Bibele Yi Tamele Rungula Leri Pakanisaka Eka Swa Sayense

“Xana a ndzi ku tsalelanga ku ta fikela sweswi hi switsundzuxo ni vutivi, ku ku komba ntiyiso wa marito ya ntiyiso, leswaku u ta tlherisela marito ya ntiyiso?”—SWIVURISO 22:20, 21.

XANA BIBELE YI HAMBANE NJHANI NI TIBUKU TIN’WANA? Hakanyingi tibuku ta khale ti tamele swilo leswi nga tshembekiki ni tidyondzo leti nga ni khombo leti hi ku helela ti kumiweke ti nga ri ntiyiso hi van’wasayense va manguva lawa. Hambi ku ri namuntlha, vatsari va pfuxeta tibuku-mpfuno leswaku ti fambisana ni mintshubulo leyintshwa. Kambe Bibele yi vula leswaku yi tsariwe hi Muvumbi naswona Rito ra yena “ri tshama hi masiku.”—1 Petro 1:25.

XIKOMBISO: Nawu wa Muxe a wu khutaza Vaisrayele leswaku va cela khele loko va cukumeta nkululo “ehandle ka nxaxa.” (Deteronoma 23:12, 13) Loko va khoma xiharhi lexi feke kumbe munhu loyi a feke, Vaisrayele a va fanele va hlamba hi mati. (Levhitika 11:27, 28; Tinhlayo 19:14-16) Vanhu lava nga ni nhlokonho va le nkarhini wolowo a va hambanisiwa ni vanhu kukondza va kamberiwa ku tiyiseka leswaku a va ha ri na vuvabyi lebyi nga tlulelaka van’wana.—Levhitika 13:1-8.

LESWI VUTSHUNGURI BYA MANGUVA LAWA BYI SWI VULAKA: Fambiselo lerinene ra nkululo, ku hlamba mavoko ni ku hambanisa munhu loyi a vabyaka eka vanhu van’wana ka ha ri tindlela leti pfunaka to lwa ni vuvabyi. Loko ku nga ri na xihambukelo kumbe fambiselo rin’wana ra nkululo ekusuhi, Tindzawulo to Lawula ni ku Sivela Mavabyi ta le United States (CDC) ti bumabumela leswi: “Loko u tirhuma famba timitara ta kwalomu ka 30 ekule ni laha ku nga ni mati kutani u funengeta thyaka ra wena.” Hi ku ya hi Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo, loko vanhu va celela thyaka ra vona kahle, va hunguta vuvabyi bya nchuluko hi tiphesente ta 36. Ehansi ka malembe ya 200 lama nga hundza, madokodela ma kume leswaku ma tlulete vanhu vuvabyi hileswi ma nga hlambangiki mavoko endzhaku ko khoma mintsumbu ya vanhu. Ndzawulo ya CDC ya ha khutaza ku hlamba mavoko tanihi “ndlela yin’we leyi pfunaka ku sivela ku hangalasa vuvabyi.” Xana ku vuriwa yini hi ku hambanisa vanhu lava nga ni vuvabyi bya nhlokonho kumbe lava nga ni vuvabyi byin’wana? Saudi Medical Journal ya sweswinyana yi ri: “Loko ntungu wu sungula, ku hambanisa vanhu lava nga ni vuvabyi ni van’wana ku nga ha va goza rin’we ntsena leri nga tekiwaka ro pfuna ku lawula vuvabyi lebyi tlulelaka.”

U EHLEKETA YINI? Xana u nga langutela leswaku buku yin’wana ni yin’wana ya khale yo kwetsima yi pfumelelana ni sayense ya manguva lawa? Kumbe Bibele yi hambanile ni tibuku tin’wana?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 6]

“Ku hava ni un’we loyi a nga hlulekaka ku tsakisiwa hi switsundzuxo swa vutlhari swa nsivela-mavabyi swa le nkarhini wa Muxe.”—MANUAL OF TROPICAL MEDICINE, HI DRS. ALDO CASTELLANI NA ALBERT J. CHALMERS