Langutelo Ra Bibele

Ku Tswalela Un’wana N’wana Xana Swi Fanerile Eka Vakreste?

HORACE, mutlhokovetseri wa khale wa le Rhoma a a nga tivi nchumu hi ku tswalela un’wana n’wana loko a tsala a ku: “Leswaku munhu u velekiwe hi vatswari va njhani, a swi vuli nchumu, hi leswi n’wana a nga ta va swona loko a kurile leswi nga swa nkoka.” Xivuriso xa mutsari wa Mufurwa wa lembe xidzana ra vu-17 lexi nge, “Ku veleka n’wana a swi pfuni nchumu loko ku ri hava mahanyelo lamanene,” na xona xi tsariwe khale swinene, emahlweni ko va mhaka ya ku tswalela un’wana n’wana yi amukeriwa ximfumo, hambi leswi yi nga xihinga. Kambe hi laha Mary Thom a vikeke ha kona eka magazini wa Ms., hikwalaho ka vutshila lebyintshwa bya ku tswala, “mintirho ya wansati loyi a humesaka tandza, mukhathaleri wa n’wana la nga si tswariwaka ni muhlayisi wa n’wana loko a tswariwile” yi nga endliwa hi “vamanana” vambirhi kumbe vanharhu. Mhaka ya “mahanyelo lamanene” ni “nkoka” eka endlelo leri yi ve leyi nga twisisekiki ni leyi rharhanganeke.

Mukhuva wa ku tswalelana vana wu humelele exikarhi ka va-1970, wu vanga swiphiqo swa ntshamisano, swa mahanyelo ni swa nawu leswi a swi nga si tshama swi va kona. Mimpatswa yin’wana leyi nga tswaliki vana a yi gingiritekela ku kuma mpfuno wa endlelo leri rintshwa ra ku tswala. Hi tlhelo rin’wana, madokodela, magqweta ni vaendli va milawu va khome ku tika eku hlangavetaneni ni vutshila lebyi kulaka bya ku tswala tanihi leswi a va lwela ku simeka vukongomisi byo hlamula swivutiso leswi tlakukeke malunghana ni mahanyelo.

Ku Tswalela Un’wana N’wana I Yini Xana?

Ku tswalela un’wana n’wana i ku tswalela wansati un’wanyana n’wana, hi ku nghenisiwa ka mbewu ya wanuna embelekweni wa wansati un’wana kambe va nga vanga ni vuxaka bya rimbewu. Endlelo leri vuriwaka ku tswalelana vana ka ndhavuko ri humelela loko wansati loyi a endleke ntwanano wo tswalela un’wana n’wana a mithisiwa hi ku nghenisiwa mbewu ya wanuna wa mpatswa lowu a endleke na wona ntwanano lowu. Xisweswo muveleki wa n’wana i mana wa n’wana loyi, hi tlhelo ra endlelo ro tekelela. Ndlela yin’wana yo tswalelana vana (leyi vuriwaka gestational surrogacy) yi humelela loko tandza ra wansati ni mbewu ya nuna wakwe swi hlanganisiwa ehandle ka mbeleko hi endlelo leri vuriwaka ku mithisiwa hi in-vitro (test-tube), ivi xitumbulukwa (embryo) lexi humelelaka xi nghenisiwa embelekweni wa wansati loyi va endleke ntwanano na yena leswaku xi ta kulela ka yena.

Ha yini ku tswalela un’wana n’wana swi ya swi tlakuka? Xivangelo xin’wana hi leswi vutshila lebyikulu bya sayense byi tshubuleke tindlela to hambana-hambana to pfuna vavasati leswaku va va ni vana. Mimpatswa yi nga navela ku kuma n’wana hi mbilu hinkwayo, kambe yi hluleka ku va ni vana hikwalaho ka vumhika, xiphiqo xo karhi kumbe ku kanakana ku ya xava n’wana etindhawini tin’wana tanihi leswi vo tala va nga riki na rihanyo lerinene. Kutani va qacha miri wa munhu un’wana leswaku va ta kuma n’wana. Tanihi leswi ku tswalelana vana ku lavaka mali leyo tala, ku hlamuseriwe hi marito lama xumbadzaka, va ku i “ntirho wa nsindziso ni vuhlonga” va tlhela va ku i “ku dyeleriwa ka swisiwana leswi tswalaka vana.”

Le United States, Huvo-nkulu ya New Jersey yi xiye leswaku swi nga ha endleka swigwili swi dyelela swisiwana, ivi yi vula leswi landzelaka malunghana ni ku tswalelana vana: “Ku katsakanya mhaka leyi, ku ni swilo swin’wana leswi vanhu va swi tekaka swi ri swa nkoka swinene ku tlula ku nyikiwa mali, ku nga khathariseki leswi yi nga swi xavaka, hambi i ntirho, rirhandzu kumbe vutomi.” Huvo-nkulu ya le Furwa yi vule leswaku ku tswalela un’wana n’wana i ku tlanga hi miri wa wansati ni leswaku “miri wa munhu a wu fanelanga ku lombisiwa, a wu fanelanga ku qachiwa naswona a wu fanelanga ku xavisiwa.”

Swiphiqo Swa Ku Tswalelana Vana

Ku tswalelana vana swi ni swiphiqo swo tala. Xin’wana xa swona i khombo leri nga vaka kona ra ku yisana etihubyeni loko wansati loyi a nga tswala n’wana a ala ku n’wi nyika lava a endleke ntwanano na vona. Xana i n’wana wa wansati loyi a n’wi tswaleke kumbe i wa wansati loyi a nyikeleke tandza? Kutani ku tswariwa ka n’wana, loku hakanyingi ku tisaka nkarhi wa ntsako, minkarhi yin’wana ku vanga ku ya tengisana etihubyeni. Xiphiqo xin’wana: Vavasati van’wana lava pfumelaka ku tswalela van’wana vana va kuma leswaku mintlhaveko ya vona ya hundzuka loko n’wana a kula endzeni ka vona ivi a tswariwa. Ku amukela ntwanano lowu wu endliweke tin’hwetinyana leti hundzeke swi sungula ku nonon’hwa swinene. Manana ni n’wana loyi a nga endzeni ka yena va sungula ku va ni vuxaka lebyikulu swinene. Manana loyi a tswaleleke wansati un’wana n’wana, loyi a a nga swi anakanyi leswaku ku ta va ni vuxaka lebyi, u hlamusela ndlela leyi a titweke ha yona loko a nyikela n’wana eka lava a endleke ntwanano na vona: “A swi fana ni loko ndzi feriwile. Miri wa mina a wu rilela n’wana wa mina wa nhwanyana.”

Nakambe, xana ku tswala ko tano ku nga va ni mintlhaveko yihi leyi tekaka nkarhi wo leha eka vana va xiviri va wansati loyi a tswaleleke un’wana vana, ndyangu lowu amukelaka n’wana, ni n’wana hi yexe? Kumbe xana ku ta humelela yini loko n’wana loyi a tswariweke hi wansati un’wana a huma a ri xilema? Xana swa boha leswaku tatana a amukela n’wana? Loko swi nga ri tano, i mani loyi a fanelaka ku humesa mali yo wundla n’wana? Naswona xivutiso xin’wana xa nkoka swinene hi lexi nge, Xana Xikwembu xi swi languta njhani ku tswalela un’wana n’wana?

Xana Ku Tswalela Un’wana N’wana Swi Endla Vukati Byi Xiximeka?

Rito ra Xikwembu ri hi byela leswaku xi languta vukati tanihi nchumu wo hlawuleka. Hi xikombiso, Vaheveru 13:4 yi ri: “Ku tekana a ku ve loku xiximiwaka hi vanhu hinkwavo, vukati byi nga onhiwi hi ku kanganyisana, hikuva Xikwembu xi ta avanyisa timbhisa ni vaoswi.”a Xikwembu xi langutele leswaku Vakreste hinkwavo va xixima vukati ni ku byi hlayisa byi ri lebyi xiximekaka. I yini leswi onhaka vukati ke? I vumbhisa, lebyi nga nyamisaka vukati lebyi kunguhatiweke, ni vuoswi, lebyi nyamisaka vukati bya le nawini.

Xana ku tswalela un’wana n’wana swi endla vukati byi xiximeka ni ku endla leswaku sangu ra vukati ri tshama ri tengile? Nikatsongo. Ku tswalelana vana ka ndhavuko ku endliwa hi ku nghenisiwa ka mbewu ya wanuna embelekweni wa wansati hambi leswi swi nga endliwiki hi vuxaka bya rimbewu. Langutelo ra Bibele ri nga kumiwa eka Levhitika 18:20, leyi nge: “U nga ṭhuki u hlangana ni nsati wa warikwenu e ku tinyamisa na yena.” EBibeleni a xi kona xisekelo xo hambanisa ku nghenisiwa ka mbewu ya wanuna embelekweni wa wansati hi vuxaka bya rimbewu ni ku nghenisiwa ka mbewu ya wanuna embelekweni wa wansati handle ka vuxaka bya rimbewu. Hikwalaho, etimhakeni leti hatimbirhi, ntsendze loko wansati a nghenisiwe mbewu leyi nga riki ya nuna wa yena wa le nawini, byebyo i vumbhisa kumbe vuoswi.

Ku vuriwa yini hi endlelo ro mithisa tandza ra wansati hi mbewu ya wanuna ehandle ka miri wa wansati loyi ku endliweke ntwanano na yena? Leswi na swona swi nyamisa sangu ra vukati. I ntiyiso, tandza ri mithisiwa hi ku hlangana ka mbewu ya nuna ni ya nsati wakwe, kambe endzhaku ka kwalaho ri nghenisiwa embelekweni wa wansati un’wana, laha entiyisweni a kumisiwaka khwiri. Khwiri leri a ri vangiwanga hi vuxaka bya rimbewu exikarhi ka wansati loyi a endleke ntwanano wo kumela un’wana n’wana, ni nuna wa yena wa le nawini. Xisweswo swirho swakwe swo veleka se swi tirhisiwa hi un’wana loyi a nga riki munghana wakwe wa vukati. Leswi swi lwisana ni misinya ya milawu ya Bibele malunghana ni mahanyelo, ya leswaku wansati a tswalela nuna wa yena wa le nawini n’wana. (Ringanisa Deteronoma 23:2.) A swi fanelanga leswaku wanuna loyi a nga riki nuna wa wansati loyi a endleke ntwanano wo tswalela un’wana n’wana a tirhisa swirho swa mbeleko swa wansati loyi. I ku tirhisiwa loku nga fanelangiki ka sangu ra vukati. Xisweswo, ku tswalela un’wana n’wana a swi fanelanga eka Vakreste.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 12]

Pastel by Mary Cassatt, The Metropolitan Museum of Art, Gift of Mrs. Ralph J. Hines, 1960. (60.181)