Coverdale Ni Bibele Leyi Heleleke Ya Xinghezi Leyi Veke Yo Sungula Ku Kandziyisiwa

BIBELE leyi heleleke ya Xinghezi leyi veke yo sungula ku kandziyisiwa a yi nga ri na rona vito ra loyi a yi hundzuluxeleke. Munhu wa kona a ku ri Miles Coverdale naswona vuhundzuluxeri byakwe byi humelele hi 1535. Hi nkarhi wolowo, munghana wakwe William Tyndale a a ri ekhotsweni hikwalaho ka ntirho lowu a wu endleke wo hundzuluxela Bibele. Hi lembe leri landzelaka, Tyndale u dlayiwile.

Xiphemu xa vuhundzuluxeri bya Coverdale a xi sekeriwe eka ntirho wa Tyndale. Xana Coverdale u swi endle njhani leswaku vuhundzuluxeri byakwe byi kandziyisiwa naswona a pona ku dlayiwa, hilaha vahundzuluxeri van’wana va Bibele va le nkarhini wakwe va dlayiweke hakona? Xana i yini leswi eku heteleleni Coverdale a swi hetisiseke?

Timbewu Ti Byariwa

Miles Coverdale u velekiwe eYorkshire le Nghilandhi, swi nga ha endleka leswaku hi lembe ra 1488. U dyondze eYunivhesiti ya le Cambridge naswona u ve muprista wa Rhoma Khatoliki hi 1514. Munhu loyi a seketeleke ku navela ka yena ku va a cinca fambiselo ra Kereke Ya Khatoliki i Robert Barnes, loyi a a ri mukongomisi wakwe. Hi 1528, Barnes u balekele eYuropa. Endzhaku ka malembe ya 12, u hisiwile emhandzini hi varhangeri va kereke.

Hi 1528, Coverdale u sungule ku chumayela ekerekeni malunghana ni mikhuva ya kereke ya Khatoliki leyi nga sekeriwangiki eMatsalweni ya ku gandzela swifaniso, ku tiphofula ni Masa. Leswi vutomi byakwe a byi ri ekhombyeni, u tseme a ri vona etikweni-nkulu ra Nghilandhi kutani a ya eYuropa laha a nga fika a tshama malembe ya nkombo.

Coverdale u ye a ya tshama na William Tyndale eHamburg le Jarimani. Havumbirhi bya vona va tirhe swin’we hikuva a va lava ku kandziyisa Bibele leyi a yi ta hlayiwa hi vanhu. Hi nkarhi wolowo, Coverdale u dyondze vutshila byo tala eka Tyndale byo hundzuluxela Bibele.

Nkarhi Wa Ku Cinca

Hi ku famba ka nkarhi, swilo swi cincile eNghilandhi. Hi 1534, Hosi Henry wa Vunhungu u kanetane erivaleni ni vulawuri lebyi mupapa wa Khatoliki a a ri na byona eRhoma. U tlhele a vulavula erivaleni malunghana ni vonelo ro kandziyisa Bibele leswaku yi va kona hi Xinghezi. Hi ku famba ka nkarhi, Coverdale u sungule ntirho wo hundzuluxela. Coverdale a a ri ni ntokoto wo veka kahle swiga swa Xinghezi kambe a a nga ri na byona vuswikoti bya ririmi lebyi Tyndale a a ri na byona loyi a a ri munghana tlhelo mutsundzuxi wakwe naswona a a kota ku vulavula kahle Xiheveru ni Xigriki. Coverdale u pfuxete vuhundzuluxeri bya Tyndale lebyi a byi ri hi Xilatini ni hi Xijarimani.

Bibele ya Coverdale yi kandziyisiwe etiko-nkulu ra Yuropa hi 1535, ku nga lembe emahlweni ko va Tyndale a dlayiwa. A yi ri ni marito ya xichavo lama a ma ndhundhuzela Hosi Henry. Coverdale u tiyisekise Henry leswaku Bibele leyi, a yi nga ri na tona tinhlamuselo ta le hansi ta Tyndale leti a ti tekiwa ti ri njhekanjhekisano hikuva eka swilo hinkwaswo a ti dzika ngopfu eka tidyondzo leti nga riki kona eMatsalweni ta Kereke ya Khatoliki. Kutani Henry u pfumele leswaku Bibele yi kandziyisiwa. Swilo se a swi sungule ku cinca.

Minkandziyiso yimbirhi ya Bibele ya Coverdale yi kandziyisiwe hi 1537 eNghilandhi. Hi lembe rero, vuhundzuluxeri lebyi vitaniwaka Bibele ya Matewu lebyi a byi hlanganise ntirho wa Tyndale na Coverdale lebyi kandziyisiweke eAntwerp, byi amukeriwe hi Hosi Henry.

Holobye-nkulu wa hosi, Thomas Cromwell loyi a a seketeriwa hi Cranmer, ku nga Bixopo-nkulu wa le Canterbury, u vone xilaveko xo pfuxeta vuhundzuluxeri bya Bibele ya Matewu. U tlhele a kombela Coverdale leswaku a pfuxeta matsalwa hinkwawo. Hosi Henry u nyiketele vuhundzuluxeri lebyi lebyintshwa ximfumo hi 1539 naswona a hlela leswaku ku endliwa tikopi ta yona—leti vuriwaka Great Bible hikwalaho ka mpimo wa yona—leswaku ti yisiwa etikerekeni hinkwato leswaku vanhu hinkwavo va ta ti hlaya. Bibele leyi yi amukeriwe hi ntsako lowukulu etikweni hinkwaro.

Ndzhaka Ya Coverdale

Endzhaku ka rifu ra Henry wa Vunhungu ni ku hlawuriwa ka mutlhandlami wakwe, Edward wa Vutsevu, Coverdale u hlawuriwe tanihi bixopo wa le Exeter hi 1551. Hambiswiritano, loko Hosi Mary wa Xisati wa Khatoliki a tlhandlame Edward exitulwini hi 1553, Coverdale u boheke ku balekela eDenmark. Endzhakunyana, u rhurhele eSwitzerland, laha a yeke emahlweni ni ntirho wakwe. U tlhele a kandziyisa tikopi tinharhu ta Xinghezi leti hi ntolovelo ti vitaniwaka Testamente Leyintshwa leyi nga ni tsalwa ra Xilatini leswaku ti ta pfuna vafundhisi leswaku va ti hlaya.

Swi nga languteriwanga, ku kumiwe leswaku Bibele ya Coverdale a yi suse vito ra Xikwembu leri nge “Yehovha.” Tyndale u tirhise vito ra Xikwembu minkarhi yo tlula 20 eka vuhundzuluxeri byakwe bya Matsalwa ya Xiheveru. Ebukwini leyi nge Coverdale and His Bibles, J. F. Mozley u ri: “Hi 1535 Coverdale u ale rito leri nge [Yehovha] hi ku helela.” Nilokoswiritano, u hetelele a ri tsarile vito ra Xikwembu, ku nga Yehovha minkarhi yinharhu eka Great Bible.

Hambiswiritano, Bibele ya Coverdale i Bibele yo sungula ya Xinghezi ku va yi humesa Tetragrammaton—marito ya mune ya Xiheveru lama vumbaka vito ra Xikwembu—ehenhla ka tluka ra yona ro sungula. Lexi xiyekaka, hileswaku leyi a ku ri Bibele yo sungula ku hlengeleta tibuku hinkwato ta Apocrypha eka xiengetelo ematshan’weni yo ti veka exikarhi ka tibuku ta Matsalwa ya Xiheveru.

Swiga ni marito yo tala yo hlawuleka ya Coverdale ma tirhisiwe hi vahundzuluxeri lava landzeleke. Xikombiso xin’wana i xivulwa lexi nge “enkoveni wa ndzhuti wa rifu” lexi nga eka Pisalema 23, ndzimana ya vumune. Profesa S. L. Greenslade u vula leswi hi xiga lexi nge “musa wa rirhandzu” lexi nga eka ndzimana ya vutsevu, u ri: “I xiga xo hlawuleka xo hambanisa rirhandzu leri Xikwembu xi nga na rona eka vanhu va xona ni rirhandzu leri tolovelekeke ni tintswalo.” New World Translation of the Holy Scriptures—With References yi tirhisa xiga lexi fanaka, hi ku engetela nhlamuselo ya le hansi leyi nge: “Kumbe, ‘rirhandzu leri tshembekeke.’”

The Bibles of England yi vula leswaku Great Bible ya Coverdale “a ku ri vuyelo byo hetelela bya ntirho wo kandziyisa Bibele ya Xinghezi . . . ku sukela hi siku leri Tyndale a sunguleke ku hundzuluxela Testamente Leyintshwa.” Hakunene, i vuhundzuluxeri bya Coverdale lebyi endleke leswaku swi koteka eka vanhu lava vulavulaka Xinghezi va le nkarhini wakwe leswaku va hlaya Bibele.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 11]

eXimatsini, Tetragammaton eka tluka ro sungula ra nkandziyiso wa 1537

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 11]

Photo source: From The Holy Scriptures of the Olde and Newe Testamente With the Apocripha by Myles Coverdale

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 10]

From the book Our English Bible: Its Translations and Translators