Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga Langutana Njhani Ni Vugono Bya Mina?

MANANA wa xinhwanyetana lexi hi nga xi vitanaka Maggie u ri: “Wa ha swi kota ku famba. Kambe swirho swa yena a swi koti ku tirhisana, naswona ririmi ra yena ra rheta.” Maggie u karhateke ngopfu naswona i un’wana wa timiliyoni ta vantshwa va misava hinkwayo lava lamaleke emirini.

Kumbexana u wun’wana wa vona. Naswona ku nga khathariseki leswaku u velekiwe u ri ni vugono kumbe u byi kume hikwalaho ka vuvabyi kumbe khombo,a ku hava xilaveko xo gimeta hi leswaku vutomi bya wena byi herile. Hi ku lehisa mbilu, u nga teka magoza lamanene yo langutana ni xiyimo xa wena hi laha ku humelelaka.

Ntlhamu Wa Mianakanyo Yo Navela

Entiyisweni i swa ntumbuluko eka munhu ku lava ku amukela mhaka leyi nga tsakisiki kambe a tshemba leswaku vugono byi ta hela. Muapostola Pawulo u tikomba a khomiwe hi vuvabyi lebyi khumbeke mahlo yakwe. (Ringanisa Vagalatiya 6:11.) Loko a vulavula hi riendzo rakwe ro sungula eka Vakreste va le Galatiya, Pawulo u te: “I ku vabya ka mina loku nga ndzi nyika nkarhi wo mi dyondzisa Evhangeli eku sunguleni. Hambiswiritano, a mi ndzi solanga kumbe ku ndzi nyenya hi mhaka ya vuvabyi bya mina, lebyi a byi ri ndzingo eka n’wina.” (Vagalatiya 4:13, 14) Vadyondzi van’wana va ehleketa leswaku vuvabyi bya Pawulo byi vangele mahlo yakwe ku huma malanga kumbe hi ndlela yo karhi byi n’wi endla a nga languteki. Kutani, a swi hlamarisi leswaku Pawulo u “khongerile Hosi kanharhu” leswaku vuvabyi byebyo byi hela. Kambe a byi helanga. (2 Vakorinto 12:8, 9) Kambe, ku nga khathariseki ku vaviseka ka yena, u tiphine hi ntirho-vutomi wo tsakisa wo va murhumiwa, mudyondzi ni mutsari.

Na wena swi nga ha lava leswaku u pfumela leswaku hakunene u ni vugono. Ebukwini leyi nge Living With the Disabled, mutsari Jan Coombs wa tsala: “Leswaku muvabyi a tolovela vugono byakwe u fanele a rhanga hi ku pfumela leswaku i xigono. U fanele a tiva leswaku ku tsana ka yena ku nga ha n’wi kavanyeta ni ku n’wi karhata kambe a swi n’wi yisi ehansi tanihi munhu.” Loko ku nga ri na ntshembo lowu tiyeke wa ku tshunguriwa, ku ala ntiyiso wa xiyimo xa wena swi ta ku nghenisa eka xiyimo xo tika xa ku titshandza, vusiwana ni ku hela matimba. Hi hala tlhelo, “v̌utlhari byi le ka la’v̌a tiṭongahataka,” ku vula Bibele eka Swivuriso 11:2, naswona munhu la titsongahataka u tiva ku tsana ka yena naswona wa ku amukela. Leswi a swi vuli ku hanya u ri wexe kumbe ku tshamela ku va ni xivundza, u nga tiphini. Ematshan’wini ya sweswo, ku titsongahata ku vula ku kambisisa xiyimo xa wena hi ku tshembeka ni ku veka tipakani ta ntiyiso.

Endla Hi Vutivi

Nakambe u fanele u va ni vutivi lebyi kongomeke bya xiyimo xa vugono bya wena. Swivuriso 13:16 yi ri: “Mušiyašiyi o endla hikwaŝo hi ku tiv̌a.” (Ringanisa Swivuriso 10:14.) Leswi swi nga ha vula ku hlaya tibuku tin’wana ta mirhi kumbe ku vutisa swivutiso swo karhi eka dokodela wa wena kumbe vativi van’wana va mirhi lava ku pfunaka. Ku tidyondzisa emhakeni leyi swi nga ku tshunxa eka mianakanyo yihi na yihi leyi hoxeke leyi yi nga ku sivelaka ku fikelela leswi u nga swi fikelelaka.

Nakambe swi nga ku pfuna ku fambisana ni mintirho ya mirhi ni vutshunguri lebyi byi nga antswisaka xiyimo xa wena. Hi xikombiso, ku tirhisiwa swirho leswintshwa swo fanekisela (prostheses), ku endliwa swilo swo vevuka leswi nyikaka ntshamiseko lowukulu ni ku famba-famba hi ku olova. Hakunene, magazini lowu nge Time wu vika “ku andza” ka swipfuneto swa vanhu lava lamaleke. Kumbexana swilo swo tano swi kona endhawini ya ka n’wina naswona kumbexana ndyangu wa ka n’wina wu nga kota ku swi xava.

Swilo swin’wana leswi pfunaka, swo tanihi swipfuneto swo twa, minxongotelo, tinhonga to famba hi tona ni swilo swo seketela xirho, naswona swi nga pfuna swinene. Kambe, vantshwa van’wana va nga ha titwa swi va nonon’hwela ni ku va tikela ku tirhisa swipfuneto swo tano. Kambe Hosi Solomoni hi vutlharhi u te: “Loko xihloka xa wena xi bvinyekile kambe u nga xi loti, u fanele u tirha hi matimba.” (Eklesiasta 10:10; Today’s English Version) Hi laha ku fanaka u nga ha tikarhalisa—kumbe u titsona ku endla swilo leswi tsakisaka—loko u tsandzeka ku tirhisa kahle switirho leswi swi nga ku pfunaka. Ha yini u tshika vutikukumuxi byi ku nonon’hwisela vutomi bya wena kasi a swi bohi? Solomoni u gimeta hi ku: “Loko byi ri v̌utlhari, byona byi nga pfušela munhu e ku ya mahlweni.”

Ina, swi pfuna wena ku tirhisa nchumu lowu nga ta ku pfuna ku famba, u vona kumbe u twa ku antswa. I ntiyiso leswaku swi nga ha lava ku titoloveta swinene ni ku lehisa mbilu leswaku u tiva ku tirhisa nxongotelo, xirho xin’wana kumbe xipfuneto xo twa. Naswona swipfuneto leswi swi nga ha endleka swi nga yi antswisi ndlela leyi u langutekaka ha yona. Kambe ehleketa hi ntshunxeko lowu swi nga ku nyikaka wona ni mintirho leyi swi nga yi pfulaka! Nhwanyana un’wana wa le Afrika la lamaleke la vitaniwaka Jay a a hundzuke matshama-yexe, a a hume kan’we ntsena exiyindlwanini lexi a a tshama ka xona eka malembe yakwe ya 18. Endzhaku ko dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha, u sungule ku ya eka minhlangano ya Vukreste. Leswi a swi lava leswaku a “famba” switarata swo hlayanyana, a tikoka hi mavoko yakwe, a koka-koka miri wa yena. Loko Mbhoni yin’wana ya le Yuropa yi twa hi ku xaniseka ka Jay, yi rhumele xitulu xa vavabyi xa mavhilwa manharhu. Xi te ni cheyini yo xi lawula ha yona yo kota ya xikanyakanya leyi Jay a ta kota ku yi fambisa hi mavoko yakwe. Xana a languteka a koka mahlo? Doo. Kambe ndlela leyi yo famba leyi vonakaka yi tika yi n’wi endle a kota ku ya eminhlanganweni ni ku hlanganyela entirhweni wa yindlu na yindlu.

Titiyise!

Hambi swi ri tano, tivonele leswaku u nga vi ni langutelo leri hoxeke ra mianakanyo. Hosi Solomoni wo tlhariha u te: “L’a šiyaka moya a nga ka a nga byali, ni l’a langutaka mapapa a nga ka a nga ṭhov̌eri.” (Eklesiasta 11:4) Xana u pfumelela ku chava kumbe ku ka u nga tiyiseki ku ku sivela ku endla swilo leswi u lavaka ku swi endla? Ehleketa hi Muxe. Loko Xikwembu xi n’wi hlawurile leswaku a kutsula Vaisrayele evuhlongeni bya le Egipta, Muxe u ringete ku khomeriwa hikwalaho ka xiphiqo xa ku vulavula. Muxe u te: ‘Ndzi ni xirimi,’ a kombisa ku tsana loku a ku kavanyeta ririmi rakwe. (Eksoda 6:12) Kambe Muxe a tiyisa ehansi. Hi ku famba ka nkarhi u tikombise a swi kota ku vulavula khwatsi—a vulavula ni tiko hinkwaro ra Israyele.—Deteronoma 1:1.

U nga endli xihoxo lexi fanaka xa ku tiyisa ehansi. Tikhutaze, u titiyisa! Hi xikombiso, Becky lontsongo a swi n’wi nonon’hwelanyana ku vulavula hikwalaho ka leswi a nga vaviseka ekhombyeni leri humeleleke loko a ri ni malembe ya ntlhanu. Kambe vatswari va yena a va n’wi pfumelelanga a hela matimba. Ku hambana ni sweswo, va n’wi tsarise eXikolweni xa Vutirheli Bya le Tilweni eHolweni ya Mfumo ya Timbhoni ta Yehovha. Loko a ri ni malembe ya nkombo, Becky a a nyikela tinkulumo to koma emahlweni ka vayingiseri. Becky wa tsundzuka: “Ku nyikela tinkulumo swi pfunile. Swi ndzi susumetele ku tikarhata eka ririmi ra mina.” Becky nakambe u khutaziwe ku hlanganyela hi xitalo entirhweni wo chumayela hi yindlu na yindlu. “Nkarhi wun’wana ndzi ehleketa leswaku vanhu va fanele va nga swi rhandzi ku ndzi twa ndzi vulavula; a ndzi tivi leswaku va ehleketa yini. Kambe ndzi tibyela leswi, ‘Leswi ndzi swi endlela Yehovha,’ naswona ndzi n’wi kombela leswaku a ndzi pfuna ndzi swi endla.” Namuntlha, Becky u tirha tanihi muvuri wa evhangeli wa nkarhi hinkwawo.

Craig, loyi se a nga munhu lonkulu, u karhatiwa hi byongo lebyi vavisekeke. Na yena u arile ku tshika ku lamala kakwe ku n’wi sivela ku va xirho xa nkoka xa vandlha ra Vukreste. U ri: “Ndzi tshembela eka Yehovha, naswona u endle leswaku ndzi tiphina hi mikateko yakwe yo tala. Ndzi kote ku tirha tanihi phayona ra nkarhinyana [muvuri wa evhangeli] ka ntlhanu. Ndzi nyikela tinkulumo ta Bibele eka Xikolo xa Vutirheli Bya le Tilweni, naswona ndza swi kota ku endla tiakhawunti ta vandlha.”

Nakambe ku ni “nkari wa ku hleka,” naswona hi ku titolovetanyana, u nga ha kota ku tiphina hi mintirho yo tsakisa leyi vantshwa van’wana va yi tsakelaka. (Eklesiasta 3:4) Becky wa pfumela: “A ndzi swi koti ku tlanga mintlango yo tanihi volleyball hikuva miehleketo ya mina ya nonoka. Kambe ndza swi kota ku tsutsuma. Naswona endzhakunyana ka mhangu, mana wa mina u ndzi khutaze ku dyondza ku fambisa xikanyakanya. Nkarhi hinkwawo a a ndzi khutaza ku ringeta swilo leswintshwa.”

U Nga Swi Endli U Ri Wexe

Ku langutana ni vugono a swi olovi. Muapostola Pawulo u vule leswaku ku lamala ka yena i “riphantsu enyameni.” (2 Vakorinto 12:7) Nkateko wa kona, a wu langutani ni swiphiqo swa wena u ri wexe. Sarne, wansati lontsongo loyi a ri ni nenge wo koma, u ri: “Ndzi kuma leswaku ku va ni vunghana lebyi faneleke bya Vukreste ni nseketelo wa rirhandzu wa ndyangu ni vanghana evandlheni ku ve ka nkoka eka mina.” Ina, u nga tihambanisi ni van’wana. (Swivuriso 18:1) Hi laha swi kotekaka ha kona, “tirhela Hosi masiku hinkwawo.” (1 Vakorinto 15:58) Sarne u hlamusela mpfuno: “Ku hiseka eku landzeleni ka Mfumo swi ndzi pfuna ku langutana ni swiphiqo swa mina hi ndlela ya kona.” Becky u ri: “U kota ku vulavula ni vanhu lava karhatekeke ku tlula wena hikuva a va na ntshembo wa nkarhi lowu taka. Leswi swi ndzi pfuna ku rivala swiphiqo swa mina.”

Ehenhla ka hinkwaswo, languta eka Yehovha Xikwembu leswaku a ku seketela. Ú twisisa swilaveko ni mintlhaveko ya wena naswona a nga ku nyika “matimba lamakulu . . . lama tlulaka hinkwaswo” leswaku u humelela. (2 Vakorinto 4:7) Kumbexana hi ku famba ka nkarhi u nga ha va ni mavonelo lamanene ya muntshwa wa Mukreste la lamaleke la vitaniwaka Terrence. Loko Terrence a ri ni malembe ya kaye, u hundzuke bofu kambe a nga pfumelanga swi n’wi heta ntamu, a ku: “Ku pfaleka ka mahlo ya mina a hi vugono; i xihingakanyo ntsena.”

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Dyondza hinkwaswo leswi u nga swi kotaka hi vugono bya wena