 1947, em 3-pela wasman Kristen bilong hetkota, wanpela em Brata Nathan H. Knorr, i kam long en. Bilong toksave long ol man long pablik tok bai kamap, mipela i pasim strongpela pepa ol i bin raitim as tok bilong kibung long en na mipela i wokabaut namel long taun. Pikinini bilong mipela, Eduard, em i gat 9-pela krismas tasol, em i bel hevi long ol i no bin givim wanpela long em. Olsem na ol brata i wokim sampela i liklik, inap long em na planti ol narapela pikinini. Ol dispela pikinini i mekim gutpela wok long toksave long ol man long dispela tok bai kamap!
Long Februeri 1948 ol Komiunis i kirap bosim kantri. Mipela i save, bihain bai gavman i kirap mekim ol samting bilong pasim wok bilong mipela long autim tok. Wanpela kibung i kamap long Prague long Septemba 1948 na mipela i pilim olsem i no longtaim na bai ol i tambuim gen ol bung bilong mipela. Inap 3-pela yia tasol mipela i stap fri long bung wantaim long ol kibung. Taim mipela i laik lusim kibung mipela i pasim wanpela tok, na hap tok bilong en i olsem: “Mipela ol Witnes Bilong Jehova i bung wantaim . . . mipela i tingting strong long mekim moa yet dispela gutpela wok, na long sori bilong Bikpela bai mipela i stap gut long dispela wok long gutpela taim na long taim nogut, na long givim bel moa yet long autim gutnius bilong Kingdom Bilong God.”
“Ol Birua Bilong Gavman”
Tupela mun bihain tasol long kibung bilong Prague, ol polis i kam long haus Betel i stap klostu long Prague. Ol i kisim haus, na ol i kisim olgeta buk na nius samting ol inap painim, na ol i holim olgeta lain bilong Betel na sampela brata moa. Tasol i gat sampela hevi moa i kamap.
Long biknait bilong Februeri 3-4, 1952, ol polis i raun long olgeta hap bilong kantri na holim planti Witnes, inap 100 samting. Mi wanpela bilong ol. Long bikmoning long 3 klok samting, ol polis i kam kirapim olgeta long famili bilong mi. Ol i tokim mi long go wantaim ol, na ol i no tokaut long as bilong en. Ol i pasim sen long lek bilong mi na pasim laplap long ai, na ol i tromoi mi wantaim sampela brata moa long baksait bilong trak. Bihain ol i putim mi i stap wanpis long kalabus.
Inap wanpela mun olgeta i no gat wanpela man i toktok wantaim mi. Mi lukim wanpela man tasol, em gad i save kam na subim liklik hap kaikai long hul i stap long dua. Orait nau man bilong sutim ol askim long ol kalabusman, em dispela man pastaim mi bin stori long en, em i singautim mi i go long em. Em i tok mi man bilong lukstil long kantri, na em i tok moa olsem: “Lotu em samting i no gat save long en. I no gat God i stap! Mipela i no inap larim yu i giamanim ol man nating bilong mipela. I gat tupela samting inap painim yu. Bai ol i hangamapim yu o bai yu dai long kalabus. Na sapos God bilong yu i kam long dispela hap, bai mipela i kilim em i dai tu!”
Gavman i save, i no gat wanpela lo stret i tambuim wok Kristen bilong mipela, olsem na ol i laik kolim narapela nem long wok bilong mipela na bai i no stret wantaim ol lo bilong kantri, olsem na ol i kolim mipela olsem “ol birua bilong Gavman” na ol man bilong narapela kantri i kam bilong lukstil. Bilong mekim olsem, ol i mas daunim strongpela tingting bilong mipela long i stap gut long God na bai mipela i “tokaut” olsem mipela i bin mekim tru ol dispela rong ol i bin giaman na tok mipela i mekim. Taim man bilong sutim ol askim i givim pinis ol askim long mi, ol i no larim mi i slip. Inap tupela aua samting bihain, em i sutim gen ol askim long mi. Nau em i laik bai mi sainim nem bilong mi long wanpela pepa i gat rait olsem: “Mi wanpela birua bilong Gavman Demokratik Bilong Sekoslovakia, na mi no bin go wok long [fam], long wanem, mi wetim ol Amerika i kam.” Tasol mi no laik sainim pepa i gat dispela tok giaman long en, olsem na ol i salim mi i go long wanpela sel bilong stretim ol man i bikhet.
Ol i tambuim mi long slip o sindaun. Mi inap sanap o wokabaut tasol. Taim mi sotwin olgeta, mi slip long plua simen. Orait nau ol gad i kisim mi i go bek long ofis bilong man bilong sutim ol askim long mi. Em i askim mi: “Bai yu sainim pepa nau?” Mi tok gen olsem mi no laik, olsem na em i paitim pes bilong mi na blut i go daun long pes. Orait nau em i tokim ol gad: “Em i laik kilim i dai em yet, olsem na putim sampela bilong was long em, nogut em i mekim olsem!” Ol i salim mi i go bek long sel bilong i stap wanpis. Insait long 6-pela mun moa, ol i mekim olsem long mi planti taim. Maski ol i mekim ol kain kain tok bilong pulim tingting bilong mi o ol i laik subim mi long tokaut olsem mi wanpela birua bilong gavman, dispela i no daunim strongpela tingting bilong mi long i stap gut long Jehova.
Wanpela mun paslain long taim kot bilong mi i kamap, ofisa i go pas long wokim kot em i lusim Prague na i kam na em i sutim ol askim long mipela 12-pela brata wan wan. Em i askim mi: “Sapos ol kantri bilong Wes i kam pait long kantri bilong yumi, bai yu mekim wanem?” Mi tokim em: “Bai mi mekim wankain samting olsem mi bin mekim taim Hitler i go pait long Rasia. Mi no bin pait long dispela taim, na nau tu mi no ken pait, long wanem, mi wanpela Kristen na mi no save insait long ol pait bilong graun.” Orait nau em i tokim mi: “Mipela i nolaik tru long ol Witnes Bilong Jehova. Mipela i mas i gat ol soldia, nogut ol kantri bilong Wes i kam pait long mipela, na mipela i mas i gat ol soldia bilong helpim ol lain nating bilong mipela long hap Wes long kamap fri.”
Long Julai 24, 1953, ol i bringim mipela i go insait long haus kot. Ol i singautim mipela wan wan, inap 12-pela olgeta, i go sanap long ai bilong ol jas. Nau mipela i gat rot long tokaut long bilip bilong mipela. Taim mipela i bekim ol tok giaman ol i sutim long mipela, wanpela loya bilong kot i kirap sanap na i tok: “Mi bin kam long dispela haus kot planti taim. Ol i save tokaut olsem ol i gat asua, na ol i tanim bel, na sampela ol i krai. Tasol taim ol dispela man i lusim yumi, bai ol i gat bikpela strong moa, winim bilong taim ol i bin kam insait long haus kot.” Bihain kot i tokaut olsem mipela 12-pela olgeta i gat asua long pasim tok long daunim gavman. Kot i makim mi long kalabus inap 3-pela yia na gavman i kisim haus na olgeta samting bilong mi.
Mi Lapun Tasol Dispela i No Pasim Mi
Taim mi kam bek long ples, ol polis i was yet long mi. Tasol mi kirap gen long mekim ol wok bilong God na ol i makim mi bilong i stap wasman bilong lukautim kongrigesen. Gavman i larim mipela i sindaun yet long haus bilong mipela ol i kisim pinis, tasol mipela i mas wet inap 40 yia, taim gavman Komiunis i pundaun pinis, na nau gavman i bekim dispela haus long mipela.
Tasol i no mi wanpela long famili i bin stap kalabus. Mi kam bek long ples na mi stap 3-pela yia tasol na ol i singautim Eduard long go insait long ami. Eduard i bihainim maus bilong bel em Baibel i skulim pinis, olsem na em i tok em i no ken mekim, na nau ol i kalabusim em. Planti yia bihain, wankain samting i painim tumbuna pikinini bilong mi, Peter, maski em i gat sik long skin.
Long 1989, gavman Komiunis long Sekoslovakia i pundaun. Inap 40 yia pinis i gat tambu long wok bilong mipela, tasol nau i no gat tambu moa na mi amamas nogut tru long mi inap i go long ol haus na autim tok! (Aposel 20:20) Sampela taim skin bilong mi i strong liklik na mi save amamas long autim tok long dispela kain rot. Nau mi gat 98 krismas na skin bilong mi i no strong moa, tasol mi amamas long mi inap autim tok yet long ol man long ol gutpela samting tru Jehova i tok promis long mekim long bihain.
Mi inap kaunim 12-pela gavman bilong 5-pela kantri i bin bosim ples bilong mi. I gat sampela gavman dikteta, sampela presiden, na wanpela king. I no gat wanpela i bin stretim tru ol hevi bilong ol lain i bin stap aninit long ol. (Song 146:3, 4) Mi tenkyu long Jehova long em i bin larim mi i kisim save long em taim mi yangpela yet. Olsem na mi bin pilim tru ol samting em bai mekim bilong stretim ol hevi long rot bilong Kingdom Bilong Mesaia, na mi inap abrusim kain wokabaut i givim baksait long God na i no gat as bilong en. Mi bin autim nambawan gutpela tok inap 75 yia pinis, na dispela i mekim na i stap bilong mi i gat as bilong en na mi stap bel gut, na tu, mi inap tingting long kisim laip i stap oltaim long graun. Em gutpela samting tru, a?b
[Ol Futnot]
a Ol Witnes Bilong Jehova i bin wokim, tasol nau ol i no wokim moa.
b Sori tru, bihain strong bilong Brata Michal Žobrák i pinis. Taim ol i redim dispela stori bilong kamap long dispela nius, em i dai. Em i bin stap gut long God na em i bilip tru olsem ol man i dai pinis bai i kirap bek.
[Piksa long pes 26]
Bihain liklik long taim mitupela i marit
[Piksa long pes 26]
Mi wantaim Eduard long 1942 samting
[Piksa long pes 27]
Mipela tokaut long kibung bai kamap long Brno, long 1947