Vantshwa Va Vutisa . . .

I Mani La Nga Ndzi Pfunaka Ku Tlhantlha Swiphiqo Swa Mina?

“MUNHU o tŝaleriwe gome.” Sweswo swi vuriwe hi munhu loyi a a khomiwe hi gome, la vitaniwaka Yobo eka malembe ya kwalomu ka mune wa magidi lama hundzeke. (Yobo 5:7) Vutomi bya wena swi nga ha endleka byi nga ri ekhombyeni ku fana ni bya Yobo. Kambe a swi kanakanisi leswaku na wena u ni swiphiqo swa wena.

Loko ntlawa wun’wana wa vantshwa va le Amerika wu vutisiwa leswaku, “I yini lexi mi karhataka ngopfu?” vo tala va te va vilerisiwa hi xikolo, vatswari, mali, vanghana ni vamakwavo. Wena ke? Xana u langutane ni ntshikilelo wa tintangha, ku vilerisiwa hi mali kumbe swiphiqo swa xikolo? Xana swa ku nonon’hwela ku langutana ni ku karhateka emirini ni le moyeni hikwalaho ka ku kula? Xana wa karhateka hi vumundzuku bya wena?

Leswi u nga ni swiphiqo leswi hinkwaswo, swa olova ku hela mbilu ni ku va ni gome. Entiyisweni, loko u nga byeli munhu hi ku vilela koloko, u nga ha tikuma u ri ekule ni vanhu van’wana. (Ringanisa Swivuriso 18:1.) Kutani, u nga swi tlhantlhisa ku yini swiphiqo swa wena? Xana u fanele ku langutana na swona u ri swaku?

A swi tano, hikuva swiphiqo swa wena—hambi loko swi vonaka swi ri swikulu—a swo sungula eka wena. Endzhaku ko kambisisa mahanyelo ya vanhu hi vukheta, Hosi Solomoni wo tlhariha u gimete hi leswaku “a ku na le’šintŝha e hansi ka dyambu.” (Eklesiasta 1:9) Ina, van’wana va swi hlurile swiphiqo swo fana ni swa wena. Kutani a swi lavi leswaku u tshamela ku lulamisa swilo u ri swaku; nkarhi wun’wana u nga pfuniwa hi un’wana loyi se a swi lulamiseke. Hambi swi ri tano, loko a wu ya endhawini leyi u nga yi tiviki, xana a wu nga ta kombela ku byeriwa ndlela hi loyi a yi tivaka? Xivutiso hi leswaku, I mani loyi u faneleke ku ya eka yena leswaku u kuma mpfuno wolowo?

Xana Tintangha—I Xihlovo Lexinene Xa Xitsundzuxo?

Vantshwa lavanyingi va hlawula ku rungulelana swiphiqo swa vona ni tintangha ta vona. Anita lontsongo wa hlamusela: “Nkarhi wun’wana ndzi ehleketa leswaku ku cinca loku ku nga eka mina ko humelelela mina ntsena. Ndza tivutisa, ‘Xana ni van’wana swa va endlekela leswi?’ Ndzi tivutisa leswaku xana a ndzi hlanyi leswi ndzi titwaka hi ndlela leyi.” U nga ha vona onge un’wana la ringanaka na wena a nga ha twisisa matitwelo ya wena kasi munhu lonkulu—ngopfu-ngopfu mutswari—u ta ku sola kumbe a xopoxopa ngopfu.

Kambe hambi loko tintangha ta wena ti twisisa, ti ku tiyisa ni ku ku twela vusiwana, minkarhi yin’wana a ti nge ku nyiki xitsundzuxo lexinene. Hi laha Bibele yi hlamuselaka ha kona, ‘vanhu lava kuleke . . . va ni matimba ya mianakanyo lama leteriweke ku tiva leswinene ni leswo biha.’ Njhani? Bibele ya hlamula: “Hi vukhale bya ku tirhisiwa ka yona,” hi leswaku ntokoto! (Vaheveru 5:14; The New English Bible) Hikwalaho ko pfumala ntokoto wolowo, vantshwa a va na byona “v̌utlhari ni ku twisisa” ku fana ni vanhu lavakulu. (Swivuriso 3:21) Hikwalaho ku yingisa xitsundzuxo xa muntshwa-kuloni swi ni khombo. Swivuriso 11:14 ya tsundzuxa: “[Vanhu va] wisiwa hi ku pfumala ŝiṭunḍušo.”

Nkoka Wa Vatswari Lava Chavaka Xikwembu

Vanhu lavakulu hi ntolovelo va le ka xiyimo xo antswa xa ku nyika nkongomiso wa vutshila. Yobo wo lulama u swi veka hi ndlela leyi: “Ŝikoša ŝi ni v̌utlhari, ni v̌a malembe yo tala, v̌a ni ku twisisa.” (Yobo 12:12) Kunene, lava fanelekaka swinene ku ku pfuna emhakeni leyi i vatswari va wena lava chavaka Xikwembu. Hi xikombiso, va ku tiva kahle ku tlula munhu un’wana. Leswi va langutaneke ni swiyimo leswi u langutanaka na swona sweswi, va nga ku pfuna swinene leswaku u hambana ni khombo. Loko a vulavula tanihi mutswari, Solomoni u tsundzuxile: “V̌ana, yingisani dyonḍo ya tatana, mi yi anakanya, mi ta kuma ku twisisa; hikuv̌a nḍi mi dyonḍisa dyonḍo le’yinene.”—Swivuriso 4:1, 2.

Anakanya hi muntshwa wa le Ghana la vitaniwaka Samuel. Loko a ha ri exikolweni xa sekondari (xikolo xa le henhla), u boheke ku endla xiboho xa ku landzela dyondzo ya misava kumbe ntirho-vutomi wa ku va mutirheli wa nkarhi hinkwawo wa Timbhoni ta Yehovha. Wa hlamusela: “Tanihi leswi ndyangu wa ka hina a wu ri ni vun’we, ni ku vulavurisana kahle, a a swi olova ku tshemba vatswari vanga.” Vatswari va Samuel va n’wi khutaze leswaku a nghenela vutirheli bya nkarhi hinkwawo—ku nga ntirho-vutomi lowu a yaka emahlweni na wona. Samuel u bumabumela leswaku vantshwa va katsa vatswari va vona eku tlhantlheni ka swiphiqo swa vona hikuva “va ni ntokoto evuton’wini, naswona swi nga ha endleka va tshame va langutana ni swiphiqo leswi fanaka . . . naswona va le ka xiyimo lexinene xo hlamusela mhaka yi twisiseka.”

Lexi tsakisaka, hi ku ya hi ku kambela ka sweswinyana ka Gallup, vantshwa vo tala va lava ku kongomisiwa hi vatswari—hambi ku ri etimhakeni to tanihi swidzidzirisi, xikolo ni rimbewu.

‘A Va Ndzi Twisisi!’

Kambe lexi twisaka ku vava, vantshwa vo tala va hambana ni vatswari va vona loko va fika eka malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi. Van’wana va titwa ku fana ni mufana wa malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi la nga te: “Ndzi ringete ku vulavula ni vatswari va mina hi ndlela leyi ndzi titwaka ndzi chava ha yona hi mapaselo ya mina naswona ndzi vona onge xikolo lexi xa tika, kambe va ndzi byela leswaku ndza loloha, ndzi fanele ku dyondza swinene.” Nhwana lontsongo wa Mukreste wa le Afrika u vule mhaka leyi fanaka, a ku: “Embilwini ya mina, ndza swi tiva leswaku ndzi ni swiphiqo leswi ndzi faneleke ku pfuniwa eka swona, kambe ndza chava hikuva vatswari vanga a va ndzi twisisi.”

Ina, hambi vatswari lava chavaka Xikwembu va swi endla swihoxo nkarhi wun’wana. Va nga ha wela swilo ehenhla, va hluleka ku yingisa, va nga ku twisisi kumbe va ku sola. Hambi swi ri tano, leswi a swi vuli swona leswaku u fanele ku va fularhela. Yesu Kreste u kurisiwe hi vatswari lava a va nga hetisekanga. Kambe, Bibele yi komba leswaku Yesu “[a a] tshama a va yingisa.” A swi kanakanisi leswaku nkucetelo wa vona wu n’wi pfune leswaku a “kula . . . miehleketweni, a tsakeriwa hi Xikwembu ni vanhu.”—Luka 2:51, 52.

Xana wa vuyeriwa hi vutlharhi ni ntokoto wa vatswari va wena? Loko swi nga ri tano, languta leswi vuriwaka ebukwini leyi nge Adolescence, hi Eastwood Atwater: “Loko vana va kondlo-a-ndzi-dyi va kuceteriwa hi tintangha ta vona ku tlula mpimo, swi vangiwa ngopfu hi ku hunguteka ka vuxaka bya mutswari ni n’wana ematshan’wini ya ku tsakisiwa hi tintangha.” Xana u ni vuxaka bya njhani ni vatswari va wena? (Vagalatiya 6:5) Xana swi nga ha endleka leswaku sweswi a wa ha vulavurisani na vona? Kutani ha yini u nga lweli ku antswisa xiyimo xexo?a Leswi i xiphemu xa leswi Solomoni a nga te i ku va “ṅwana wa xiviri” eka vatswari va wena.—Swivuriso 4:3.

Malcolm, muntshwa wa le Ghana loyi sweswi a tshamaka eUnited States, eku sunguleni a a ehleketa leswaku vatswari vakwe a va yi twisisi ndlela leyi a titwaka ha yona. Kambe va ye emahlweni va n’wi rungulela mintokoto ya vona ya vutomi ni ndzayo ya Rito ra Xikwembu. Eka papila leri a ha ku ri tsalelaka vatswari vakwe, Malcolm u te: “Ndza swi tiva leswaku ku tshame ku va ni ku nga twanani exikarhi ka hina. Kambe loko ndzi languta endzhaku, ndzi hlamarisiwa hi mukhuva lowu a mi tiyiselela ku tiarisa ka mina ha wona, naswona mi amukela swiboho swin’wana leswi ndzi swi endleke hi ku famba ka nkarhi. Ndza mi byela, ndza swi tiva leswi humelelaka eka makaya man’wana, naswona Bibele yi pfunile [eka ra hina]. Ndzi ba mandla ndzi vuyelela.”

Tikumele Vutlharhi Lebyi Tirhaka!

Ematshan’wini yo ku sivela leswaku u kula, ku amukela ku kongomisiwa hi vatswari va wena ku nga va ndlela leyi hatlisaka ya ku kula emianakanyweni. Hi ku famba ka nkarhi na wena u nga va ni ‘vutlharhi, vutivi ni vuswikoti byo ehleketa.’ (Swivuriso 1:4) U ta hlomela ku vonisisa swiphiqo ni ku endla swiboho leswinene swa ku swi tlhantlha.

Entiyisweni, a hi hinkwavo vantshwa lava katekisiweke hi ku va ni vatswari lava chavaka Xikwembu. Kambe, ku nga va xihoxo ku tibyela leswaku a wu fanelanga ku yingisa leswi vatswari va wena va swi vulaka hikwalaho ka leswi va nga riki Vakreste. Va ha ri vatswari va wena, va fanele ku xiximiwa. (Vaefesa 6:1-3) Handle ka sweswo, loko u va nyika nkarhi, u nga ha kuma leswaku va nga ku pfuna hi xitsundzuxo xa vutlharhi. Loko u lava nkongomiso wa moya, ringeta ku titshega hi xirho lexi tshembekaka xa vandlha ra Vukreste. A swi nge nonon’hwi ku kuma munhu lonkulu la chavaka Xikwembu loyi a nga ta yingisela kahle, loyi a nga ni mbilu leyi twisisaka, leyi twelaka.

Nakambe tsundzuka leswaku moya wa Yehovha i xihlovo lexi tshamaka xi pfulekile xa ku pfuna ni ku nyika matimba eka lava kombelaka. (Luka 11:13) Yehovha nakambe u nyikele rungula leri fuweke leri u nga ri kumaka eBibeleni ni le ka tibuku ta Sosayiti ya Watch Tower leti sekeriweke eBibeleni. Phela, nongonoko wolowu wu pfune magidi ya vantshwa leswaku ma kuma tinhlamulo leti tirhaka ta swiphiqo swa wona! Hi ku dyondza ku hlaya swinene ni ku endla ndzavisiso, u nga kota ku tlhantlha swiphiqo swo tala.—Swivuriso 2:4.

Ina, ku va ni swiphiqo i tshamelo-maxelo. Kambe swa pfuna ku va ni langutelo lerinene leri mupisalema a veke na rona. U tsarile: “Ŝi lulamile ka mina leŝi nḍi nga ṭongahatiwa, leŝaku nḍi ta dyonḍa tifanelo ta wena.” (Pisalema 119:71) Ina, ku tlhantlha swiphiqo swi nga ku aka ni ku ku letela. Kambe u nga langutani na swona u ri swaku. Kuma mpfuno. Hakanyingi mpfuno wa kumiwa hi lava wu kombelaka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Ku amukela ku kongomisiwa hi vatswari ku nga ha va ndlela leyi hatlisaka ya ku kula emianakanyweni