Ntirho Wa Manana Lowu Xiximekaka

HAKANYINGI ntirho wa manana tanihi mutshiveri a wu tlangeriwi naswona wu tekeriwa ehansi. Eka makume ya malembe ma nga ri mangani lama hundzeke, vanhu van’wana va sungule ku wu tekela ehansi ntirho wo khathalela vana. Hi ku ya hi vona, swa antswa ku lava ntirho ku ri ni ku khathalela vana, nakambe a va swi teka swi tshikilela. Hambileswi vo tala va nga ha ehleketaka leswaku vanhu volavo vo swi hundzeleta, hi ntolovelo vamanana va endliwa va vona onge ku khathalela vana i ntirho wa le hansi. Van’wana va anakanya leswaku wansati u fanele a kuma ntirho ehandle leswaku a ta ndlandlamuxa vuswikoti bya yena.

Kambe, vavanuna vo tala ni vana se va wu tlangela ntirho wa manana endyangwini. Carlo, loyi a tirhaka erhavini ra Timbhoni ta Yehovha ePhilippines u ri: “Namuntlha ndzi laha hikwalaho ko dyondzisiwa hi Manana. Tatana a a rhandza ku tshinya ni ku tsutsumela ku ba, kambe Manana u hi pfunile hi ku hi hlamusela kahle leswi hi faneleke hi swi endla. Ndza yi tlangela swinene ndlela ya yena yo dyondzisa.”

Peter wa le Afrika Dzonga, hi un’wana wa vana va tsevu lava kurisiweke hi manana la nga dyondzangiki. Tata wakwe u baleke muti. Peter u ri: “Manana a a nga holi mali yo nyawula tanihi leswi a a tirha ku basisa emakaya ya vanhu. A swi n’wi tikela ku hi hakelela hinkwerhu mali leyi a yi laveka exikolweni. Hakanyingi a hi etlela hi nga dyanga. A swi n’wi tikela hambi ku ri ku hi kumela ndhawu yo tshama. Hambileswi a a koka exilogweni, Manana a nga helanga matimba. U hi dyondzise leswaku hi nga tiringanisi ni van’wana. Loko a ku nga ri ku tiyimisela kakwe lokukulu, a hi ta va hi nga humelelanga evuton’wini.”

Ahmed, wanuna wa le Nigeria u hlamusela ndlela leyi a titwaka ha yona malunghana ni ndlela leyi nsati wakwe a pfuneke ha yona eku kuriseni ka vana vakwe: “Ndza wu tlangela ntirho wa nsati wa mina. Loko ndzi nga ri kona ekaya, ndza tiyiseka leswaku vana va le mavokweni lamanene. Ematshan’weni yo anakanya leswaku nsati wa mina u phikizana na mina, ndza n’wi nkhensa ni ku byela vana va mina leswaku va fanele va n’wi xixima hi ndlela leyi va ndzi xiximaka ha yona.”

Wanuna wa le Palestina u bumabumela ntirho lowunene lowu endliwaka hi nsati wakwe tanihi manana: “Lina u n’wi pfune swinene n’wana wa hina wa nhwanyana naswona u pfuna swinene eka vumoya bya ndyangu wa hina. Hi ku vona ka mina, leswaku a humelela u pfuniwa hi tidyondzo ta vukhongeri byakwe.” Lina i Mbhoni ya Yehovha naswona u landzela misinya ya milawu ya Bibele leswaku a dyondzisa n’wana wakwe wa nhwanyana.

Hi yihi yin’wana ya misinya ya milawu leyi? Ku vuriwa yini hi langutelo ra Bibele hi vamanana? Xana vamanana va le minkarhini ya khale a va xiximiwa hi ndlela yihi tanihi vadyondzisi va vana va vona?

Langutelo Lerinene Hi Vamanana

Eku sunguleni wansati a a nyikiwe ntirho wo xiximeka endyangwini. Buku yo sungula ya Bibele yi ri: “Yehovha Xikwembu a ya emahlweni a ku: ‘A hi swinene leswaku munhu a hambeta a tshama a ri yexe. Ndzi ta n’wi endlela mupfuni, a va muhetisisi wa yena.’” (Genesa 2:18) Xisweswo, wansati wo sungula, Evha, a a endleriwe ku va muhetisisi kumbe mupfuni wa Adamu. A a endleriwe ku va mupfuni wa yena. A a ta hoxa xandla eku hetisiseni ka xikongomelo xa Xikwembu xa leswaku va tswala vana ni ku va khathalela va tlhela va khathalela misava ni swiharhi leswi nga eka yona. A a ta pfuna nuna wa yena hi mabyongo ni ku n’wi seketela. Mawaku ndlela leyi Adamu a a tsake ha yona loko a kuma nyiko leyi yo saseka leyi humaka eka Muvumbi!—Genesa 1:26-28; 2:23.

Hi ku famba ka nkarhi, Xikwembu xi veke milawu ya ndlela leyi vavasati a va fanele ku khomiwa ha yona. Hi xikombiso, vamanana va Vaisrayele a va fanele va xiximiwa naswona a va nga fanelanga va tekeriwa ehansi. Loko n’wana wa jaha o ‘rhukana tata wakwe ni mana wakwe,’ a a fanele a dlawa. Vantshwa va Vakreste a va khutaziwa ku ‘yingisa vatswari va vona.’—Levhitika 19:3; 20:9; Vaefesa 6:1; Deteronoma 5:16; 27:16; Swivuriso 30:17.

Manana a a fanele a dyondzisa vana va yena va vanhwanyana ni va majaha ehansi ka nkongomiso wa nuna wakwe. N’wana wa jaha a a lerisiwe leswaku ‘a nga wu fularheli nawu wa mana wa yena.’ (Swivuriso 6:20) Nakambe, Swivuriso ndzima 31 yi ni “rungula ra ntikelo leri mana [wa Hosi Lemuwele] a n’wi tshinyeke ha rona.” U lerise n’wana wakwe leswaku a papalata ku nwa byala hi ndlela yo biha, a ku: “A hi swa tihosi ku nwa vhinyo kumbe tindhuna leti tlakukeke ku vula va ku: ‘Xana swakunwa leswi pyopyaka swi kwihi?’ leswaku munhu a nwa kutani a rivala leswi lerisiweke kutani a soholota mhaka ya vana lava xanisekaka.”—Swivuriso 31:1, 4, 5.

Hikwalaho, jaha rin’wana ni rin’wana leri anakanyaka ku teka ri ta va ri endla kahle loko ro tsundzuka nhlamuselo ya “nsati la fanelekaka” leyi nyikeriweke hi mana wa Hosi Lemuwele, loyi a nga te: “Ntikelo wakwe wu wu tlula ekule wa tikorala.” Kutani, endzhaku ko hlamusela ndlela leyi nsati wo tano a pfunaka ha yona endyangwini, mana wa hosi u te: “Vuxongi byi nga ha va vunwa, ku saseka ku nga ha va vuhava; kambe wansati la chavaka Yehovha hi yena loyi a tikumelaka ku dzunisiwa.” (Swivuriso 31:10-31) Handle ko kanakana, Muvumbi wa hina u endle leswaku vavasati va xiximiwa ni ku va ni vutihlamuleri endyangwini.

Evandlheni ra Vukreste, vavasati ni vamanana va xiximiwa va tlhela va rhandziwa. Vaefesa 5:25 yi ri: “Vavanuna, hambetani mi rhandza vasati va n’wina.” Muntshwa Timotiya, loyi mana wakwe ni kokwa wakwe va n’wi dyondziseke ku xixima “matsalwa yo kwetsima,” u nyikiwe xitsundzuxo lexi huhuteriweke lexi nge: “Khongotel[a] . . . vaxisati lava kuleke tanihi vamanana.” (2 Timotiya 3:15; 1 Timotiya 5:1, 2) Xisweswo, wanuna u fanele a xixima vavasati lava kuleke ku fana ni mana wakwe. Entiyisweni, Xikwembu xi teka vavasati va ri va risima naswona xi va nyike xikhundlha xo xiximeka.

Phofula Ku Tlangela Ka Wena

Wanuna la kuleleke endhawini leyi ndhavuko wa kona a wu tekela vavasati ehansi, u ri: “Ndzi dyondzisiwe hi ta vavanuna ntsena, naswona ndzi vone vavasati va khomiwa hi ndlela yo biha va tlhela va nga xiximiwi. Kutani a swi ndzi tikela ku teka wansati hi ndlela leyi Muvumbi a n’wi tekaka ha yona, tanihi muhetisisi kumbe mupfuni endyangwini, la pfunaka eku dyondziseni ka vana. Hambileswi swi ndzi tikelaka ku bumabumela nsati wa mina, ndza swi xiya leswaku timfanelo letinene leti vana va mina va nga na tona va ti kume hikwalaho ka matshalatshala ya yena.”

Hakunene, vamanana lava endlaka vutihlamuleri bya vona tanihi vadyondzisi va nga tsaka hi ntirho wa vona. I ntirho wa nkoka. Va fanele va bumabumeriwa swi huma embilwini. Hi dyondza swo tala eka vamanana—mahanyelo lama hi pfunaka evuton’wini, mahanyelo lamanene lama nga ya nkoka leswaku u va ni vuxaka lebyinene ni van’wana naswona hakanyingi vantshwa lava dyondzisiweke mahanyelo lamanene ni tidyondzo ta moya leti endlaka leswaku va famba endleleni leyinene. Xana wa ha ku n’wi nkhensa mana wa wena hileswi a ku endleleke swona?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

Mana wa Peter u n’wi dyondzise leswaku a nga heli matimba

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Ahmed u wu tlangerile swinene mpfuno wa nsati wakwe eku kuriseni ka vana va vona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Nuna wa Lina u vula leswaku mahanyelo lamanene lama n’wana wa vona wa nhwanyana a nga na wona u ma kume hikwalaho ka tidyondzo ta vukhongeri bya nsati wakwe