Khombo Ro Khandziya Tintshava To Leha Swinene—Ndlela Yo Tshungula Vuvabyi Bya AMS

“Le Peru ku ni ntshava leyi leheke swinene leyi vuriwaka Pariacaca . . . Loko ndzi khandziye ndhawu leyi tlakukeke swinene ya ntshava yoleyo leyi vitaniwaka Switepisi, hi xitshuketa ndzi twe ku vava lokukulu lerova ndzi ehlekete ku tilahlela ndzi ya wela ehansi ka yona. . . . Hi ku hatlisa ndzi sungule ku hlamba timbilu ni ku hlanta lerova ndzi ehlekete leswaku ndzi ta [fa]. Ndzi ehleketa leswaku loko a ndzi lo ya emahlweni ndzi khandziya a ndzi ta va ndzi file, kambe swi lo teka tiawara tinharhu kumbe mune ntsena kukondza hi chika hi ya endhawini leyi a yi nga ri ehenhla ngopfu.”—José de Acosta, ebukwini yakwe leyi nge Natural and Moral History of the Indies.

EKU heleni ka lembe-xidzana ra vu-16, José de Acosta, muprista wa Mukhatoliki wa le Spain, u humeleriwe hi mhaka leyi nga tsakisiki leyi hlamuseriweke laha henhla loko a khandziye ntshava ya Pariacaca leyi nga yin’wana ya tintshava ta Andes le Peru. Hi nkarhi wolowo, swikombiso swo tano a ku tala ku vuriwa leswaku swi vangiwa hi ku hefemula tigasi leti nga ni chefu leti humaka emaribyeni ya le tintshaveni kumbe ku hefemula mimoya ya swikwembu swo phungela. Hi ku ya hi leswi hi swi tivaka sweswi, Acosta a a ri ni swikombiso leswi fambisanaka ni vuvabyi byo vava lebyi ku khomaka loko u khandziya tintshava to leha swinene, lebyi vuriwaka AMS.

Loko miri wa munhu wu kayivela okisijini loko a ri etintshaveni to leha swinene wu endla leswaku a khomiwa hi vuvabyi bya AMS. Kwalaho moya wa hunguteka kutani mahahu ma tswonga okisijini yitsongo.a

Hakanyingi swikombiso swa vuvabyi bya AMS swi vonaka endzhaku ka tiawara ta kwalomu ka mune munhu a fike ehenhla ka ntshava leyi tlakukeke naswona swi nga ha teka siku rin’we ku ya eka ya mune. Hi nkarhi wolowo, okisijini leyitsongo leyi nga engatini yi ta endla leswaku ku endliwa tisele to tshwuka ta ngati leti engetelekeke, leti hi ku famba ka nkarhi ti nga ta pfuna fambiselo ra ku rhendzeleka ka ngati leswaku miri wu va ni okisijini yo tala.

Hambiswiritano, loko munhu a khandziya ntshava leyi tlakukeke swinene hi ku hatlisa kumbe a endla leswaku miri wakwe wu tirha hi matimba a nga si tolovela ku va endhawini yoleyo, ku nga ha va ni swilo swo fana ni mati emahahwini kumbe ebyongweni. Loko u nga tshunguriwi, xiyimo lexi xi nga veka vutomi bya wena ekhombyeni.

Ndlela Yo Tshungula Vuvabyi Bya AMS

Vavalangi ni vakhandziyi va tintshava va ringete tindlela to tala to sivela kumbe to tshungula vuvabyi bya AMS. Magoza man’wana ma katsa lama landzelaka:

● Papalata ku khandziya tintshava to leha loko u ri ni swiphiqo swo hefemula kumbe u kayivela tisele to tshwuka ta ngati.

● Mirhi yo fana ni leyi endlaka leswaku munhu a tsakamisa ngopfu, leyi horisaka tindhawu leti vavisekeke kumbe mirhi yin’wana yi tala ku tirhisiwa ku tshungula kumbe ku sivela swikombiso swa vuvabyi bya AMS. Vonana ni dokodela wa wena.

● Leswi nga ku pfunaka ngopfu leswaku u tshunguleka eka vuvabyi bya AMS i ku chika entshaveni. Loko swi koteka, ambala swiambalo leswi kufumelaka loko u ri karhi u chika eka yona naswona u wisa loko u fika ehansi.

Tindhawu tin’wana to saseka swinene ti kumeka laha ku nga ni tintshava leti tlakukeke. (Pisalema 148:9, 13) Loko u valanga tindhawu hi vukheta, u ta kota ku tshama u ri ni rihanyo lerinene loko u ri karhi u tiphina hi ku saseka ka ntumbuluko.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 20]

Hakanyingi swikombiso swa vuvabyi bya AMS swi vonaka endzhaku ka tiawara ta kwalomu ka mune munhu a fike ehenhla ka ntshava leyi tlakukeke naswona swi nga ha teka siku rin’we ku ya eka ya mune

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 20]

Leswi nga ku pfunaka ngopfu leswaku u tshunguleka eka vuvabyi bya AMS i ku chika entshaveni