Vun’we Bya Misava Hinkwayo—Xana Byi Ta Kala Byi Va Kona Hakunene?

Vun’we Bya Misava Hinkwayo—Xana Byi Ta Kala Byi Va Kona Hakunene?

“LOKO hina swin’we ni switukulwana swi nga ri swingani swa nkarhi lowu taka, ho humelela eku hundzuleni ka matiko ya misava lama tifumaka lawa hi tshamaka eka wona ma va kaya lerinene ra misava hinkwayo, . . . kutani hi ta va hi herise ni nyimpi . . . Hambiswiritano, loko ho tsandzeka a ku nge vi na . . . nhluvuko.” Ku vule n’wamatimu wa nyimpi Gwynne Dyer ebukwini yakwe leyi nge War.

Dyer u ri, matimu lama tsariweke ma tele hi timhaka ta matiko ni mintlawa yin’wana ya matimba, leyi tirhiseke nyimpi ku lulamisa timholovo ta wona. Ku nga twanani ka wona ku herise vutomi bya vanhu va timiliyoni. Nhlamuselo ya Hosi Solomoni ya ndlela leyi leswi swi khumbeke vanhu ha yona esikwini ra yena ya ha tirha ni namuntlha. U tsarile a ku: “Nḍi engeta kambe nḍi ṭunḍuka mašangu hikwawo la’ma humelelaka e hansi ka dyambu, nḍi v̌ona mihloti ya la’v̌a šanisiwaka, kambe ku nga ri na loyi a v̌a miyetaka. E tlhelo ra v̌ašanisi v̌a v̌ona, nḍi v̌ona ku nonoṅhwa, kambe ku nga ri na mumiyeti wa v̌ona.”—Eklesiasta 4:1.

Hilaha n’wamatimu la boxiweke laha henhla a kombiseke hakona, masiku lawa, handle ko va ni ntwela-vusiwana hi “mihloti ya la’v̌a šanisiwaka,” ku ni xivangelo xin’wana xo kuma ndlela yo hundzula matiko ya misava lama tifumaka ma va kaya lerinene ra misava hinkwayo: Vumundzuku bya vanhu byi le khombyeni! Tindlela to lwa ta manguva lawa ti nga ha herisa tiko rin’wana ni rin’wana leri nghenelaka nyimpi naswona a ku nge vi ni lava hlulaka.

Xana Vun’we Bya Misava Byi Ta Va Kona?

Hi yihi mintshembo ya vun’we bya misava? Xana vandla ra vanhu ri nga yi hlula mimoya leyi vangaka ku avana leyi xungetaka misava? Van’wana va ehleketa tano. John Keegan, muhleri wa phepha-hungu leri vulavulaka hi nyimpi, leri nge Daily Telegraph, ra le Britain, wa tsala: “Ku nga khathariseki ku pfilunganyeka ni ku kanakana loku nga kona, swi tikomba onge misava leyi nga riki na nyimpi yi karhi ya tshinela.”

I yini lexi n’wi endlaka leswaku a va ni ntshembo lowu? Ha yini vanhu vo tala va tikomba va ri ni ntshembo hambileswi ku nga khale vanhu va ri karhi va lwa naswona swi tikombaka leswaku munhu wa tsandzeka ku tifuma hilaha ku humelelaka? (Yeremiya 10:23) Vanhu van’wana va tshame va vula leswaku, ‘vanhu a va tshamanga hi mavoko. Matimu ma kombisa leswaku ku ni nhluvuko lowu yaka emahlweni.’ Hambi ku ri namuntlha, vo tala va tshemba leswaku vululami lebyi munhu a tswariweke na byona, byi ta hetelela byi hlule vubihi. Xana wolowo i ntshembo wa xiviri? Kumbe i norho lowu nga ta endla vanhu va khomiwa hi tingana letikulu? Ebukwini ya yena leyi nge Shorter History of the World, n’wamatimu J. M. Roberts, hi ku tiyiseka u tsarile a ku: “Vumundzuku bya misava a byi tshembisi. Maxangu ya vanhu a ma tikombi ma ta fika emakumu nikatsongo, kumbe ntshembo wa leswaku ma ta hela.”

Xana swi kona swivangelo leswi tiyeke swo tshemba leswaku vanhu ni matiko hakunene va ta hlula ku nga tshembani ka vona ni timholovo leti va hambanisaka? Kumbe ku laveka xin’wana lexi tlulaka matshalatshala ya vanhu? Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamula swivutiso leswi.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 2]