Loko Mintirho Yi Va Swigodzomberi

KU GODZOMBERIWA hi swilo ni ku godzomberiwa hi mintirho swi fana ni switimela swimbirhi leswi kongomeke etlhelweni rin’we eka ntila wun’we.a Ku godzomberiwa hinkwako ku ya endhawini yin’we kumbe ku ni xikongomelo lexi fanaka: ku hundzula mahanyelo ni ku bakanyela ekule mintlhaveko leyi vavisaka. A hi xiyeni swikombiso swin’wana swa vugodzomberi bya mintirho.

Ku Godzomberiwa Hi Ntirho

Ku godzomberiwa hi ntirho swi vitaniwe xigodzomberi lexi xiximekaka. Phela, lava godzomberiweke hi ntirho i vatirhi lavanene ngopfu. Hambi swi ri tano, endzeni-ndzeni va nga ha titwa va nga enerisekanga. Ntirho wu nga ha va nchumu wo bakanyela ekule mintlhaveko leyi vavisaka kumbe ku navela swinene ku amukeriwa.

Ayisi yi pfuna la rheta-rhetaka ehenhla ka yona leswaku a nga nweli ematini wolawo; ntirho wu pfuna la godzomberiweke hi ntirho leswaku a nga hluriwi hi mintlhaveko. Tanihi la rhetaka eayisini, la godzomberiweke hi ntirho a nga endla vanhu va n’wi navela hi ku tirha ka yena. Kambe hinkwaswo swo va ku pfala-pfala ntsena. Hakanyingi i yini leswi a nga xiswona le ndzeni? Linda T. Sanford muleteri wa ta rihanyo ra miehleketo wa tsala: “Loko la godzomberiweke hi ntirho a nga taleriwanga hi ntirho, a nga ha tikuma a fikeriwa hi mintlhaveko leyi chavisaka ya gome, ku vilela, ku hlundzuka, ku heleriwa hi ntshembo ni ku nga pfuni nchumu.”

Mukhuva lowu vo tala lava godzomberiweke hi ntirho va nga na wona wu komba leswaku i nchumu wa nkarhi wo leha, minkarhi yin’wana wu mile ku sukela evutsongwanini bya munhu yoloye. Leswi a swi ri tano hi wansati loyi hi nga ta n’wi vitana Mary. Ku sukela loko a ha ri na malembe ya tsevu u ringete ku rhandziwa hi tata wakwe wa xindzendzele hi ku sweka ni ku tirha mintirho ya le kaya. U ri: “Swi hundzuke mukhuva. A ndzi anakanya leswaku loko ndzo endla leswi engetelekeke kumbe loko ndzo endla leswi antswaka, u ta ndzi rhandza. Kambe vuyelo bya kona a ku ri ku soriwa ntsena.”

Hambi sweswi Mary a nga munhu lonkulu wa ha ri na miehleketo leyi leyi hoxeke. Wa pfumela: “Le ndzeni-ndzeni ndza ha titwa ndzi nga pfuni nchumu ni sweswi. Ndza ha titwa ndza ha lava ku rhandziwa, ndzi titwa onge a ndzi pfuni nchumu handle ka loko ndzi endla xo karhi. Eminkhubyeni ndzi tidlaya hi ku sweka ivi ndzi phamela, onge hi loko ndzi kombisa leswaku ndza faneleka ku va kwalaho.”

Eka lava va fanaka na Mary, langutelo lerinene hi ntirho ra laveka. Bibele ya swi bumabumela ku tirha hi matimba. (Swivuriso 6:6-8; 2 Vatesalonika 3:10, 12) Yehovha Xikwembu hi yexe wa tirha. (Pisalema 104:24; Yohane 5:17) Kambe a nga swi endli mukhuva. Yehovha u tsakisiwe hi mintirho yakwe ya ku tumbuluxa ku nga ri loko se yi herile ntsena, kambe ni loko a ha tumbuluxa.—Genesa 1:4, 12, 18, 21, 25, 31; ringanisa Eklesiasta 5:18.

Mutirhi-nkulu wa Yehovha Xikwembu, N’wana wakwe, Yesu, na yena u enerisekile hi ntirho wakwe. (Swivuriso 8:30, 31) Yesu u tshembise valandzeri vakwe leswaku na vona va ta phyuphyisiwa hi ku tirha na yena. Hinkwavo va kume xiavelo xa le henhla swinene swin’we na yena. Kambe leswi a swi va sivelanga ku wisa.—Matewu 11:28-30; Marka 6:31; ringanisa Eklesiasta 4:6.

Kumbexana mutswari u swi nghenise emiehleketweni ya wena leswaku nkoka wa wena wu titshege hi leswi u swi endlaka kumbe leswaku a wu nge rhandziwi loko u nga swi tirhelanga. Swi ta ku phyuphyisa ku tiva leswaku leri a hi rona langutelo ra Yehovha hi ku va mutswari la fanelekaka. Rito Rakwe ra laya: “Vatatana, mi nga hlundzukisi vana va n’wina, leswaku va nga ti hela mbilu [“va titwa va ri ehansi,” The Amplified Bible].” (Vakolosa 3:21) Yehovha a nga fumbarheli rirhandzu rakwe kukondza u ri tirhela. Rirhandzu rakwe a hi nchumu lowu a wu nyikelaka ntsena endzhaku ka loko munhu a sungula ku n’wi rhandza ni ku n’wi tirhela. Entiyisweni, Bibele yi hi byela leswaku “ku rhangile [yena a] hi rhandza,” ina, hambi leswi a “ha ha ri vadyohi,” Xikwembu xi rhange xi hi rhandza. (1 Yohane 4:19; Varhoma 5:6-8) Ku engetela kwalaho, Yehovha a nga soli matshalatshala ya hina ya ku endla ku rhandza ka yena. Hikwalaho, ku n’wi tirhela ka hina ku kombisa rirhandzu ra hina ra xiviri eka yena.

Ku Godzomberiwa Hi Thelevhixini

Van’wana va ri ku hlalela TV loku hundzeletiweke i ku godzomberiwa. Marie Winn u tsale eka The Plug-In Drug a ku: “Ku hambana ni swidzidizirisi kumbe swakunwa swa xihoko, thelevhixini yi endla muhlaleri leswaku a rivala hi vutomi bya xiviri ivi a va eka xiyimo xa ku titsakisa xa mianakanyo leyi nga riki ya xiviri.”

I ntiyiso, a ku na lexi hoxeke hi ku rivala hi vutihlamuleri bya vutomi—swa nkarhinyana. Kambe vahlaleri van’wana a va ha swi koti ku tlhelela eka leswi nga swa xiviri. Wanuna un’wana la tekeke loyi a a nga ha swi koti ku hlalela TV loko yi tshovekile u pfumerile: “Ndzi vona onge mianakanyo ya mina a yi dadavarisiwe hi laha ku heleleke emalembeni lawa hinkwawo. A ndzi tshamela wona muchini lowu naswona a ndzi nga swi koti ku kuma ndlela ya ku wu sukela.” Muntshwa la vitaniwaka Kai u hlamusela mukhuva lowu fanaka: “A ndza ha swi lavi ku hlalela thelevhixini hi laha ndzi yi hlalelaka ha kona kambe ndza tsandzeka ku swi tshika. Ya ndzi koka leswaku ndzi yi hlalela.”

Ku hlalela TV hi ndlela leyi hundzeletiweke swi kavanyeta vuswikoti byo anakanya. Bibele yi bumabumela ku anakanyisisa hi swilo, leswi lavaka leswaku u va wexe. (Yoxuwa 1:8; Pisalema 1:2, 3; 145:5; Matewu 14:23; Luka 4:42; 5:16; 1 Timotiya 4:15) Vo tala swa va chavisa. Loko va tshame laha ku nga lo hwii, va chava swinene. Va chava ku va voxe ivi miehleketo ya vona yi vuya. Hi ku chava va hatlisa va lava xin’wana ni xin’wana lexi nga ta pfala xivangwa xexo. TV yi va murhi wa xihatla. Hambi swi ri tano, hambi loko yi kombisa swilo leswi swi nga swinene ngopfu, TV i nchumu wa ku siva vutomi bya xiviri.

Mukhuva Wa Ku Gembula

Ku gembula ku vangiwa hi makwanga. Kambe hakanyingi ku gembula loku nga mukhuva kahle-kahle a hi mhaka ya ku lava mali.b Nigel u ri: “A ndzi lava ku ‘nyanyuka’ leswaku ndzi ta balekela leswi nga swa xiviri. A swi fana kahle ni ku tirhisa xidzidzirisi.” Eka loyi ku gembula ku nga mukhuva wakwe, hakanyingi ku gembula i hakelo hi koxe. Mimbuyelo ya kona yi bihile. Nigel u lahlekeriwe hi vanghana. Van’wana va lahlekeriwa hi mindyangu ya vona. Vo tala rihanyo ra vona ra tsana. Naswona eku heteleleni hinkwavo va heleriwa hi mali. Kambe a va talanga lava swi tshikaka, tanihi leswi mhaka ya leswaku va wina kumbe va lahlekeriwa yi nga va khumbiki ngopfu. Nchumu-nkulu i ku tlanga ntlango—endlelo—ra ku bakanyela mintlhaveko ekule ivi ri ku nyanyula hi ndlela leyi xidzidzirisi xi nga endlaka ha yona.

Ku gembula ku nga ha va nchumu lowu bakanyelaka swiphiqo swa vutomi ekule, kambe a ku swi susi. Munhu la nga vaviseka ngopfu a ngo lava xidlaya-switlhavi ntsena. Timbanga ta yena ti fanele ku tshunguriwa. Loko ku ri ni timbanga leti vangeleke munhu ku gembula, u fanele ku ti xiya ivi a ti tshungula. Leswi swi lava xivindzi, kambe eku heteleleni swa vuyerisa.

Titshunxe

Loko u titshunxa eka ku godzomberiwa kun’wana ni kun’wana, ntshikilelo wa le ndzeni lowu hakanyingi wu kucetelaka ku godzomberiwa a wu nge biwi hi makatla. La godzomberiweke u fanele ku ringeta ku tlhantlha xiphiqo ku sukela emasungulweni ya xona. Lowu i ntlhontlho lowukulu. “A wu swi pfuketani u swi tshika hi ku olova endzhaku ko tirhisa swidzidzirisi ni swakunwa swa xihoko hi malembe ya 30,” ku vula khale ka mugodzomberiwa, “ngopfu-ngopfu loko ku godzomberiwa ka wena a ku tirha ku pfala-pfala xiphiqo lexi mileke ni timitsu.”

Kambe, ku tshika ku godzomberiwa swi lava matshalatshala. Mary, mutirhi la godzomberiweke, la boxiweke eku sunguleni u swi hlamusela kahle. U ri: “Ndzi hete malembe yo tala ndzi balekela swilo leswi ndzi faneleke ku langutana na swona. Kambe sweswi leswi se ndzi nga langutana ni swilo leswi, swa ndzi hlamarisa ndlela leyi swi vonakaka swi nga ri nchumu ha yona.”

Leyi i ndlela leyi vo tala lava koteke ku hlula ku godzomberiwa hi ndlela leyi humelelaka va titweke ha yona. Ematshan’wini yo hambeta va ri “mahlonga ya mikhuva leyi onhaka,” va khongelele “matimba lama tlulaka ya ntumbuluko” leswaku va kota ku langutana ni ntlhontlho wa ku hlula ku godzomberiwa hi ndlela leyi humelelaka.—2 Petro 2:19, Today’s English Version; 2 Vakorinto 4:7.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 9]

‘Xiga lexi nge ku godzomberiwa xi nga tirhisiwa eka mixaka hinkwayo ya mahanyelo lawa ma nga mukhuva.’—Dok. J. Patrick Gannon.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Eka la godzomberiweke hi ntirho, ntirho wu vonaka wu ri wa nkoka ku tlula ndyangu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Ku gembula ku nga bakanyela ekule mintlhaveko ya munhu ivi ku n’wi nyanyula hi ndlela leyi xidzidzirisi xi nga endlaka ha yona