Leswi Se Hi Nga Eka 1995—Vumundzuku Byi Hi Khomele Yini?

“Misava yi lava nkongomiso wo antswa ku tlula ntsena swikombelo swo amukela xidemokrati ni mabindzu lama tiyimelaka hi woxe—kambe a wu kumeki hi ku olova.”—Will Hutton, Guardian Weekly.

HI KU ya hi langutelo ra munhu, xiga xolexo xi nga ha vonaka xi ri ntiyiso. Misava yi tikomba yi nga ri na nkongomiso lowu tshembekaka wa ku yi komba ndlela yo kuma ku rhula, nsirhelelo, vululami, ku ya hi nghohe, ni hulumendhe leyinene. Munhu u ringetele kwalomu ka mafambiselo hinkwawo ya tihulumendhe, ku suka eka mimfumo ya vulawuri bya munhu un’we ku ya eka xidemokrati, kambe misava ya ha n’wi tsandza ku yi lawula. Xana sweswi u fanele a kongoma tlhelo rihi?

Ku ni nhlawulo—exikarhi gondzo leri yisaka emisaveni ya madzolonga, ya vugevenga, ya vukanganyisi, yo pfumala vululami, ya vukanganyisi hi tlhelo ra vukhongeri ni ra tipolitiki, ku vengana ka tinxaka, ni ku tshikileriwa ka lava nge vuswetini. Yoleyo i ndlela leyi van’wana va vulaka leswaku yi tisa khombo.

Kasi ku ni ndlela yin’wana, yo tika, leyi lavaka ku tinyiketela vuwena u khandziya u ya emisaveni yo antswa leyi sekeriweke entlhantlhweni wa Xikwembu mayelana ni hulumendhe leyi kumiwaka eBibeleni. Ya tika hikuva yi lava xivindzi xa munhu hi yexe, ku tinyiketela ka wena n’wini, langutelo ra moya hi vutomi, ni ku tshembela eka Xikwembu lexi nga ni xikongomelo. Kambe leswaku munhu a fikelela sweswo u fanele a tlhela a titsongahata—a titsongahata emahlweni ka Muvumbi wakwe. U fanele a hundzukela eka Xikwembu loko a lava vulawuri lebyi lulameke. Muapostola wa Mukreste Petro u tsundzuxile: “Hikokwalaho, titsongahateni ehansi ka voko ra matimba ra Xikwembu, leswaku hi nkarhi wa kona xi ta mi tlakusa. Rhulani ku karhateka hinkwako ka n’wina eka xona, hikuva xi tikarhatela n’wina.”—1 Petro 5:6, 7; Nhlavutelo 4:11.

I Mani La Tlhontlhaka Vanhu Leswaku Va Vengana?

Munhu a ri yexe a nge swi koti ku hundzula misava leyi yi va leyinene—vanhu va vutianakanyi ni lavo homboloka va tele ngopfu, naswona va ni matimba ku tlurisa. Muprofeta Yeremiya a a tiyisile loko a tsale a ku: “Oho Yehova, nḍa ŝi tiv̌a, ndlela ya munhu a yi le matimbeni ya yena, kambe munhu l’a fambaka a nga ka a nga lulamisi renḍo ra yena.” (Yeremiya 10:23) Handle ka Xikwembu, munhu a nga ka a nga swi koti ku fambisa mikondzo yakwe hi ndlela leyi humelelaka leswaku a pfuna ndyangu hinkwawo wa vanhu. Ha yini swi ri tano? Hikuva ku tlhandlekela eka ku nga hetiseki ka hina loku hi ku kumeke tanihi ndzhaka nala luya a nga vonakiki Sathana u tshama a lunghekele ku lawula, hi laha a endleke ha kona eRwanda, a pfuxa mpfilumpfilu wa ku halatiwa ka ngati exikarhi ka vanhu.—Genesa 8:21; Matewu 4:1-11.

Sathana u nghenise mianakanyo ya ku tlakuka ka vutiko, swivongo, ni vukhongeri, leswaku a kota ku kucetela xihlawuhlawu, rivengo, ni ku dlayana etimbilwini ni le mianakanyweni ya vanhu. Dyondzo leyi yo dyondzisa rivengo leyi dzikeke etimbilwini yi byariwe ku sukela evuhlangini hi vatswari lava mianakanyo ya vona yi voyameleke eka rona, hakanyingi ri vangiwe hi mindhavuko leyi nga ni malembe-xidzana. Kutani ndhavuko lowu wu tiyisiwa hi mafambiselo ya xikolo ni tidyondzo ta vukhongeri. Xisweswo timiliyoni ta vanhu va kurisiwa va ri ni rivengo ni xihlawuhlawu etimbilwini ta vona. Va vatliwile, va dyondzisiwa ku sukela evuhlangini, leswaku va lwisana ni vanhu-kulobye hi xileriso xa varhangeri vo homboloka va tipolitiki ni va vukhongeri lava nga ni xihlawuhlawu. Swiga swo pfumala mianakanyo ni marungula yo koma ya varhangeri, ma nga tlhekisa swilo, ma lumeka ndzilo lowukulu, lowu helaka hi ku “herisiwa ka rixaka” kumbe ku dlayeteriwa ka vanhu hi ndlela leyi hleriweke.

Loko a kombisa leswi nkarhi lowu taka ku nga ri khale wu nga hi telaka na swona, Martin van Creveld, n’wamatimu wa ta nyimpi eIsrayele, u tsale ebukwini leyi nge The Transformation of War a ku: “Hi tlhelo ra ku humelela enkarhini wa sweswi, swi va erivaleni leswaku ku hisekela . . . vukhongeri ku tlurisa swi ta va xivangelo-nkulu xo susumetela mpfilumpfilu wa matlhari” eVupela-dyambu ku tlula enkarhini wihi ni wihi “emalembeni lama hundzeke ya 300.” Xisweswo, ematshan’weni ya leswaku vukhongeri byi susumetela ku rhula ni ku tlakusa vumoya bya vanhu, bya ha yime kwalahaya xiyin’weni xa byona xa matimu xa ku pfuxa rivengo, mpfilumpfilu ni ku dlayana.

Ku Tshembisiwa Vumundzuku Byin’wana

Leswaku vanhu va ta kota ku fanelekela ku kuma vutomi emisaveni yo lulama leyintshwa, va fanele va hlanganyela eku hetisiseni vuprofeta bya Esaya lebyi nge: “[Yehovha u] ta hi dyonḍisa tindlela ta [ye]na, kutani hi ta famba e mitileni ya [ye]na. . . . Kutani Šikwembu ši ta lamula matiko, ši ta av̌anyisa matiko la’yo tala ngopfu. Hi mabanga ya v̌ona v̌a ta fula ŝikomu, hi matlhari ya v̌ona v̌a ta fula masikeri; tiko ri nga ka ri nga ha lwi ni riṅwana, kutani a ku nga ha dyonḍisiwi ku lwa.”—Esaya 2:3, 4.

Xana i vamani lava namuntlha va yingisaka vuprofeta lebyinene swonghasi emisaveni hinkwayo? Xana i vamani lava va feke eRwanda ematshan’weni yo dlaya vapfumeri-kulobye va rixaka lerin’wana? Xana i vamani lava feke etikampeni ta nxaniso ta Manazi ematshan’weni yo tirha emavuthwini ya Hitler? Xana i vamani lava heteke nkarhi emakhotsweni ya matiko yo tala ematshan’weni yo dyondza nyimpi? Hi lava va vuyeriweke hi ku hetiseka ka Esaya 54:13: “V̌ana v̌a wena v̌a šinuna hikwav̌o v̌a ta v̌a v̌adyonḍisiwa v̌a Yehova, ku rula ka v̌ona ku ta v̌a lo’kukulu.”

Emisaveni hinkwayo Timbhoni ta Yehovha ti ni ku rhula koloko sweswi hikuva ti amukele dyondzo ya Yehovha ya Rito rakwe, Bibele. Va landzela tidyondzo ni xikombiso xa Kreste Yesu. Naswona xana u te yini? “Ndzi mi nyika nawu lowuntshwa ndzi ri: Rhandzanani! Kukotisa leswi mina ndzi mi rhandzeke, rhandzanani na n’wina. Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yohane 13:34, 35) Timbhoni ta Yehovha ti kombisa rirhandzu leri swinene lerova, hambi leswi khale a va ri Makhatoliki ni Maprotestente, sweswi va tirha hi vun’we eNorthern Ireland. Hambi leswi khale a va ri valala va vukhongeri, sweswi va tirhisana tanihi Vakreste le Israyele, eLebanon, ni le matikweni man’wana. A va ha dyondzi nyimpi. Vona ndlela leyi misava a yi ta va yi ri xiswona loko vanhu hinkwavo va misava a va yingise marito ya Yesu naswona va ya tirhisa evuton’wini bya vona!

Timbhoni ta Yehovha ti tshemba leswaku misava ya Xikwembu leyi tshembisiweke yi tshinele, misava leyi nga ta lawuriwa hi hulumendhe ya le tilweni. Xana i vumbhoni byihi lebyi va nga na byona bya ntshembo wo tano lowunene?

Xiendlo Xa Xikwembu Xo Tiyimisela Lexi Tshembisiweke

ERitweni ra xona, Bibele, Xikwembu xi tshembise vanhu hinkwavo lava yingisaka, vulawuri lebyo lulama. Hi muprofeta wa xona Daniyele, xi tshembise leswaku enkarhini wa makumu ya mafambiselo lawa ya sweswi, xi ta tlhoma hulumendhe ya hi masiku ni leyo lulama. “E mikarini ya tihosi leti, Šikwembu ša matilo ši ta pfuša ku fuma lo’ku nga taka ku nga onhaki, ni siku riṅwe, kutani v̌uhosi bya kona byi nga ka byi nga hunḍeli ka tiko riṅwana; ku ta seletela ni ku herisa ku fuma kuloku hikwako, kambe kona ku ta v̌a kona hi laha ku nga riki na makumu.” (Daniyele 2:44) Lebyi hi byona vulawuri bya Mfumo lowu Kreste a dyondziseke vapfumeri ku byi kombela exikhongelweni xakwe lexi dumeke lexi nge: “Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena a ri hlawuleke; a ku te ku fuma ka wena; ku rhandza ka wena a ku endliwe misaveni, tanihi loko ku endliwa tilweni.”—Matewu 6:9, 10.

Exikhongelweni xexo hi kombela Xikwembu leswaku xi hetisisa switshembiso swa xona mayelana ni vulawuri bya xona lebyo lulama. Naswona ha swi tiva leswaku Xikwembu xi nge hembi. Pawulo u vule leswi “vutomi lebyi nga heriki. Xikwembu lexi nga riki na ku hemba xi hi tshembisile vutomi lebyi minkarhi yi nga si va kona.” (Tito 1:2; Vaheveru 6:17, 18) Kutani xana Xikwembu xi tshembise yini? Muapostola Petro wa hlamula: “Hi ku ya hi ku tshembisa ka Hosi, hi langutele matilo lamantshwa ni misava leyintshwa, laha ku nga ta va ni ku lulama.”—2 Petro 3:13; Esaya 65:17; Nhlavutelo 21:1-4.

Loko vulawuri byebyo byo lulama byi nga si tsakeriwa hi laha ku heleleke laha misaveni, ku fanele ku rhanga ku endliwa mbhasiso lowukulu. Vuprofeta bya Bibele byi yima hi rito rin’we byi kombisa leswaku xiendlo lexi xo basisa misava ya Sathana ni mavandla yakwe yo homboloka xi ta endleka ku nga ri khale. (Vona Matewu, ndzima 24; Luka, ndzima 21; na Marka, ndzima 13.) Xiendlo lexi xo hetelela xa ku basisa xi vitaniwa nyimpi ya Armagedoni, “nyimpi, [ya] ku ya lwa ni Xikwembu xa matimba hinkwawo hi siku lerikulu ra kona.”—Nhlavutelo 16:14, 16.

Ku nga khathariseki leswaku lavo tala va anakanya yini, lembe ra 2000 a hi rona lembe-nkulu. Phela, nkarhi wolowo wu tirhela vanhu va Vujagana ntsena. Vanhu va tinxaka tin’wana va ni tindlela ta vona vini to hlayela masiku. Lexi sweswi xi nga xa nkoka hi leswaku i nkarhi wa ku hundzukela eka Xikwembu ni le Ritweni ra xona ku twisisa hi wexe leswaku i yini “leswi ku rhandza lokunene ka Xikwembu, loku nkhensekaka ni ku hetiseka, ku nga swona.” (Varhoma 12:1, 2) Lexi nga xa nkoka hi leswaku lowu i nkarhi wa leswaku u hlawula—u hlawula ku famba u ya eka vumundzuku lebyi katekisiweke hi Xikwembu kumbe u ya emahlweni hi gondzo ra gome leri Sathana a ri tshembisaka. Hi ku khutaza leswaku u hlawula ndlela ya Xikwembu. Hlawula vutomi!—Deteronoma 30:15, 16.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 14]

“Hi ku ya hi ku tshembisa ka Hosi, hi langutele matilo lamantshwa ni misava leyintshwa.”—2 Petro 3:13

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Matiko ma nga fula swikomu hi mabanga ya wona hi xiviri ehansi ka vulawuri bya Mfumo wa Xikwembu ntsena