Xana Ntshembo Wa Ku Rhula Wa Xaxa?
“Namuntlha hi vona onge hi hanya . . . endhawini leyi onhiweke swinene hi bubutsa.”—“La Repubblica,” phepha-hungu ra le Rhoma, le Italiya.
ENDZHAKU ka nhlaselo wa matherorisi wa le Dorobeni ra New York ni le Washington, D.C., vanhu vo tala a va ha tiyiseki hi vumundzuku bya vutomi. Swifaniso swa TV leswi kombisaka Swihondzo Swimbirhi swi dyiwa hi ndzilo naswona swi ri karhi swi wa—swin’we ni leswi kombisaka lava poneke lava a va ri hava ni vuyo—swi kombisiwe ko tala. Swifaniso leswi swi twise vanhu ku vava emisaveni hinkwayo. Ku vava koloko ku endla vanhu va vona onge misava se yi cincile. Xana yi cincile?
Ku tlhekeke nyimpi endzhaku ka swiendlakalo swa September 11, 2001. Ku nga ri kungani, matiko lawa a ma ri valala ma sungule ku khomisana eku lweni ni vutherorisi. Nyimpi leyi yi koxe vutomi bya vanhu vo tala naswona yi onhe ngopfu. Kambe xin’wana lexi nga ha vaka xi khumbe vanhu swinene emisaveni hinkwayo i ku titwa va nga sirhelelekanga, ku vona leswaku a nga kona munhu la sirhelelekeke hakunene.
Varhangeri va misava va tikuma va langutane ni swiphiqo leswikulu. Vatsari va maphepha-hungu ni lava bulaka hi mahungu eka xiya-ni-moya ni thelevhixini a va swi tivi leswaku vutherorisi byi nga siveriwa njhani leswaku byi nga hangalaki hi ku hatlisa, tanihi leswi byi pfurheteriwaka hi vusweti ni ku hisekela etlhelo—ku nga swiphiqo leswi ku nga riki na munhu la kotaka ku swi herisa. Vuhomboloki byi andze ngopfu emisaveni lerova xin’wana ni xin’wana xi nga ha endla leswaku byi tlhekeka. Vanhu va tinxaka hinkwato va vona onge swiphiqo swa vanhu a swi nge heli. Xana nyimpi swin’we ni mbitsi, ku dlayetela vanhu ni ku onha loku yi ku vangaka swi ta kala swi hela?
Vanhu va timiliyoni va hundzukela eka vukhongeri lebyi hlelekeke va ri karhi va lava tinhlamulo ta swivutiso sweswo. Kambe van’wana, va kanakana swinene. Ku vuriwa yini hi wena? Xana u vona onge varhangeri va vukhongeri va nga swi hlamula swivutiso swo tano? Naswona, xana swikhongelo swa vona swi nga pfuna hakunene leswaku ku va ni ku rhula?