Malzemenin Mantıksal Şekilde Geliştirilmesi

MALZEMEYİ mantıksal bir düzene sokabilmek için önce zihninizde bir hedef olmalı. Hedefiniz yalnızca insanları belirli bir konuda –bir inanç, tutum, nitelik, davranış ya da yaşam tarzı konusunda– bilgilendirmek mi? Belirli bir görüşü kanıtlamayı ya da çürütmeyi mi umuyorsunuz? Amacınız bir konuda takdir geliştirmek ya da harekete geçirmek mi? Malzemenizi ister bir bireye ister daha geniş bir dinleyici kitlesine sunuyor olun, bunu etkili bir şekilde yapmak için, konu hakkında neler bildiklerini ve konuyla ilgili tutumlarının ne olduğunu göz önünde bulundurmalısınız. Bundan sonra malzemenizi hedefinize ulaşmanıza yardımcı olacak şekilde planlayın.

Saul’ün (Pavlus) Şam’daki hizmetine ilişkin Resullerin İşleri 9:22’deki kayıtta “Mesih odur diye ispat ederek Şam’da oturan Yahudileri şaşırttı”, deniyor. Pavlus, nasıl bir mantıksal kanıtla iddiasını “ispat” etmişti? O, daha sonra Antakya ve Selanik’teki hizmetiyle ilgili kayıtta belirtildiği gibi, önce konuyu Yahudilerin İbranice Kutsal Yazıları kabul etmeleri ve orada Mesih hakkında söylenenlere iman ettiklerini öne sürmeleri üzerinde geliştirdi. Sonra bu yazılardan Mesih’in yaşamı ve hizmetiyle ilgili kısımlar seçti. Bunları alıntıladı ve İsa’yla bağlantılı olarak gelişen olaylarla karşılaştırdı. Sonunda, açıkça belli olan sonuca, yani İsa’nın Mesih olduğu sonucuna ulaştı. (Res. İşl. 13:16-41; 17:2, 3) Siz de Mukaddes Kitaptaki hakikati mantıksal bir tarzda sunarsanız bunun insanlar üzerinde ikna edici bir etkisi olabilir.

Sunuşun Düzenlenmesi. Malzeme çeşitli mantıksal yollarla ele alınarak bir düzene sokulabilir. Yararlı bulursanız birkaç yöntemin birleşimini kullanabilirsiniz. Birkaç olanağı ele alalım.

Konuya Göre Düzenleme. Bu, malzemeyi her biri amacınıza katkıda bulunacak şekilde bölümlere ayırmayı gerektirir. Bölümler konunun anlaşılmasında önem taşıyan ana noktalar olabilir. Bir şeyi doğrulayan ya da çürüten belirli kanıtlamalar olabilir. Bazı noktalar konuyla bağlantılı olmakla birlikte, dinleyicilerinize ve amacınıza bağlı olarak eklenebilir ya da çıkarılabilir.

Konuya göre düzenleme için bir örnek ele alalım. Tanrı’nın ismiyle ilgili kısa bir sunuş (1) Tanrı’yı ismiyle tanımanın neden önemli olduğunu, (2) Tanrı’nın isminin ne olduğunu ve (3) bu ismi nasıl onurlandırabileceğimizi içerebilir.

‘Sadık ve basiretli köle’ tarafından ev Mukaddes Kitap tetkiklerinde kullanılmak üzere tasarlanan yayınlar incelenerek malzemenin konuya göre düzenlenişine ilişkin pek çok şey öğrenilebilir. (Mat. 24:45) Bu yayınlar genellikle inceleyenlerin temel Mukaddes Kitap hakikatleri hakkında genel bir fikir edinmesine yardım edebilecek birkaç konu içerir. Daha kapsamlı olanlarında her bölümü kendi içinde de konulara ayıran altbaşlıklar bulunur. Her başlık tetkik edeni ardından gelen malzemeye hazırlar ve konuyu tüm yönleriyle görebilmesine katkıda bulunur.

Neden ve sonuç. Akıl yürüterek nedenden sonuca varma, bilgiyi mantıksal şekilde sunmanın diğer bir yöntemidir.

Eğer yaptıkları ya da yapmayı tasarladıkları şeylerin sonuçları hakkında daha dikkatli düşünmeleri gereken bireylere veya bir gruba hitaben konuşuyorsanız bu yaklaşım etkili olabilir. Süleymanın Meselleri 7. bapta bunun mükemmel bir örneğini buluruz. Orada “anlayışı eksik” (neden) deneyimsiz bir genç adamın bir fahişeyle duygusal ilişkiye girerek acılar (sonuç) yaşaması canlı bir dille anlatılıyor.—Sül. Mes. 7:7.

Vurguyu artırmak için Yehova’nın yolunda yürümeyenlerin karşılaştığı kötü sonuçlarla Yehova’yı dinleyenlerin yaşadığı iyi sonuçları karşılaştırabilirsiniz. Musa, Yehova’nın ruhunun yönlendirmesiyle, Vaat Edilen Diyara girmelerinden önce İsrail ulusuna hitap ettiğinde bu karşıtlığı ortaya koymuştu.—Tesn. 28. bap.

Bazı durumlarda en iyisi söze bir durumu (sonuç) ortaya koyarak başlayıp sonra buna katkıda bulunan etkenlere (neden) ilişkin delilleri sunmaktır. Bu genellikle sorun ve çözüm şeklinde bir kalıp içerir.

Sorun ve Çözüm. Tarla hizmetinde insanların ilgilendiği bir sorun üzerinde sohbet edip doyurucu bir çözümün var olduğunu göstermeniz kişiyi dinlemeye teşvik edebilir. Sorun sizin ortaya attığınız ya da karşınızdaki kişinin açtığı bir konu olabilir.

Bu, insanların yaşlanıp ölmesi, suçların yaygınlığı ya da geniş çapta var olan adaletsizlik gibi bir sorun olabilir. Böyle bir sorunun varlığını göstermek için uzun bir sohbet gerekmez; çünkü bu açıkça ortadadır. Soruna kısaca değinerek söze başlayın; sonra Mukaddes Kitapta belirtilen çözümü gösterin.

Öte yandan, tümüyle kişisel bir sorun da söz konusu olabilir; örneğin, çocuğunu tek başına yetiştiren birinin karşılaştığı zorluklar, ciddi bir hastalıktan kaynaklanan cesaret kırıklığı ya da birinin sevgisizce davranışları yüzünden çekilen sıkıntı gibi. En iyi sonucu elde etmek için, önce iyi bir dinleyici olmalısınız. Mukaddes Kitap tüm bu sorunlarla ilgili değerli bilgiler sağlıyor. Fakat bunlar ayırt edici şekilde kullanılmalı. Sohbetinizin karşınızdakinin gerçekten yararına olması için gerçekçi olmalısınız. Kalıcı ya da kısa vadeli bir çözümden mi söz ediyorsunuz yoksa bu ortamda değişmeyecek bir durumla nasıl başa çıkılacağı üzerinde mi konuşuyorsunuz, bunu net olarak ortaya koyun. Başka sözlerle, Kutsal Yazılara dayanarak yaptığınız akıl yürütmenin, varacağınız sonucu desteklemek açısından yeterli olmasına dikkat edin. Aksi halde, gösterdiğiniz çözüm kişiye pek mantıklı gelmeyebilir.

Kronolojik Düzenleme. Bazı malzemeler için en doğal yöntem onları tarih sırasına göre sunmaktır. Örneğin, Çıkış kitabında On Bela gerçekleşme sırasına göre sunulmuştur. İbraniler 11. bapta Resul Pavlus’un iman örneği olan erkek ve kadınları sıralaması da kronolojik bir düzen izler.

Geçmişteki olayları kronolojik sırayla anlatmanız dinleyicilerinizin belirli koşulların nasıl geliştiğini anlamasına yardımcı olabilir. Bu, Mukaddes Kitap devirlerindeki olaylar kadar çağdaş tarihteki olaylar için de geçerlidir. Böylece kronolojik sıralama yöntemiyle, neden-sonuç şeklindeki bir akıl yürütmeyi bir arada kullanabilirsiniz. Mukaddes Kitabın gelecekte olacağını söylediği olayları ana çizgileriyle anlatmayı planladıysanız, kronolojik bir sunuş büyük olasılıkla dinleyicileriniz açısından izlenmesi ve akılda tutulması en kolay olanıdır.

Kronolojik bir yaklaşım her zaman en baştan başlamayı gerektirmez. Bazı durumlarda anlatıya öykünün çarpıcı bir noktasından başlamak daha etkili olur. Örneğin, bir tecrübe anlatırken kişinin Tanrı’ya olan bütünlüğünün denendiği bir olayı anlatmayı seçebilirsiniz. Anlatının bu kısmıyla ilgi uyandırdıktan sonra ona yol açan ayrıntıları kronolojik sırayla belirtebilirsiniz.

Yalnızca İlgili Malzemeyi Kullanmak. Malzemenizi nasıl düzenlemiş olursanız olun, yalnızca ilgili malzemeyi kullanmaya dikkat edin. Konuşmanızın teması seçiminizi etkilemeli. Dinleyicilerin ne tür kişiler olduğu da göz önünde bulundurulmalı. Belirli bir nokta bir dinleyici grubu için gerekli, başka bir grup için ise gereksiz olabilir. Malzemenizin tümünün hedefinizi başarmanıza katkıda bulunacağından emin olmalısınız. Yoksa sunuşunuz ilginç de olsa etkisi az olur.

Araştırma yaparken, konunuzla bağlantılı pek çok ilginç malzeme bulabilirsiniz. Ne kadarını kullanmalısınız? Dinleyicilerinizi çok fazla malzemeye boğarsanız amacınızı baltalayabilirsiniz. İyi geliştirilen birkaç ana düşünce nefes almaksızın sunulan bir yığın düşünceden daha kolay hatırlanır. Bu, konuyla dolaylı bağlantısı bulunan bilgilerin hiçbir zaman dahil edilmeyeceği anlamına gelmez. Fakat onların hedefinizi gölgelemesine izin vermeyin. Mukaddes Kitapta Markos 7:3, 4 ve Yuhanna 4:1-3, 7-9’da bu tür ayrıntıların kayda nasıl uygun şekilde dahil edildiğine dikkat edin.

Bir noktadan diğerine ilerlerken bunu dinleyicilerinizin düşünce silsilesini izleyemeyeceği kadar ani geçişlerle yapmayın. Düşüncelerin birlikte etkili bir işlev görmesini sağlamak için aralarında köprü kurmanız gerekebilir. Bu köprü, düşünceler arasındaki ilişkiyi gösteren bir cümle ya da cümlecik olabilir. Birçok dilde yeni bir düşüncenin öncekiyle bağlantısını göstermek için bağlayıcı basit sözcükler ya da sözcük öbekleri kullanılabilir.

Yalnızca ilgili malzemeyi kullanmak ve onu mantıksal bir düzene sokmak hedefinizi başarmanıza yardım eder.