Ol Tok i Kamap Ol Rait Holi Pasin Bilong Rait na Ol Kristen Bilong Pastaim

PLANTI planti lain bilipman, kirap long taim bilong ol tumbuna na i kam inap nau, ol i bin lusim planti aua moa yet long ritim na stadi na skelim gut sampela rait i gat nem​—em Nupela Testamen, olsem Ol Skripsa Grik, winim ol narapela rait bilong ol man. Ol dispela rait wantaim ol narapela hap bilong Baibel i bin mekim bikpela wok bilong stiaim tingting bilong ol manmeri bilong graun, na kolim ol stretpela lo na pasin bilong bihainim, na i givim tingting long ol man bilong raitim ol buk na wokim ol piksa na musik samting. Na bikpela samting moa, ol dispela rait i bin helpim planti milion manmeri​—na ating yu tu​—long kisim stretpela save long God na Jisas.​—Jon 17:3.

Fopela Gutnius wantaim ol narapela buk bilong Ol Skripsa Grik, ol i no bin raitim kwiktaim bihain long indai bilong Jisas. I luk olsem Matyu i bin raitim Gutnius bilong em inap 7-pela o 8-pela yia bihain, na Jon i bin raitim Gutnius bilong em inap olsem 65 yia bihain. Olsem wanem ol inap raitim ol tok bilong Jisas na stori bilong ol wok bilong em, na ol i raitim stret olgeta na i no popaia liklik? I klia tru olsem holi spirit bilong God i bin stiaim ol. (Jon 14:​16, 26) Tasol olsem wanem narapela i givim ol tok bilong Jisas long narapela, i go i go, na ol dispela tok i stret, na bihain ol i kamap olsem hap bilong Baibel Holi?

I Tru Ol i “No Gat Save Long Rit Rait”?

Nau long taim bilong yumi, sampela man i tingting olsem ol disaipel bilong Jisas i no bin raitim ol stori long ol tok na wok bilong Jisas long buk​—ol i autim long ol narapela man long maus bilong ol. Wanpela saveman i tok: “Ol man bilong raitim 4-pela Gutnius ol i bin raitim ol tok bilong Jisas inap olsem 30 yia samting bihain long taim em i bin mekim wok bilong em long autim tok. Insait long dispela taim ol save ol man i bin kisim long Jisas, ol i bin harim long maus bilong ol man.” Na sampela man bilong skelim dispela samting ol i tok ol disaipel bilong Jisas bilong pastaim ol i “no gat save long rit rait.”a Ol i tok moa, insait long ol dispela planti yia we ol man i bin kisim save long ol tok bilong Jisas long maus bilong ol man, ol i bin bilasim na senisim ol dispela stori. Olsem na ol i tok ol stori bilong tok na wok bilong Jisas i no stret liklik wantaim ol samting tru i bin kamap.

Sampela saveman i ting ol disaipel Juda bilong Jisas ol i bin bihainim pasin bilong ol tisa bilong lotu long skulim ol man​—olsem kolim kolim planti taim na bai ol man i ken putim gut long tingting​—na dispela i mekim na ol dispela tok ol i autim long ol narapela man long maus bilong ol, em i stret na i no popaia. Tasol yu ting ol disaipel i bin mekim wok long maus tasol na bai ol tok bilong Jisas i ken i go long ol narapela man? O yu ting ol i bin raitim stori bilong ol tok na wok bilong Jisas na dispela i lukautim ol stori bilong Jisas i stap long Baibel? Yumi no save tru tru, tasol yumi ken ting ol samting i bin kamap olsem.

Oltaim Ol i Save Rait

Long taim bilong ol aposel olgeta kain man i save long rit rait. Alan Millard, em profesa bilong tok Hibru na ol tok ples Semait bilong bipo, em i tok: “Ol kain kain lain, ol man nating wantaim ol man i gat nem, ol i save raitim tok long tok Grik, tok Aram, na tok Hibru.” Na em i tok moa: “Dispela pasin i bin stap long ol ples Jisas i mekim wok bilong em.”

Ol man i tok olsem 4-pela Gutnius i bin “kamap insait long wanpela lain i no gat save long rit rait.” Profesa Millard i tok long dispela tingting olsem: “Dispela tingting i kranki, long wanem, long dispela taim bipo ol manmeri long olgeta hap ol i gat save long rait. . . . Olsem na i gat sampela man i stap wantaim [Jisas] ol inap raitim sampela tok ol i harim, bilong ol yet i ken ritim o bilong givim dispela tok long ol narapela man.”

Long dispela taim bipo i luk olsem planti man ol inap kisim ol hap ston o hap diwai i gat samting olsem gris kandel long en na ol inap raitim ol tok long en. Stori bilong kain samting olsem i stap long namba wan sapta bilong Luk. Inap liklik hap taim Sekaraia i no inap toktok, na ol i askim em long wanem nem em i laik givim long pikinini bilong em. Luk sapta 1 Ves 63 i tok: “Em i tokim ol [ating em i mekim tok long han] long bringim wanpela samting bilong em i ken raitim tok long en, na em i raitim tok olsem, ‘Nem bilong en Jon.’ ” Ol dikseneri bilong Baibel i tok dispela samting bilong rait inap makim wanpela hap plang bilong rait, em ol i bin karamapim long samting olsem gris kandel. Ating wanpela man i bin stap wantaim Sekaraia em i holim hap plang olsem bilong Sekaraia i ken raitim ol tok long en.

Na i gat narapela samting i soim olsem ol man i bin save long ol dispela kain plang bilong rait na long wok bilong ol. Buk Aposel i stori long taim Pita i givim tok long planti manmeri long hap bilong tempel na em i tokim ol: “Yupela i mas senisim tingting nogut bilong yupela, na tanim bel, na bai God i rausim ol sin bilong yupela.” (Aposel 3:​11, 19) Dispela tok “rausim” ol i kisim long wanpela tok Grik i olsem “klinim, tekewe olgeta.” Buk The New International Dictionary of New Testament Theology i tok: ‘Tingting yumi kisim long tok i stap long dispela ves na ating long sampela ves moa i olsem ol i klinim na rausim ol rait long gris kandel bilong plang na bai ol i ken raitim gen sampela tok.’

Ol stori i stap long ol Gutnius ol tu i soim olsem, namel long lain bilong Jisas na ol manmeri i harim tok bilong em, sampela i gat wok bilong raitim ol samting. Olsem: I gat Matyu na Sakius, tupela man bilong kisim takis (Matyu 9:9; Luk 19:2); wanpela hetman bilong haus lotu (Mak 5:22); wanpela kepten bilong ami (Matyu 8:5); Joana, meri bilong wanpela bosman bilong haus bilong Herot Antipas (Luk 8:3); na sampela saveman bilong lo, ol Farisi, ol Sadyusi, na ol kaunsil. (Matyu 21:​23, 45; 22:23; 26:59) Yumi ken ting planti​—o olgeta​—aposel na disaipel bilong Jisas ol i save long rait.

Ol Sumatin, Ol Tisa, na Ol Man Bilong Raitim Buk

Bilong i stap tisa Kristen, ol disaipel i mas save long ol tok Jisas i bin mekim na ol i mas save tu long olsem wanem Lo na ol tok profet bilong Ol Skripsa Hibru i bin makim Krais. (Aposel 18:5) Luk i raitim stori bilong wanpela miting Jisas i bin mekim wantaim sampela disaipel bilong em bihain liklik long taim em i kirap bek long matmat. Jisas i mekim wanem? “Em i stat long tok bilong Moses na bilong olgeta profet, na em i skulim tupela long as bilong olgeta hap bilong buk bilong God i toktok long em yet.” Bihain liklik Jisas i tokim ol disaipel: “ ‘Taim mi stap yet wantaim yupela, mi bin tokim yupela pinis olsem, olgeta samting bipo ol i raitim long mi long lo bilong Moses na long buk bilong ol profet na long Buk Song, dispela olgeta samting i mas kamap tru.’ Na em i helpim ol long tingting gut long as bilong ol tok i stap long buk bilong God.” (Luk 24:​27, 44, 45) Bihain ol disaipel “i tingim” bek dispela tok Jisas i bin givim long ol.​—Jon 12:16.

Ol dispela stori long Baibel i makim olsem ol aposel na ol disaipel i bin taitim bun tru long skelim skelim na stadi long ol tok bilong Baibel bambai ol inap kisimgut mining bilong ol samting ol i bin lukim na harim, em ol samting bilong Bikpela bilong ol, Jisas Krais. (Luk 1:​1-4; Aposel 17:11) Long dispela samting, Harry Y. Gamble, em profesa bilong ol samting bilong lotu long Yunivesiti Bilong Virginia, em i tok: ‘Yumi ken ting, kirap long taim lotu Kristen i kamap nupela yet, i gat ol Kristen i bin bung long ol liklik grup na ol i wok strong long stadi long Ol Skripsa Hibru na kisim save long insait bilong en, na long dispela save ol i kamapim klia as bilong ol bilip Kristen, na ol i raitim ol dispela tok bambai ol narapela i ken kisim na mekim wok Kristen bilong autim tok.’

Ol dispela samting i makim olsem ol disaipel bilong Jisas bilong pastaim ol i no bin tingting long givim tok long ol man long maus tasol, nogat; ol i bin mekim wok long stadi na rit na rait. Ol i olsem sumatin, na tisa, na man bilong raitim buk. Na bikpela samting moa, ol i man bilong tingim ol samting bilong lotu na ol i larim holi spirit i soim rot long ol. Jisas i tokim ol olsem “Spirit bilong tok tru” bai ‘kirapim tingting bilong ol na bai ol i tingim gen olgeta tok em i bin givim long ol.’ (Jon 14:​17, 26) Holi spirit bilong God i bin helpim ol long tingim gen na raitim tok bilong ol samting Jisas i bin mekim na ol tok bilong em, na ol bikpela tok tu Jisas i bin mekim, olsem Bikpela Tok Long Maunten. (Matyu, sapta 5 i go inap sapta 7) Na holi spirit i bin stiaim ol man bilong raitim Gutnius na ol inap raitim ol tingting bilong Jisas na ol tok em i mekim long taim em i beten.​—Matyu 4:2; 9:36; Jon 17:​1-​26.

Olsem na maski ol man bilong raitim Gutnius ol i kisim sampela tok long maus bilong ol man na long ol tok ol man i bin raitim, ol samting ol i raitim long Baibel i gat as tru bilong en​—em God Jehova yet. Dispela i mekim na yumi inap bilip tru olsem “Spirit bilong God yet i bin kamapim olgeta tok i stap long buk bilong God” na em inap skulim na stiaim yumi long mekim ol samting em i laikim.​—2 Timoti 3:16.

[Futnot]

[Rait long pes 14]

Sampela disaipel bilong Jisas ol i gat wok long raitim ol samting

[Rait long pes 15]

Holi spirit bilong God i bin helpim ol disaipel bilong Jisas long tingim gen na raitim ol stori bilong ol samting em i bin mekim na ol tok em i mekim

[Blok/Piksa long pes 15]

Yu Ting Ol Aposel i No Gat Save Long Rit Rait?

Ol bikman na hetman bilong Jerusalem “i save, Pita wantaim Jon i no bin skul. Tupela i man nating tasol. Tasol ol i lukim tupela i tokaut strong na i no pret, olsem na ol i tingting planti.” (Aposel 4:13) Tasol yu ting ol aposel i no save liklik long rit rait? Buk The New Interpreter’s Bible i stori long dispela tok olsem: “Yumi no ken ting dispela tok i makim olsem Pita [na Jon] i no bin skul liklik na ol i no gat save long rit rait. Tok hia i soim olsem ol dispela lain i skelim ol aposel olsem jas, ol i gat namba na biknem, tasol ol aposel ol i man nating tasol.”

[Piksa long pes 13]

“Em i tokim ol long bringim wanpela samting bilong em i ken raitim tok long en, na em i raitim tok olsem, ‘Nem bilong en Jon.’ ”

[Piksa long pes 13]

Wanpela hap plang bilong rait i gat gris kandel long en, wantaim ol tul bilong raitim tok, bilong 100 C.E. samting

[Kredit Lain]

© British Museum/Art Resource, NY