Ndzima 24

Ndzi Fanele Ndzi Endla Yini Loko Vatswari Va Mina Va Holova?

Xana vatswari va wena va tshama va holova emahlweni ka wena? Loko swi ri tano, hi swihi eka leswi landzelaka, leswi va holovaka ha swona?

□ Mali

□ Mintirho ya le kaya

□ Maxaka

□ Wena

I yini leswi u nga rhandzaka ku byela vatswari va wena hi mhaka leyi? Swi tsale laha.

․․․․․

I NTIYISO leswaku wa khumbeka loko u vona vatswari va wena va holova. Phela, wa va rhandza naswona hi vona lava ku seketelaka. Hikwalaho ka sweswo swi ku twisa ku vava loko u va twa va holova. U nga ha pfumelelana ni nhwanyana la vuriwaka Marie, la nga te: “Swa ndzi tikela ku xixima vatswari va mina loko va vonaka onge a va xiximani.”

Loko u va vona va holova swi ku endla u xiya mhaka ya nkoka ya leswaku: Va endla swihoxo swo tala ku tlula hilaha a wu ehleketa hakona. Sweswo swi nga endla leswaku u sungula ku karhateka ni ku chava. Loko va tshamela ku holova, u nga ha vilela u vona onge vukati bya vona byi le kusuhi ni ku onhaka. Marie u ri: “Loko ndzi twa vatswari va mina va ri karhi va holova, ndzi vona onge va ta hambana kutani ndzi boheka ku hlawula loyi ndzi nga ta tshama na yena. Nakambe ndzi chava leswaku ndzi ta hambana ni tindzisana ta mina.”

Ha yini vatswari va holova naswona u nga endla yini loko va holova?

Lexi Endlaka Vatswari Va Holova

Hi ntolovelo vatswari va “lehiselana mbilu hi rirhandzu.” (Vaefesa 4:2) Kambe Bibele yi ri: “Hinkwavo va dyohile, naswona va kayivela ku vangama ka Xikwembu.” (Varhoma 3:23) Vatswari va wena a va hetisekanga. Kutani u nga hlamali loko va nga voni swilo hi ndlela leyi fanaka lerova minkarhi yin’wana va holova.

Nakambe, tsundzuka leswaku hi hanya ‘eminkarhini ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.’ (2 Timotiya 3:1) Ntshikilelo wa ntirho wa ku tihanyisa, ku hakela swikweleti ni ku hanyisana ni vatirhi-kulobye, swilo leswi hinkwaswo swi nga pfuxa timholovo eka vatekani. Naswona loko vatswari ha vambirhi va tirha, swa tika ku endla xiboho xa leswaku i mani la faneleke a endla mintirho yin’wana ya le kaya.

Tiyiseka leswaku loko vatswari va wena va sungula ku holova, a swi vuli leswaku vukati bya vona bya hahluka. Hambileswi va nga voniki swilo hi ndlela leyi fanaka etimhakeni to karhi, tiyiseka leswaku va ha rhandzana.

Hi xikombiso: Xana u tshama u hlalela filimi ni vanghana va wena lava mi twanaka ngopfu kutani u kuma leswaku leswi mi swi voneke eka yona a mi swi hlamuseli hi ndlela leyi fanaka? Sweswo swa endleka. Hambi ku ri vanhu lava nga vanghana, va pfa va vona swilo hi ndlela leyi nga faniki. Swi nga va tano ni hi vatswari va wena. Kumbexana va karhatekile hi matirhiselo ya mali ya ndyangu kambe un’wana ni un’wana u ni ndlela ya yena yo hlela matirhiselo ya yona; kumbe va lava leswaku ndyangu wu ya biwa hi moya kambe mavonelo ya vona hi ndlela leyi mi nga tiphinaka ha yona a ma fani; kumbe havumbirhi bya vona va lava tindlela leti nga ta ku pfuna leswaku u pasa exikolweni kambe un’wana ni un’wana u ku khutaza hi ndlela leyi a yi vonaka leswaku yi ta ku pfuna.

Yinhla hileswaku ku twana ka vanhu a swi vuli leswaku va ta vona swilo hi ndlela leyi fanaka. Vanhu vambirhi lava rhandzanaka va nga ha hambana minkarhi yin’wana hi mavonelo. Kambe swi nga ku tikela ku tshamela ku twa vatswari va wena va holova. Xana u nga endla yini kumbe u nga ku yini leswaku u kota ku tiyisela xiyimo lexi?

Leswi U Nga Swi Endlaka

Xixima. Swa olova ku hlundzuka loko vatswari va wena va tshamela ku holova, ngopfu-ngopfu leswi ku nga vona va faneleke va ku vekela xikombiso lexinene. Kambe ku nga xiximi vatswari swi to nyanyisa swiphiqo leswi nga kona ekaya. Kasi, xa nkoka ngopfu hi leswaku Yehovha Xikwembu, u ku lerisa leswaku u yingisa ni ku xixima vatswari va wena, hambiloko swi nga olovi.—Eksoda 20:12; Swivuriso 30:17.

Kambe u nga endla yini loko ku ri wena la va holovisaka? Hi xikombiso, a hi nge un’wana wa vatswari va wena i Mbhoni ya Yehovha kasi loyi un’wana a hi yona. Ku nga ha va ni swiphiqo leswi khumbaka timhaka ta vukhongeri, leswi lavaka leswaku wena ni mutswari wa wena la nga Mbhoni mi yimela ripfumelo ra n’wina. (Matewu 10:34-37) Loko swi ri tano swi endle “hi moya wo rhula ni xichavo lexi enteke.” Xikombiso xa wena lexinene emhakeni leyi xi nga pfuna mutswari wa wena la nga riki Mbhoni leswaku a dyondza ntiyiso.—1 Petro 3:15.

U Nga Ngheneleli Timhaka Ta Vona. U nga endla yini loko vatswari va wena va lava leswaku u yima ni mhaka leyi nga ku khumbiki hi ku kongoma? Ringeta ku nga ngheneleli emhakeni yo tano. U nga ha tihumesa eka yona hi ku va byela hi musa u ku: “Ndzi mi rhandza ngopfu. Kambe ndzi kombela leswaku mi nga ndzi katsi eka mhaka leyi, hikuva i mhaka leyi mi faneleke mi yi lulamisa mi ri vambirhi.”

Vulavula Na Vona. Byela vatswari va wena ndlela leyi u titwaka ha yona loko va holova. Hlawula nkarhi lowu u vonaka leswaku va ta kota ku ku yingisa kutani hi xichavo u va hlamusela ndlela leyi ku holova ka vona ku ku karhataka, ku ku chavisaka ni ku ku hlundzukisa ha yona.—Swivuriso 15:23; Vakolosa 4:6.

Leswi U Nga Fanelangiki U Swi Endla

U nga ringeti ku va laya eka timhaka ta vukati. Tanihi muntshwa a wu na yona mfanelo yo lulamisa swiphiqo swa vatswari va wena. Hi xikombiso, a hi nge u khandziye xihaha-mpfhuka kutani u sungula ku twa vahahisi va xona vambirhi va holova. I ntiyiso leswaku leswi swi ta ku karhata. Kambe ku nga endleka yini loko wo ringeta ku byela vahahisi lava leswaku va fanele ku xi hahisa njhani, kumbe u ringeta ni ku xi hahisa?

Hilaha ku fanaka, ku ringeta ku byela vatswari va wena leswi va faneleke va swi endla leswaku va ta lulamisa swiphiqo swa vona swi to nyanyisa xiyimo. Bibele yi ri: “Munhu u vanga nyimpi hi ku tikukumuxa ntsena, kambe eka lava va kanelaka swin’we ku ni vutlhari.” (Swivuriso 13:10) Kumbexana vatswari va wena va nga kota ku lulamisa swiphiqo swa vona hi ku bula ha swona va ri voxe.—Swivuriso 25:9.

U nga hlanganyeli. A swi tsakisi ku twa vanhu vambirhi va ri karhi va holova. Kutani loko ko nghenelela wa vunharhu xiyimo xi namba xi biha ngopfu. Hambi wo ringeka ku hlanganyela eka mholovo ya vatswari va wena kambe tiva leswaku hi vona va faneleke va lulamisa swiphiqo swa vona. Kutani lwela ku yingisa ndzayo ya Bibele leyi nge, ‘karhatekela timhaka ta wena n’wini.’ (1 Vatesalonika 4:11) U nga tingheni.

U nga lwisi vatswari va wena. Vantshwa van’wana va holovisa vatswari va vona hi vomu. Loko mana wa vona a va alela swo karhi va endla leswaku tata wa vona a va twela vusiwana kutani a pfumela. Ku tlanga hi vatswari va wena hi ndlela leyi swi nga ku endla u kuma leswi u swi lavaka swa nkarhinyana, kambe swi ta vangela ndyangu wa ka n’wina swiphiqo.

U nga endli leswi va swi endlaka. Muntshwa la vuriwaka Peter u xiye leswaku a a tirhisa tindlela leti nga riki ta Vukreste leswaku a ta khawurisa tata wa yena loyi a a va karhata. Peter u ri: “A ndzi lava ku n’wi twisa ku vava. A ndzi n’wi venga ngopfu hikwalaho ka ndlela leyi a a xanisa manana ha yona swin’we na mina ni ndzisana ya mina.” Kambe ku nga ri khale, Peter u tshovele leswi a swi byaleke. Xana u dyondza yini eka mhaka leyi? Ku tikhoma hi ndlela leyi nga riki yinene swi to nyanyisa swiphiqo leswi u langutaneke na swona ekaya.—Vagalatiya 6:7.

Tsala tinhla leti u lavaka ku tirhela eka tona leti u ti dyondzeke eka ndzima leyi. ․․․․․

Swi le rivaleni leswaku a wu nge swi koti ku sivela vatswari va wena leswaku va nga holovi. Kambe tiyiseka leswaku Yehovha u ta ku pfuna leswaku u kota ku langutana ni ntshikilelo lowu u vaka na wona loko va holova.—Vafilipiya 4:6, 7; 1 Petro 5:7.

Ringeta hi matimba ku tirhisa swiringanyeto leswi nga laha henhla. Kumbexana hi ku famba ka nkarhi vatswari va wena va nga ha tiyimisela ku kuma tindlela to lulamisa swiphiqo swa vona. Kumbexana va nga ha tshika ni ku holova.

MATSALWA

“Marito ya n’wina a ma ve ni nsovo nkarhi hinkwawo.”—Vakolosa 4:6.

XITSUNDZUXO

Loko vatswari va wena va tshamela ku holova, va kombele hi xichavo leswaku va lava mpfuno.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Vanhu lava rhandzanaka va pfa va holova minkarhi yin’wana.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Loko vatswari va mina va sungula ku holova, ndzi ta ․․․․․

Loko mutswari wa mina a lava leswaku ndzi yima na yena loko va holova, ndzi ta ku ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ha yini vatswari van’wana va holova?

● Ha yini u nga fanelanga u titwa nandzu hikwalaho ka swiphiqo swa vatswari va wena?

● Xana u nga dyondza yini eka ndlela leyi vatswari va wena va khomanaka ha yona?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 201]

“Ku xiya leswaku vatswari va mina a va hetisekanga ni leswaku na vona va langutane ni miringo ku fana na mina swi ndzi pfuna ku tiyisela loko va holova.”—Kathy

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 206, 207]

Xana Ndzi Nga Endla Yini Loko Vatswari Va Mina Va Thalanile?

Loko vatswari va wena va thalanile, xana u nga endla yini ku langutana ni xiyimo hambileswi xi ku twisaka ku vava? Anakanyisisa hi swiringanyeto leswi landzelaka:

● U nga languteli swo tala. Nchumu wo sungula lowu u nga wu endlaka ku nga va ku ringeta ku endla leswaku vatswari va wena va vuyelana. Anne u ri: “Endzhaku ka loko vatswari va mina va thalanile, minkarhi yin’wana a va hamba va hi teka tanihi ndyangu leswaku hi ya dzumba swin’we. Mina ni sesi wa mina a hi hlevelana hi ku, ‘A hi va siye va ri voxe.’ Kambe rhengu ra hina a ri tirhanga hikuva a va vuyelananga.

Swivuriso 13:12 yi ri: “Ku langutela loku tlheriseriwaka endzhaku ku vabyisa mbilu.” Leswaku u nga titwisi mbilu ku vava, tsundzuka leswaku a wu nge swi koti ku lawula swilo leswi vatswari va wena va swi endlaka. A hi wena la nga endla leswaku va thalana naswona u nge swi koti ku lulamisa swiphiqo swa vona swa vukati.—Swivuriso 26:17.

● Papalata rivengo. Ku venga kumbe ku va ni xikhomela eka vatswari va wena swi nga ku vavisa loko u ri karhi u kula. Tom u tsundzuka ndlela leyi a a titwa ha yona loko a ri ni malembe ya 12, u ri: “Ndzi sungule ku venga tata wa mina. A ndzi rhandzi ku vula leswaku a ndzi n’wi venga kambe a ndzi n’wi khome hi mbilu. A ndzi nga twisisi leswaku u ta hi wundla njhani leswi a hi siyeke.”

Loko vatswari va wena va thalana a swi vuli leswaku un’wana wa vona u endla leswinene kasi lon’wana u endla leswi nga riki swinene. Mhaka hi leswaku vatswari va wena a va ku byelanga swivangelo hinkwaswo leswi va endleke va thalana; naswona swi nga endleka leswaku na vona va nga swi twisisi. Kutani papalata ku teka xiboho xo karhi loko u nga twisisi mhaka ya kona hi xitalo. (Swivuriso 18:13) I ntiyiso leswaku swa tika ku tikhoma loko u langutane ni swiyimo swo tano, naswona swi tolovelekile leswaku ku hundza nkarhi wo karhi wa ha hlundzukile swinene. Kambe ku tshama u hlundzukile a swi nge ku pfuni nchumu, swi ta onha vumunhu bya wena hakatsongo-tsongo. Hi yona mhaka Bibele yi nge: “Tshika ku hlundzuka, siya vukarhi.”—Pisalema 37:8.

● Ringanisela. Ematshan’weni yo venga mutswari la va siyeke, vantshwa van’wana va hundzeleta swilo kutani va sungula ku n’wi rhandza ku tlula mpimo. Hi xikombiso, tata wa jaha rin’wana a a nwa ku tlula mpimo naswona a a rhandza vavasati, kutani a a pfa a ya tshama ni swigangu swa yena naswona u hetelele a dlaye vukati. Hambiswiritano, jaha leri ri vula leswaku a ri tivi leswaku i yini lexi a xi endla leswaku ri rhandza tata wa rona ku tlula mpimo!

Swi tolovelekile ku titwa hi ndlela yoleyo. Etikweni rin’wana vana vo tala lava vatswari va vona va dlayeke vukati, va tshama ni mana wa vona kasi nkarhi ni nkarhi va endzela tata wa vona. Hikwalaho ka sweswo manana hi yena la khathalelaka swilaveko swa vona swa siku ni siku ku katsa ni ku va laya. Hambileswi tatana a humesaka mali yo wundla vana, manana u tala ku tshama a nga ri na mali endzhaku ko dlaya vukati. Kambe tatana a nga tikuma a ri ni mali yo tala. Leswi swi endla leswaku loko vana va endzela tatana va nyikiwa tinyiko to tala ni ku tiphina! Kasi hala ka manana mali yi tirhisiwa hi vukheta naswona va tshamela ku byeriwa leswi va faneleke ku swi endla ni leswi va nga fanelangiki ku swi endla. Khombo ra kona, hileswaku vantshwa van’wana va siye mutswari la nga Mukreste kutani va ya tshama ni mutswari la nga riki Mukreste, la nga ni mali ni loyi a va pfumelelaka ku endla xin’wana ni xin’wana.—Swivuriso 19:4.

Loko na wena u ringeka ku endla xiboho xo tano, rhanga hi ku kambisisa swilo leswi nga swa nkoka evuton’wini bya wena. Tsundzuka leswaku i swa nkoka ku dyondza mahanyelo lamanene ni ku kuma ndzayo. Swilo leswi i swa nkoka hikuva swi ta ku endla munhu lonene. —Swivuriso 4:13.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 202, 203]

Muntshwa la byelaka vatswari va yena leswi va faneleke ku swi endla leswaku va ta lulamisa swiphiqo swa vona u fana ni munhu la lerisaka vahahisi va xihaha-mpfhuka leswaku va fanele va xi hahisa njhani