Langutelo Ra Bibele

Xana Bibele Yi Lwisana Na Kona Ku Phofula Mianakanyo?

MALANGAVI ma kula loko ndzilo wu ri karhi wu hisa tibuku ta risima leti a ti hisiwa hi vatirhela-mfumo va Jarimani. Xana i xivono xa le Jarimani ya Manazi? Ina, kambe xi tlhele xi va xivono lexi humeleleke hi lembe ra 1199, loko bixopo-nkulu wa Rhoma Khatoliki a lerise leswaku Tibibele hinkwato ta ririmi ra Xijarimani ti hisiwa.

Entiyisweni, swiendlakalo swa ku hisiwa ka tibuku—ku nga mfungho wa misava hinkwayo wo sivela ku phofula mianakanyo ni ku vulavula—swi humelele ematikweni layo tala ni hi malembe xidzana layo tala. Hakanyingi, swi kuceteriwe hi varhangeri va vukhongeri lava a va chava vuyelo lebyi ntshunxeko wolowo wa mianakanyo a wu ta va na byona eka vanhu lava languteriwaka hansi.

A swi hlamarisi leswi vanhu vo tala namuntlha va vulaka leswaku Bibele yi veka milawu yo tika leyi sivelaka ku phofula mianakanyo ya munhu hi xiyexe. Kambe xana yi vula tano hakunene? Xana Bibele yi khutaza ku sivela ku phofuriwa ka mianakanyo?

‘Rhandza Yehovha Hi Mianakanyo Ya Wena Hinkwayo’

Bibele a yi lwisani na kona ku tirhisiwa ka mianakanyo. Entiyisweni, Yesu u khutaze un’wana ni un’wana wa hina ku ‘rhandza Yehovha hi mianakanyo ya hina hinkwayo.’ (Marka 12:30) Vutirheli bya yena byi kombisa leswaku a a khathala swinene hi swiendlakalo leswi a swi humelela hi nkarhi wolowo (Luka 13:1-5), ntivo-vutomi (Matewu 6:26, 28; Marka 7:18, 19), vurimi (Matewu 13:31, 32), ni xivumbeko xa vanhu (Matewu 5:28; 6:22-24). Swikombiso swakwe swi kombisa leswaku a yi twisisa kahle misinya ya milawu ya Rito ra Xikwembu ni ndhavuko wa vayingiseri vakwe xikan’we ni mianakanyo ya vona, ni leswaku a a yi anakanyisisa kahle ndlela leyi a nga ta swi hlanganisa ha yona.

Pawulo u kombele Vakreste hinkwavo leswaku va nyikela ntirho wa vona eka Xikwembu hi “matimba [ya vona] ya mianakanyo.” (Varhoma 12:1, NW) U khutaze Vatesalonika leswaku va nga hatlisi va ‘pfilunganyisiwa emianakanyweni ya vona.’ (2 Vatesalonika 2:2) A a ri ni vutivi byo karhi hi vutlhokovetseri bya Xigriki ni Xikreta (Mintirho 17:28; Tito 1:12) matlhari ya nyimpi ni matirhiselo ya wona (Vaefesa 6:14-17; 2 Vakorinto 2:14-16). Naswona a a xiyisisa mindhavuko ya vanhu.—Mintirho 17:22, 23.

Hambi leswi Yesu na Pawulo a va ri ni ntshunxeko lowukulu wa mianakanyo, a va titekanga va ri vona ntsena lava nga vulaka leswaku hi swihi leswo lulama ni leswo biha. Ematshan’wini yo bakanya Bibele hikwalaho ko tshemba mianakanyo yakwe, Yesu u tshahe Matsalwa nkarhi na nkarhi. Nhlamulo yakwe ya xihatla ni leyo tika loko a hlamula Petro endzhaku ka loko a n’wi khutaze ku teka ndlela yin’wana ku ri ni ku langutana ni rifu ra gandzelo leswi a ku ri ku rhandza ka Xikwembu ha yena, yi kombisa leswaku a a nga ri na yona nikatsongo mianakanyo yoleyo. (Matewu 16:22, 23) Hi ku fanana, Pawulo u byele Vakorinto a ku: “Loko ndzi ta eka n’wina, a ndzi nga telanga ku mi kombisa ndlela ya mina yo dyondzisa kumbe filosofi, kambe a ndzi tele ku ta mi kombisa leswi Xikwembu xi swi tiyisekiseke ntsena.” (1 Vakorinto 2:1, The Jerusalem Bible) Ku fana na Yesu, mianakanyo yakwe a yi sekeriwe eMatsalweni hi laha ku tiyeke.—Mintirho 17:2.

Bibele yi khutaza ku tirhisiwa ka mianakanyo ya munhu hi vutalo kambe hi mpimo lowu hikiweke. Hambi swi ri tano, ndzhwalo wa vutihlamuleri byo hlayisa mianakanyo ya hina yi pfumelelana ni ya Yehovha wu le ka Mukreste un’wana ni un’wana, hayi vandlha. Hi xikombiso, loko vunyingi bya Vaefesa byi tshika ku tirhisa vungoma ivi byi va Vakreste, Pawulo a nga va lerisanga leswaku va hisa tibuku ta vona, kambe “lavo tala exikarhi ka lava a va tirhile swa masalamusi, va hlengeleta tibuku ta vona, va ti hisa emahlweni ka vanhu hinkwavo.” (Mintirho 19:19) Ha yini Vakreste lava va vone swi fanela ku hisa tibuku ta vona vini?

Ndlela Yo Sungula Yo Tisirhelela

Xiya xikombiso lexi. Vuthu ra vusirheleri leri humelelaka ri tala ku va ni magovela yo tala ya makhokholo ya vuchavelo. Ku hava ndhuna leyi nga vonaka onge rin’wana ra magovela lawa a ri tirhi nchumu kutani va fanele va tlhentlha va nga lwi. Enyimpini ya Mukreste yo lwisana ni xidyoho, na kona ku ni magovela yo hlayanyana yo tisirhelela.

Yakobo 1:14, 15 yi vula leswaku “un’wana ni un’wana wa ringiwa loko a kokiwa ni ku phasiwa hi ku navela ka yena n’wini. Kutani loko ku navela ku korwile, ku tswala xidyoho; xidyoho xona, loko xi hetisekile, xi tswala rifu.” Goza ro sungula ro ya exidyohweni i ku hlakulela ku navela loko biha emianakanyweni. Xisweswo, govela ro sungula ro tisirhelela i ku tshika ku hlakulela ku navela—ku lawula mianakanyo ya wena.

Hikwalaho ka ku hlangana loku exikarhi ka mianakanyo ni swiendlo, Bibele ya hi tsundzuxa: “Anakanyani swilo leswi nge henhla, ku nga ri swilo swa laha misaveni.” (Vakolosa 3:2) Loko Vakreste va ala ku pfumelela mianakanyo ya vona yi anakanyisisa hi vunghwavava, vungoma kumbe vugwinehi, va endla xiboho lexi, ku nga ri hi ku chava leswaku mianakanyo leyi yi nga ha tikomba yi tlakuke ku tlula mintiyiso ya Bibele, kambe hikwalaho ka leswi va navelaka ku papalata xiendlo xihi na xihi lexi nga va yisaka evudyohweni.

‘Hinkwaswo Swi Lo Tlangandla eRivaleni’

Xivangelo xin’wana xa nkoka lexi ha xona hi faneleke ku lawula matimba ya hina yo anakanya i rirhandzu ra hina hi Yehovha ni xichavo eka matimba ya yena yo kota ku tiva mianakanyo ya hina. A hi nge u ni munghana loyi u n’wi tsakelaka swinene kumbe xaka ra le kusuhi leri nga twananiki ni thyaka kumbe ritshuri. Xana u nga tshika ku rhamba munghana wa wena ekaya ra wena, hikwalaho ka leswi u nga laviki ku basisa loku engetelekeke loku yindlu ya wena yi ku lavaka? Xana rirhandzu a ri nge ku susumeteli leswaku u endla matshalatshala lama engetelekeke yo endla leswaku swilo swi tshama swi basile? Ku xiyisisa ka Yehovha hi mianakanyo ya hina leyi tumbeleke ku kombisiwa eka Pisalema 44:21 leyi nge: ‘Xi tiva leswi fihliweke timbilwini.’ Pawulo u vule leswaku hi ta tihlamulela ehenhleni ka mianakanyo yoleyo: “Ku hava ni xivumbiwa ni xin’we lexi tumbeleke. Hinkwaswo swi lo tlà[n]gàndlà erivaleni, emahlweni ka Loyi hi fanelaka ku tihlamulela eka yena.”—Vaheveru 4:13; Pisalema 10:4; Swivuriso 6:16, 18.

Yobo a a swi xiya leswaku munhu u ni vutihlamuleri eka Xikwembu ehenhleni ka mianakanyo yakwe. “Yobo . . . a tlhav̌a maganḍelo yo hisiwa . . . hikuv̌a Yobo a a ku: Kumbe v̌ana v̌a mina v̌a dyohile, v̌a riv̌ele Šikwembu e timbilwini ta v̌ona.” (Yobo 1:5) Ku anakanyisisa hi xiendlo xo biha hi vomu ku nga langutiwa hi Yehovha tanihi xidyoho.—Ringanisa Eksoda 20:17.

Ntshunxeko Wa Ntiyiso Wa Mianakanyo

Bibele yi khutaza Mukreste un’wana ni un’wana leswaku a tivekela pakani yo “koka mianakanyo hinkwayo hi yi endla leswaku yi yingisa Kriste.” (2 Vakorinto 10:5) Leswi swa koteka, hayi hi swipimelo leswi vekiwaka hi varhangeri va vukhongeri, kambe hi ku tikhoma ka munhu ni hi rirhandzu ra yena eka Yehovha ni ku twisisa misinya ya milawu ya Yena. Hi ku fikelela pakani leyi hi va ni ntshunxeko wa ntiyiso wa mianakanyo, lowu hikiwaka ntsena hi mimpimanyeto ya Xikwembu ni ku tlakusiwa hi ntsako wa ku tiva leswaku, hambi ku ri hi mianakanyo ya hina, hi tsakisa Yehovha.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 16]

From the book Bildersaal deutscher Geschichte