Langutelo Ra Bibele

Xana U Fanele Ku Tipeta eKhombyeni Ra “Mintlango Leyi Hundzeletiweke”?

“MANGUVA LAWA VUNYINGI BYA HINA A HA HA HLALELI NTSENA, KAMBE HI VAKHANDZIYI VA TIPHARACHUTA, LAVA TLULAKA KU SUKA EHENHLA KA TINTSHAVA, KU VEMBA EHENHLA KA BOBOMA NI KU TLANGA NI TINKAVAVANGAHETI.”—PHEPHA-HUNGU RA THE WILLOW GLEN RESIDENT.

NHLAMUSELO leyi yi hlamusela mboyamelo lowu tinyikaka matimba wa mintlango. Ku duma ka mintlango yo tanihi ku vemba emoyeni, ku rheta eayisini, ku famba emihochweni ya miako ni ku tlula ku suka ehenhla ka XISEKELO xo karhi,a swi kombisa ku wongiwa hi misava leyi tipetaka ekhombyeni. Tibodo leti ku rhetiwaka ha tona ehenhla ka gamboko, swikanyakanya leswi ku khandziyiwaka tintshava ha swona, maphaxana yo rheta ha wona ni tintangu leti nga ni mavhilwa, na swona swi tirhisiwa ku tlula mindzilakana leyi munhu a pimeriweke yona, hi ku lava ku tlula tintshava to leha ngopfu, mawa lama enteke swinene ni ku kota ku tlula mpfhuka wo leha. Hilaha magazini wa Time wu hlamuselaka hakona, ku engeteleka ka ndhuma ya “mintlango leyi hundzeletiweke”—mintlango leyi vatlangi va tipetaka ekhombyeni lerikulu—ku kombisa ndlela leyi vanhu va timiliyoni va navelaka ha yona “ku tlanga hi ndzilo, laha khombo, vutshila ni ku chava swi pfanganaka swi nyika tinhenha leti hlanganyelaka emintlangwini leyi hi mahelo-vhiki ni switsutsumi swa vutshila, ku titwa ka leswaku va nghenisa vutomi bya vona ekhombyeni.”

Hambiswiritano, ndhuma leyi engetelekaka yi tlhela yi fambisana ni ku tipeta ekhombyeni lerikulu. Vanhu vo tala va vaviseka loko va hundzeleta mintlango leyi nga riki na khombo. Le United States hi 1997, nhlayo ya lava taka exibedlhele va vavisiwe hi tibodo to rheta ha tona, yi tlakuke yi tlula 33 wa tiphesente, ya lava rhetaka egambokweni yi ve 31 wa tiphesente kasi ya lava khandziyaka tintshava yi ve 20 wa tiphesente. Eka mintlango yin’wana, vuyelo bya kona bya chavisa swinene, sweswo swi vonaka hi mafu yo tala lama vangiwaka hi mintlango leyi hundzeletiweke. Vaseketeri va mintlango leyi va ma tiva kahle makhombo lawa. Wansati un’wana loyi a hlanganyelaka eka ku vemba emoyeni loku hundzeletiweke u ri: “Nkarhi ni nkarhi a ndzi anakanya hi rifu leri nga ha ndzi welaka.” Mutshila wa ku rheta hi bodo egambokweni u katsakanya hi ku vula leswaku loko “u nga vaviseki, swi vula leswaku a wu tinyiketeli ngopfu entlangwini wolowo.”

Hikwalaho ka makhombo lawa, xana Mukreste u fanele a ku languta njhani ku hlanganyela eka mintlango yo tano? Xana Bibele yi nga hi pfuna njhani ku vona loko swi fanerile ku hlanganyela eka mintlango leyi hundzeletiweke? Ku xiya ndlela leyi Xikwembu xi titwaka ha yona hi ndlela leyi vutomi byi nga bya risima ha yona swi ta hi pfuna ku hlamula swivutiso leswi.

Langutelo Ra Xikwembu Hi Vutomi

Bibele yi hi byela leswaku Yehovha i “xihlovo xa vutomi.” (Pisalema 36:9) Hina vanhu, a ngo lo hi vumba ntsena, u tlhela a hi khathalela swinene hi ku hi nyika leswi a swi laveka leswaku hi kota ku tsakela vutomi. (Pisalema 139:14; Mintirho 14:16, 17; 17:24-28) Hikwalaho, swa twala ku gimeta hi leswaku u langutele leswaku hi khathalela nchumu lowu a nga hi nyika wona hi musa lowukulu. Milawu ni misinya ya nawu leyi nyikiweke tiko ra Israyele yi hi pfuna ku tlangela ntiyiso wolowo.

Nawu wa Muxe a wu lava leswaku munhu a teka magoza yo karhi leswaku ku sirheleriwa vutomi bya vanhu van’wana. Loko leswi a swi nga endliwanga kutani vutomi byi va ekhombyeni, loyi a a ta va a sivele khombo rero a a ta kumiwa a ri ni nandzu wa ngati. Hi xikombiso, n’wini wa yindlu a a lerisiwa ku aka khumbi ro koma kumbe xisirhelelo, leri vitaniwaka guma, ri rhendzela lwangu ro andlaleka ra yindlu yakwe leyintshwa. Handle ka swona, n’wini wa yindlu a a ta kumiwa a ri ni nandzu wa ngati loko munhu un’wana o wa a suka elwangwini kutani a fa. (Deteronoma 22:8) Loko nkuzi yi tlhava munhu a fa swi nga languteriwanga, n’wini wa nkuzi a a nga ta rhwexiwa nandzu. Kasi, loko ku ri leswaku nkuzi leyi a yi tiviwa leswaku yi ni khombo naswona n’wini wa yona a tsundzuxiwile kambe a swi be hi makatla, loko yi tlhave un’wana, n’wini wa nkuzi a a ta kumiwa a ri ni nandzu wa ngati naswona a a ta dlayiwa. (Eksoda 21:28, 29) Tanihi leswi vutomi byi nga bya risima eka Yehovha, Nawu wa yena a wu kombisa ku byi xixima swinene vuhlayiseki ni nsirhelelo wa vutomi.

Malandza yo tshembeka ya Xikwembu a ma swi twisisa leswaku misinya ya nawu leyi yi hlanganisa ni ku peta vutomi bya munhu hi yexe ekhombyeni. Eka rungula rin’wana ra Bibele, Davhida u tiphofula a ri la navelaka ku “nwa mati ya xihlovo xa Betlehema.” Betlehema a yi lawuriwa hi Vafilista hi nkarhi wolowo. Loko masocha manharhu ya Davhida ma twe xikombelo xakwe, ma kanye timbilu ma ya nghena enkampeni ya Vafilista, ma ka mati exihlobyeni xa Betlehema ma ta nyika Davhida. Xana Davhida u angule njhani? A nga ma nwanga mati wolawo, ematshan’weni ya sweswo, u ma halatile. U te: “A hi swinene eka mina, malunghana ni Xikwembu xanga, ku endla leswi! Xana ndzi nga nwa ngati ya vavanuna lava nghenisaka mimoya-xiviri ya vona ekhombyeni? Hikuva va nghenise mimoya-xiviri ya vona ekhombyeni leswaku va ma tisa.” (1 Tikronika 11:17-19) Davhida u vone swi nga ri swinene ku peta vutomi bya van’wana ekhombyeni leswaku a tienerisa.

Yesu na yena u angule hi ndlela leyi fanaka, loko kumbexana exivonweni, Diyavulosi a n’wi hlohlotela ku tilahlela ku suka exihlungwanini xa tempele, ku vona loko tintsumi ti ta n’wi sirhelela leswaku a nga vaviseki. Yesu u angule a ku: “U nga tshuki u ringa Yehovha Xikwembu xa wena.” (Matewu 4:5-7) Ina, Davhida na Yesu va swi xiyile leswaku a swi lulamanga emahlweni ka Xikwembu ku tipeta hi vomu ekhombyeni leri nga koxaka vutomi bya munhu.

Loko hi anakanya hi swikombiso leswi, hi nga ha tivutisa leswaku, ‘Hi swi tivisa ku yini leswaku ntlango lowu wu hundzeletiwile kumbe wu ni khombo? Tanihi leswi ni ntlango lowu tolovelekeke, lowu nga riki na khombo wu nga hundzeletiwaka, xana hi nga ringanisela njhani?’

Xana Wu Ni Khombo?

Ku wu kambisisa kahle ntlango wun’wana ni wun’wana lowu hi nga vaka hi wu tlanga ku ta hi pfuna ku kuma nhlamulo. Hi xikombiso, hi nga ha tivutisa leswi, ‘I vangani vanhu lava vavisekaka entlangwini lowu? Xana ndzi leteriwile kumbe ndzi na swona swilo swo tisirhelela leswi lavekaka leswaku ndzi nga vaviseki? Hi byihi vuyelo lebyi nga vaka kona loko ndzo tshuka ndzi wa kumbe ndzi nga tluli kahle kumbe nchumu wa mina lowu ndzi ti sirhelelaka ha wona wu nga tirhi? Xana ndzi to vavisekanyana, kumbe swi nga endleka ndzi vaviseka swinene kumbe ndzi fa?’

Ku tipeta ekhombyeni hi vomu hikwalaho ko tihungasa swi nga khumba vuxaka bya nkoka bya Mukreste wa ntiyiso na Yehovha, swi tlhela swi n’wi sivela ku kuma malunghelo yo hlawuleka evandlheni. (1 Timotiya 3:2, 8-10; 4:12; Tito 2:6-8) Swi le rivaleni leswaku hambiloko Vakreste va hlanganyela emintlangwini ya ku tihungasa, va ta va va endla kahle loko va tsundzuka langutelo ra Muvumbi mayelana ni ndlela leyi vutomi byi nga bya risima ha yona.

[Nhlamuselo ya le hansi]