Ol Yangpela i Laik Save . . .
Mekim Nogut Long Narapela—Em Samting Nating?
‘Eh! Mi mekim bilong amamas tasol. Em i no bikpela samting. Asua bilong Ron na mi mekim olsem long em.’
ATING skin bilong yu i bikpela na strongpela, winim skin bilong planti wanlain bilong yu. O ating yu smatpela, na mekim tok bilas, na mekim pait. Maski yu pretim narapela, o sutim kain kain tok bilas long em, o mekim wanpela samting inap long yu ken lap long em—yu no hatwok long mekim olsem.
Maski pasin bilong mekim nogut long narapela em inap mekim na ol pren bilong yu i lap, dispela kain pasin i no samting nating. Nau sampela saveman i kisim save olsem, dispela kain pasin i save bagarapim tru manki i save kisim hevi; bipo ol i no bin ting olsem. Wanpela lain i skelim pasin bilong sampela skulmanki long Yunaitet Stets na ol i kisim save olsem, ‘inap 90 pesen bilong ol skulmanki em wanpela i mekim nogut long ol, ol i kisim sampela hevi olsem: Ol i no skul gut, ol i bel hevi moa, ol i no gat pren, o ol i no laik raun tumas long painim sampela amamas.’ Long Japan, wanpela pikinini i gat 13 krismas “em i hangamapim em yet na em i dai bihain long em i bin raitim wanpela pas i stori planti long pasin nogut sampela i bin mekim long em inap 3-pela yia.”a
Tasol wanem samting i mekim na wanpela manki i gat dispela pasin bilong mekim nogut long narapela? Na sapos yu gat dispela pasin, yu ken senisim pasin bilong yu olsem wanem?
Em Wanem Kain Pasin?
Baibel i stori long sampela kain man paslain long Tait Wara long taim bilong Noa na ol i bin mekim nogut long ol narapela. Ol dispela man i gat nem Nefilim—insait bilong dispela tok i olsem “ol man i save mekim ol narapela i pundaun.” Long taim nogut bilong ol “long olgeta hap bilong graun ol i wok long pait na bikhet tasol.”—Stat 6:4, 11.
Tasol i no olsem yu mas paitim o subim narapela bilong kamap wanpela bikhetmanki i save mekim nogut long ol narapela, nogat. Manki i save mekim pasin nogut o tok nogut long ol narapela—na em i mekim moa yet long wanpela i no gat strong o em i no inap mekim wanpela samting bilong helpim em yet—em i dispela kain bikhetmanki. (Skelim wantaim Saveman 4:1.) Ol dispela kain bikhetmanki i save mekim ol strongpela tok bilong bagarapim narapela, na pretim em, na bosim em. Planti bilong ol i no mekim wok long han bilong mekim olsem, nogat; ol i mekim wok long maus. Long ol samting ol bikhetmanki i save mekim bilong mekim nogut long narapela, ol tok bilong bagarapim bel i bikpela samting. Ol i tok nogut bilong skrapim bel bilong narapela, tok bilas long em, na kolim kain kain nem nogut long em.
Tasol sampela taim pasin bilong ol long mekim nogut long narapela i no stap ples klia. Tingim samting i bin painim Lisa.b Em i bin go bikpela wantaim sampela yangpela meri, tasol taim em i gat 15 krismas ol samting i senis. Skin bilong Lisa i kamap naispela tru na i pulim ai bilong planti man. Em i tok: “Ol pren bilong mi i no laik moa long mekim ol samting wantaim mi, na taim mi no stap ol i toknogutim mi—o ol i mekim olsem long ai bilong mi.” Na tu, ol i kamapim ol tok giaman bilong bagarapim gutnem bilong Lisa. Yes, bel nogut i mekim na ol dispela yangpela meri i kirap na mekim nogut tru long Lisa; ol i no sori liklik long em.
As na Wanpela i Mekim Nogut Long Narapela
Planti taim as bilong pasin bilong mekim nogut long narapela em samting i save kamap insait long famili. Yangpela Scott i tok: “Papa bilong mi em man bilong mekim pait, olsem na mi tu i bin mekim dispela pasin.” Sindaun bilong Aaron tu i no gutpela. Em i tok: “Mi save olsem ol narapela i save long sindaun bilong mi—em i narapela kain—na mi no laik ol i sori long mi.” Olsem na taim Aaron i insait long ol spot, em i no laik lus—em i mas win. Tasol maski em i win, dispela i no inap long em. Em i mas semim ol narapela olsem ol i man bilong lus na em i man bilong win.
Papamama Kristen i bin mekim bikpela long Brent. Tasol em i tok: “Mi bin mekim ol man i lap, tasol sampela taim mi mekim dispela samting i go i go na bagarapim bel bilong narapela.” Laik bilong Brent long painim amamas na pulim tingting bilong ol narapela bambai ol i ken tingim em, dispela i mekim na em i no tingim ol narapela olsem em i bagarapim bel bilong ol.—Sindaun 12:18.
Na televisen i gat strong long stiaim sampela yangpela. Ol piksa long televisen long pasin raskol i save givim biknem long ‘ol man i gat bun,’ na i olsem man i mekim gut long narapela, em i no gat bun. Ol piksa bilong lap em planti i save laikim, ol i kamapim planti tok bilas. Na nius bilong televisen i stori planti long ol pait na tok nogut i save kamap long ol spot. Ol pren bilong yumi tu inap mekim na yumi mekim nogut long ol narapela o yumi mekim gutpela pasin long ol. Sapos ol wanlain bilong yumi i mekim nogut long narapela, ating yumi no laik ol i mekim olsem long yumi, olsem na yumi mekim dispela pasin wantaim ol.
Sapos yu mekim sampela pasin i save mekim nogut long narapela, yu tu inap kisim nogut long dispela pasin.
Hevi Bai Stap Oltaim
Nius Psychology Today i tok: “Pasin bilong mekim nogut long narapela inap kirap taim wanpela i pikinini yet, tasol em bai stap i go inap long taim em i bikpela pinis.” Nius The Dallas Morning News i kamapim wanpela ripot bilong ol saveman na i tok: “Inap 65 pesen bilong ol manki i bin bikhet na mekim nogut long ol narapela taim ol i stap long gret 2, ol i kot long wanpela bikpela rong taim ol i no winim yet 24 krismas.”
Tru, i no olsem olgeta bikhetmanki bai kamap raskol, tasol sapos planti taim yu no save pilim tingting o hevi bilong narapela, bihain taim yu go bikpela, ol bikpela hevi bai painim yu. Sapos yu mekim wankain pasin taim yu marit, dispela inap bagarapim tru bel bilong poroman marit na ol pikinini bilong yu. Yu inap hatwok long kisim sampela kain wok mani, long wanem, planti bos i laikim man i save stap wanbel wantaim ol narapela man. Na ol gutpela wok Kristen yu inap kisim insait long kongrigesen Kristen, ating yu no inap kisim. Brent i tok: “Bihain, mi laik winim mak bilong kamap wanpela elda, tasol papa i bin helpim mi long save, ol brata sista i no ken kam long mi na stori long hevi bilong ol sapos ol i ting mi bai tok bilas long ol.”—Taitus 1:7.
Rot Bilong Senisim Pasin
Planti taim yumi no lukim gut ol pasin kranki bilong yumi yet. Na Baibel i tokaut olsem wanpela inap “hambak long em yet na i ting olsem, ‘Mi namba wan tru.’ ” (Song 36:2) Olsem na i gutpela sapos yu askim papa o mama, o wanpela pren yu save bilip long em, o wanpela strongpela Kristen, ol i ting olsem wanem long pasin bilong yu. Ating yu no ken amamas long tok bilong ol sapos ol i tok tru long yu, tasol ating em inap helpim yu long save wanem ol senis yu mas mekim. (Sindaun 20:30) Aaron i tok: “Ating wanpela samting i bin helpim mi tru, em mi bin harim tok. Ol man i no bin giamanim mi, ol i tokim mi olsem wanem mi popaia. Tru, i no olsem mi amamas long olgeta tok bilong ol, tasol tok bilong ol i samting mi mas kisim bilong helpim mi.”
Olsem wanem? Dispela i makim olsem yu mas mekim bikpela senis, olsem senisim olgeta pasin bilong yu? Nogat, ating yu mas stretim bek tingting bilong yu na senisim sampela pasin tasol bilong yu. (2 Korin 13:11) Olsem: Ating inap long nau yu bin ting yu antap long ol narapela, long wanem, skin bilong yu i bikpela na strong, o yu smatpela manki. Tasol Baibel i strongim yumi long ‘daunim yumi yet na long ting pasin bilong ol arapela i winim pasin bilong yumi.’ (Filipai 2:3) Yu mas save—maski skin o strong bilong narapela i no wankain olsem bilong yu—ol tu i gat sampela gutpela pasin i winim yu.
Na ating yu mas rausim pasin bilong yu long mekim pait o long bosim narapela. Wok strong long no ken ‘lukautim ol samting bilong yu tasol. Nogat. Yu mas lukautim ol samting bilong ol arapela manmeri.’ (Filipai 2:4) Sapos yu mas kamapim sampela tok, no ken kamapim ol tok nogut o tok bilas o tok bilong skrapim bel bilong narapela.—Efesus 4:31.
Sapos wanpela samting i kamap na yu pilim olsem yu mas mekim nogut long narapela, yu mas tingim ol Nefilim. God i bin bagarapim ol dispela man nogut. (Stat 6:4-7; 7:11, 12, 22) Planti handet yia bihain, long taim bilong profet Esekiel, God i tokaut olsem em i no amamas long ol man i gat asua long “subim” ol man i no gat strong. (Esekiel 34:21) Taim yumi save Jehova i nolaik tru long pasin bilong mekim nogut long narapela, dispela inap strongim yumi long senisim pasin bilong yumi!
Na narapela samting i helpim yumi, em long tingim ol lo bilong Baibel na long beten. Lo bilong Krais i tok: “Olgeta pasin yupela i laik bai ol arapela manmeri i mas mekim long yupela, ol dispela pasin tasol yupela i mas mekim long ol.” (Matyu 7:12) Taim yu laik pretim wanpela, i gutpela yu askim skin bilong yu olsem: ‘Mi amamas sapos wanpela i subim mi, pretim mi, o semim mi? Orait, bilong wanem mi save mekim olsem long ol narapela?’ Baibel i tokim yumi long ‘mekim gutpela pasin long ol arapela na givim bel bilong yumi long ol.’ (Efesus 4:32) Jisas i soim gutpela rot long yumi long dispela samting. Maski em i winim ol narapela man, em i mekim gutpela pasin long olgeta man, na em i pilim tingting na hevi bilong ol, na em i mekim gut long ol. (Matyu 11:28-30) I gutpela sapos yu tu i traim long mekim wankain pasin long wanpela i no gat strong olsem yu—o long wanpela i save skrapim bel bilong yu.
Tasol olsem wanem sapos belhat i as bilong pasin bilong yu long kirap mekim pait, long wanem, papamama i mekim nogut long yu? Tru, ating sampela taim i gat gutpela as na yu belhat. (Skelim wantaim Saveman 7:7, NW.) Tasol maski i olsem, Baibel i tokim yumi olsem gutpela man Jop i bin kisim wanpela tok lukaut olsem: “Lukaut. Nogut yu larim belhat bilong yu i pulim yu long mekim tok bilas . . . Yu mas lukaut gut. Nogut yu pas olgeta long pasin nogut.” (Jop 36:18, 21) Maski papamama i mekim nogut long yu, i no stret yu mekim nogut long narapela man. Mobeta yu traim long toktok wantaim papamama bilong stretim hevi. Sapos ol i mekim nogut tru long yu, ating yu mas singaut long kisim helpim long narapela man; nogut bagarap i painim yu.
Yu bai hatwok long senisim pasin bilong yu, tasol yu inap. Brent i tok: “Klostu olgeta de mi save beten long hevi bilong mi, na Jehova i bin helpim mi long stretim sampela pasin bilong mi.” Olsem na taim yu mekim sampela senis long pasin bilong yu long ol samting yu save mekim long narapela man, ating ol man bai laikim yu moa. Tingim, ol man i pret long man i mekim nogut long narapela, tasol ol i no laikim kain man olsem.
[Ol Futnot]
a Bilong kisim sampela save moa long olsem wanem ol yangpela i ken abrusim dispela hevi, lukim “Young People Ask . . . What Can I Do About School Bullies?,” long Kirap! (tok Inglis), bilong Ogas 8, 1989.
b Mipela i bin senisim sampela nem.
[Piksa long pes 16]
Tok i save bagarapim bel, em wanpela pasin bilong mekim nogut long ol narapela