Langutelo Ra Bibele
Ku Tilwela Ni Ku Macha Xana Swi Nga Yi Hundzula Misava?
“HI FANELE Hi Tiya Ku Vulavula, Hi Fanele Hi Macha eSwitarateni.” A yi hlayekisa xisweswo nhloko-mhaka ya mutsari un’wana eka National Catholic Reporter, phepha-hungu ra Rhoma Khatoliki, emahlweninyana ka ku tlhekeka ka nyimpi ya Songa-nkulu Ra Persia hi 1991. Leswaku a khutaza vahlayi leswaku va hlanganyela eku macheni ka ku rhula ni minkombiso eUnited States hinkwaro, mutsari u ye emahlweni a ku: “Swi ta lava timiliyoni ta vanhu ni matshalatshala lamakulu yo kuma ku rhula leswaku ku hetiwa ku honisa ni ku tikukumuxa ka valawuri. . . . Vanhu va fanele va macha eswitarateni.”
Swirhambo swo tano swa ku macha swi twiwa nkarhi na nkarhi namuntlha. Leswi ku nga ni maxangu yo tala ya politiki, ya ikhonomi ni ya mbango lama xungetaka vuhlayiseki bya vanhu, vanhu va titwa va boheka ku “famba eswitarateni” va tilwela, va rindza ni ku macha. Timhaka ta kona ti sukela eku herisiweni ka vugevenga bya vaakelani ti ya fika eku simekiweni ka ku rhula ka misava hinkwayo. Lexi hlamarisaka, nhlayo leyikulu ya ku macha loku, yi pfumeleriwa hi tinhlengeletano ta tikereke ni varhangeri va tikereke.
Hambi swi ri tano, xana swi fanerile leswaku Vakreste va hlanganyela eku macheni koloko? Naswona xana ku tilwela—hambi ku ri hi ndlela ya ku macha ya hasahasa kumbe hi ndlela ya swikhongelo leswinene—ku nga yi hundzula misava hakunene?
Ku Macha—Langutelo Ra Vukreste
Mutivi un’wana wa ntshamisano u hlamusele ku macha a vula leswaku “i ndlela leyi humelelaka swinene ya ku lwela ntshunxeko . . . yo endla leswaku valawuri lava nga endliki nchumu va endla leswi faneleke.” Ina, vanhu lava machaka, ku tilwela, kumbe lava fambaka eswitarateni hakanyingi va swi endla va ri ni ntshembo wa leswaku matshalatshala ya vona lamakulu ma nga lunghisa vuhomboloki ni ku bola loku nga kona eka mafambiselo ya sweswi ya vanhu ni ya politiki.
Kambe, xana i ntila wihi lowu Yesu Kreste a wu boxeleke valandzeri vakwe? Yesu a a hanya enkarhini lowu Vayuda a va ri ehansi ka vulawuri bya nsele bya Mfumo wa Rhoma. Entiyisweni, ku tshunxeka ejokweni ra Rhoma leri tikaka a ku naveriwa ngopfu hi vanhu. Hambi swi ri tano, Yesu a nga va khutazanga valandzeri vakwe leswaku va lwa, va macha kumbe va katseka hi ndlela yo karhi eka politiki. Ku hambana ni sweswo, u vule hi ku phindha-phindha leswaku vadyondzisiwa vakwe ‘va nga vi va misava.’—Yohane 15:19; 17:16; nakambe vona Yohane 6:15.
Hi laha ku fanaka, loko Yesu a khotsiwile, handle ka xivangelo lexi twalaka, hi vatirheli va hulumendhe, a nga ringetanga ku pfuxa hasahasa, hambi leswi a a ta swi endla loko a lava. Ematshan’wini ya sweswo, u byele mufumi wa Rhoma: “Mfumo wa mina a hi wa misava leyi; loko a wu ri wa misava leyi, malandza ya mina a ma ta lwa leswaku ndzi nga nyiketiwi eka Vayuda; kambe hilaha swi nga hakona, mfumo wa mina a hi wa laha hansi.” (Yohane 18:33-36) Loko a langutane ni nkwetlembetano, Yesu u arile ku endla swiendlo swo karhi swa ku lwa, a lemuka xilaveko xa ku tshama a nga ri na xiphemu etimhakeni ta politiki. Naswona u khutaze valandzeri vakwe leswaku va endla sweswo.
Hikwalaho, ku hlanganyela eku macheni, swi nga lwisana ni nawu wa xisekelo wa vukala-tlhelo bya Vukreste lowu dyondzisiweke hi Yesu. Ku tlula kwalaho, sweswo swi endla munhu a wela eku tikhomeni kun’wana loku nga riki ka Vukreste. Hi ndlela yihi? Ku macha loku endliwaka hi xikongomelo lexinene hakanyingi ku va ni moya wa ku xandzuka, vahlanganyeri va kona va lwa, va rhuketela kumbe va endla ngundzungundzu. Ku landzelela tindlela ta vutlhari ta vakavanyeti leti nga riki enawini swi nga ha koka nyingiso, kambe leswi a swi pfumelelani nikatsongo ni xileriso xa Bibele xa ‘ku titsongahata eka valawuri lava tlakukeke’ ni ku “hanyisana ni vanhu hinkwavo hi ku rhula.” (Varhoma 12:18; 13:1) Ematshan’wini yo khutaza ku kala nawu, Bibele yi khutaza Vakreste leswaku va tshama va ri ni mahanyelo lamanene exikarhi ka matiko ni ku titsongahata eka tihulumendhe ta vanhu, hambi loko valawuri va karhata kumbe va nga twisisi.—1 Petro 2:12, 13, 18.
Van’wana va nga ha ku, ‘kambe a hi hinkwako ku macha loku ku nga ka ku lwa kumbe ka vukarhi.’ I ntiyiso naswona ku macha kun’wana ku vonaka ku ri ni vuyelo lebyinene. Kambe xana ku tilwela—hambi loko ku ri ka ku rhula naswona ku endliwa hi xikongomelo lexinene—ku nga yi hundzula misava yi va leyi antswaka?
Xana Ku Nga Yi Hundzula Misava?
Vakreste va khumbeka swinene hi vaakelani va vona naswona va lava ku va pfuna. Kambe xana ku hlanganyela eku macheni hakunene hi yona ndlela leyinene ya ku va pfuna? Buku leyi nge Demonstration Democracy yi ri: “A swi talanga leswi swi nga endliwaka hi ku tirhisa ndlela yihi na yihi ya politiki.” Handle ko kanakana, leswaku ku herisiwa makhombo lama langutaneke ni vanhu ku laveka mindzulamiso leyi nga taka yi nga endliwi hi ku tilwela ni ku macha.
Yesu u kombise yinhla leyi fanaka loko a bula hi xiyimo xa khale xa fambiselo ra vukhongeri esikwini ra yena. Malunghana ni fambiselo rolero ra vukanganyisi ra vugandzeri lebyi a byi tirhisiwa hi Vafarisi, u te: “A ku na munhu la rhungelaka xitiva lexintshwa engubyini ya khale, hikuva xitiva xa kona xi ta handzula nguvu, kutani ku handzuka ka kona ku ta ya ku engeteleka.” (Matewu 9:16) Xana Yesu a lava ku vula yini? A a vula leswaku Vukreste bya ntiyiso a byi nge fambisani ni mafambiselo yo biha lama onhakeke lawa a ma fanele ku herisiwa. U swi vonile leswaku ku lunghisa fambiselo leri nga pfuniki nchumu a ku ri ku dya nkarhi.
Sweswo swi tano ni hi fambiselo ra misava leyi vekeke vanhu ehansi ka vuhomboloki, vugevenga ni ntshikilelo hi malembe xidzana yo tala. Eklesiasta 1:15 yi hlamusela hi ku kongoma yi ku: “Le’ši hombolokeke ši nga ka ši nga ololoki.” Ina, misava ya namuntlha a yi nge ololoxiwi, handle ka matshalatshala lama tlakukeke. Ha yini swi nga koteki? Hikuva, hi laha 1 Yohane 5:19 yi vulaka ha kona, “misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya Lowo biha,” Sathana Diyavulosi. Yesu u n’wi vitane “mufumi wa misava leyi.” (Yohane 12:31) Loko mafambiselo lawa ma ha ri ehansi ka matimba ya Sathana, hambi loko mo lunghisiwa nkarhi na nkarhi, a ma nge lunghi.
Leswi a swi vuli swona leswaku Vakreste a va na mhaka ni swiphiqo swa misava, kumbe leswaku a va lavi ku swi lunghisa. Entiyisweni, Vakreste va byeriwa leswaku va hiteka, ku nga ri hi ku lwa, kambe entirhweni wa ku chumayela ni ku dyondzisa mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu—hulumendhe ya Mfumo lowu Yesu a nga dyondzisa valandzeri vakwe leswaku va wu khongelela. (Matewu 6:10; 24:14) Bibele yi komba leswaku Mfumo a wu nge ringeti ku ponisa misava leyi yi nga lunghisekiki; wu ta lovisa tihulumendhe to biha ni mimfumo leyi sweswi yi tshikilelaka vanhu kutani wu yi pfala hi fambiselo leri nga ta tisa vululami ni vunene bya ntiyiso emisaveni hinkwayo. (Daniyele 2:44) Ehansi ka fambiselo ro tano, a nga kona loyi a nga ta macha, a lwa, hikuva Yehovha Xikwembu, loyi a ‘enetaka ku navela ka xin’wana ni xin’wana lexi hanyaka,’ u ta endla leswaku hi kuma hinkwaswo leswi hi swi lavaka.—Pisalema 145:16.
[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 30]
Labor strike, Leslie’s