Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • w09 11/1 p. 13-14
  • Baibel—Em i No Bin Bagarap Olgeta

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Baibel—Em i No Bin Bagarap Olgeta
  • Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2009
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Wanem Samting i Kamap Long Ol Narapela Rait Bilong Bipo?
  • Olsem Wanem Long Ol Rait Bilong Baibel?
  • Yu Save Long Dispela?
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova (Stadi)—2021
  • Wanem Taim Ol i Bin Raitim Baibel?
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2011
  • A3 Rot Yumi Kisim Baibel
    Nupela Taim Trenslesen Bilong Ol Skripsa Holi
  • Gutpela Samting Ol i Kisim Long Ples Pipia Long Isip
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1992
Lukim Moa
Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2009
w09 11/1 p. 13-14

Baibel​—Em i No Bin Bagarap Olgeta

BAIBEL em wanpela buk ol i bin tilim long planti hap bilong graun, winim olgeta narapela buk​​—ol i bin tilim 4.8 bilion Baibel. Long yia 2007 tasol, ol i bin wokim 64,600,000 Baibel. Tingim, dispela namba i winim tru namba bilong wanpela buk em planti man i bin baim long dispela wankain yia, em ol i bin prinim 12 milion kopi bilong en long Amerika.

Taim ol man i wok long prinim planti Baibel tru, winim ol narapela buk, planti samting i bin kamap na i laik bagarapim Baibel, tasol Baibel i no bin bagarap olgeta. Ol man i bin putim tambu long Baibel na kukim long paia, na ol i bin birua long ol man husat i tanim tok bilong Baibel na kilim ol i dai. Tasol ol hevi ol man i putim long ol lain husat i laik lukautim na ritim Baibel, i no dispela samting tasol i laik bagarapim Baibel, nogat. Ol pepa em ol i bin raitim Baibel long en, isi isi ol dispela pepa i bagarap. Bilong wanem i olsem?

Baibel i gat 66 liklik buk em ol i bin bungim wantaim, na sampela olpela buk bilong en, ol man Israel i bin raitim o bungim winim 3,000 yia i go pinis. Ol man husat i bin raitim Baibel long pastaim na ol man bilong kopim ol tok bilong en, ol i bin raitim long kain pepa samting i save bagarap, olsem pepa ol i wokim long wel pitpit (papyrus) na long skin bilong animal. Ol i no bin painim yet ol dispela olpela rait bilong pastaim. Tasol ol i bin painim planti tausen kopi bilong ol liklik hap na bikpela hap bilong ol buk bilong Baibel. Wanpela hap bilong ol dispela buk, em Gutnius Jon i Raitim, em ol i bin raitim sampela 10 yia bihain long taim aposel Jon i bin raitim gutnius bilong em.

Bilong wanem yumi kirap nogut olsem ol kopi bilong Baibel ol i no bin bagarap olgeta? Yu ting ol tok bilong ol Baibel bilong nau i stret wantaim ol tok bilong Baibel em ol man i bin raitim long pastaim tru?

Wanem Samting i Kamap Long Ol Narapela Rait Bilong Bipo?

Taim yumi tingim ol samting i bin painim ol rait bilong ol narapela lain long taim bilong ol Israel, yumi kirap nogut olsem Baibel i no bin bagarap. Olsem: Namel long yia 1000 na yia 1 B.C.E., lain Fonisia i bin sindaun klostu long kantri Israel. Ol i man bilong wok bisnis long solwara, na ol i skulim ol man long hap bilong Mediterenian long rait alfabet bilong ol. Na tu, ol i kisim bikpela winmani long wok bilong maketim ol pepa papyrus long ol Isip na ol Grik. Tasol maski i olsem, magasin National Geographic i tok long ol Fonisia olsem: “Planti rait bilong ol i stap long ol pepa papyrus, ol i bagarap​—olsem na nau yumi kisim save long ol Fonisia long rot bilong ol stori nogut em ol birua bilong ol i kamapim. Maski ol Fonisia i gat nem olsem lain i gat planti rait bilong ol, olgeta dispela rait i bin bagarap long bipo yet.”

Olsem wanem long ol rait bilong ol Isip bilong bipo? Planti man i save long ol rait ol Isip i bin katim o penim long ol banis ston bilong tempel na long ol narapela hap. Ol Isip i gat nem tu long wokim pepa papyrus bilong rait long en. Tasol saveman K. A. Kitchen i tok long ol rait bilong ol Isip long ol pepa papyrus, olsem: “Ol i ting inap olsem 99 pesen bilong ol papyrus ol i bin raitim tok long en long yia 3000 B.C.E. samting na i kam inap long taim bilong ol Grik na Rom, olgeta dispela rait i bagarap na pinis olgeta.”

Olsem wanem long ol rait bilong ol Rom i stap long ol pepa papyrus? Buk Roman Military Records on Papyrus i stori olsem, ol i save baim ol soldia bilong Rom tripela taim long wanpela yia, na ol i save raitim ol risit bilong en long pepa papyrus. Ol i ting olsem insait long 300 yia, kirap long taim bilong Ogastus (27 B.C.E.–14 C.E.) i go inap long taim bilong Diocletian (284-305 C.E.), i gat 225,000,000 risit bilong pe. Hamas bilong ol dispela risit i stap yet? Ol i painim tupela tasol em ol inap ritim rait bilong en.

Bilong wanem wan wan olpela rait long pepa papyrus tasol i stap yet? Pepa papyrus na narapela samting ol i bin rait long en, em skin bilong animal, ol i save bagarap kwiktaim long ol ples i wet. Buk The Anchor Bible Dictionary i tok: “Ol pepa papyrus bilong dispela haptaim [1000-1 B.C.E.] i no inap bagarap sapos ol i bin stap long ples drai o insait long wanpela keiv samting.”

Olsem Wanem Long Ol Rait Bilong Baibel?

Ol buk bilong Baibel ol i bin raitim long pastaim tru, ating ol i bin raitim long pepa i no strong em ol Fonisia, ol Isip, na ol Rom i bin yusim. Orait, bilong wanem ol rait bilong Baibel i no bin bagarap olgeta na Baibel i kamap wanpela buk em ol man i bin wokim planti tru, winim olgeta narapela buk? Profesa James L. Kugel i tokaut long wanpela as. Em i tok ol i bin kopim ol rait bilong pastaim tru inap “planti planti taim, na ol i bin mekim olsem tu long taim bilong ol man bilong raitim Baibel.”

Olsem wanem? Ol tok bilong ol Baibel bilong nau i stret wantaim ol rait bilong ol manuskrip bilong bipo? Profesa Julio Trebolle Barrera, em wanpela bilong ol lain saveman i bin stadim na kamapim ol olpela manuskrip em ol i kolim Ol Olpela Rait Bilong Detsi, em i tok: “Taim ol i kopim ol tok bilong Baibel Hibru, ol i raitim stret ol tok na i no popaia liklik, tasol ol buk bilong tok Grik na Latin bilong bipo i no olsem.” Wanpela saveman bilong Baibel em F. F. Bruce i tok: “I gat planti samting i kamapim klia olsem ol rait bilong Nupela Testamen bilong yumi i stret olgeta, winim planti buk ol man i bin raitim long bipo, tasol ol man i no save sutim tok long ol dispela buk, olsem tok bilong ol i tru o nogat.” Em i tok moa: “Sapos Nupela Testamen em wanpela buk i gat rait bilong ol man tasol, orait, ol man bai bilip tasol long ol tok bilong en.” Tru tumas, Baibel em wanpela narakain buk. Olsem wanem? Yu save makim taim bilong ritim Baibel long olgeta wan wan de?​​—1 Pita 1:​24, 25.

[Rait long pes 13]

“Taim ol i kopim ol tok bilong Baibel Hibru [Olpela Testamen], ol i raitim stret ol tok na i no popaia liklik, tasol ol buk bilong tok Grik na Latin bilong bipo i no olsem.”​​—Profesa Julio Trebolle Barrera

[Ol Piksa long pes 14]

Long nau i gat olsem 6,000 kopi bilong Ol Skripsa Hibru, o Olpela Testamen, em ol i bin raitim long han, na inap olsem 5,000 kopi bilong Ol Skripsa Grik, o Nupela Testamen, i stap yet

[Ol Kredit Lain]

Left: Todd Bolen/Bible Places.com; right: Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem

[Piksa Kredit Lain long pes 13]

From the book The Parallel Bible, The Holy Bible, 1885

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim