Xana Rifuwo Ri Nga Wu Tisa Ntsako Lowu Nga Heriki?

“EXIKOLWENI xa hina a ko va na xichudeni xin’we kumbe swimbirhi leswi a swi ambala tintangu exikarhi ka swichudeni swa kwalomu ka 50,” ku tsundzuka Poching wa malembe ya 45 hi vukhale, loyi a kuleleke edzongeni wa Taiwan hi va-1950. “A hi nga ri na mali yo ti xava. Hambi swi ri tano, a hi nga titeki hi ri swisiwana. A hi ri na xin’wana ni xin’wana lexi a hi xi lava.”

A ku ri kwalomu ka 40 wa malembe lama hundzeke. Ku sukela kwalaho, vutomi bya Poching ni timiliyoni ta 20 hinkwato ta vaaki va le xihlaleni xexo byi hundzukile swinene. Hi laha buku leyi nge Facts and Figures—The Republic of China on Taiwan yi hlamuselaka ha kona, “Taiwan [ri] hundzuriwile ri suka eka vurimi ri va tiko leri xiyekaka hi vumaki.” Eku heleni ka va-1970, Taiwan a ri langutiwa tanihi “tiko leri fuweke, leri nga tsekatsekiki.”

I ntiyiso, vumbhoni bya rifuwo byi vonaka kwihi na kwihi eTaiwan. Hikwalaho ka miako leyi tlakukeke ya tihofisi ya ximanguva-lawa leyi nga akiwa xikan’we-kan’we exihlaleni hinkwaxo ni magondzo ya le henhla lama nga lo mphaa hi tigolonyi leto durha leti humaka ematikweni mambe, rifuwo ra leswi vonakaka ra Taiwan i nchumu lowu naveriwaka swinene hi matiko man’wana lama hluvukaka. China Post, phepha-hungu ra ririmi ra Xinghezi leri dumeke swinene eTaiwan, hi ku tibuma ri ri namuntlha “vanhu va le Taiwan va tiphina hi swiyimo swa le henhla swinene swo hanya ematikweni ya China.”

“Ntsandza-vahlayi Wa Swiphiqo Leswi Tlhavaka”

Xana rifuwo leri hinkwaro ra swilo leswi vonakaka ri tisele vanhu ntsako ni ku eneriseka ka xiviri? Hambi leswi swi nga kanakanisiki leswaku vanhu va le Taiwan va ni swo tala swo tinyungubyisa ha swona, ku ni mhaka yin’wana leyi fambisanaka ni ku humelela loku. China Post yi ya emahlweni yi komba leswi: “Rifuwo leri lerikulu ri fambisana ni ntsandza-vahlayi wa swiphiqo leswi tlhavaka ni leswi rharhanganeke.” Rifuwo ra leswi vonakaka ra Taiwan ri te ni swiphiqo.

Mayelana ni “swiphiqo leswi tlhavaka ni leswi rharhanganeke” leswi weleke xihlala lexi khale hi xiringaniso a xi nga ri na vugevenga, China Post yi ri: “Emalembeni ya sweswinyana vugevenga ni mpfilumpfilu swi andze swinene etikweni ra hina leri fuweke, leswi vangaka nxungeto lowu kulaka hi vutomi ni nhundzu ya vaaki hinkwavo lava xiximaka nawu.” Exihlokweni lexi nge “Rifuwo Ri Endla Taiwan Ri Va Tiko Ra Ku Navela,” Post yi sole swiphiqo swa ku andza ka “tindhawu to dyela ni ku nwela laha ku nga ni vavasati lava nga ambalangiki hi ku helela” ni swa tindlu leti nga riki enawini ta vunghwavava leti tirhaka hi vukanganyisi onge i mabindzu yo tsemeta misisi. Ku xungeta vanhu ni ku tshumba hi xikongomelo xo kuma nkutsulo se swi hundzuke xiphiqo xin’wana. Xiviko xin’wana xi vulavula hi ku tshumbiwa ka vana tanihi “bindzu lerintshwa leri kulaka ra le Taiwan.” Vo tala se va hanya hi vugevenga byo tano leswaku va kota ku hakelela swikweleti swa vona swa ku gembula kumbe swin’wana leswi va tekeleke mali.

Vana a vo va vahlaseriwa lava nga riki na nandzu va vugevenga. Va ya va katseka eku endleni ka vugevenga. Swiviko swi komba leswaku hi 1989 ntsena, nhlayo ya vugevenga lebyi endliweke hi vana byi tlakuke hi 30 wa tiphesente. Vo tala va fambelanisa ku andza loku ni ku hohloka ka mindyangu, naswona tinhlayo ti tikomba ti swi seketela leswi. Hi xikombiso, ku sukela hi 1977 ku ya ka 1987, nhlayo ya mimpatswa ya le Taiwan leyi tekanaka yi hungutekile, kambe nhlayo ya vukati lebyi dlayiwaka yi andze ku tlula kambirhi. Tanihi leswi ndhavuko wa Xichayina wu kandziyisaka nkoka wa ndyangu embangwini lowu nga hundzuka-hundzukiki, a swi hlamarisi leswi vo tala va khumbekaka swinene hi swiyimo leswi yaka swi nyanya.

Xivangelo Xa Xiphiqo

Ku hlamuseriwe swilo swo hambana-hambana mayelana ni matshalatshala yo lava ku kumisisa xivangelo xa ku hohloka ka nhleleko wa ntshamisano evanhwini lava fuweke. Vanhu van’wana, hikwalaho ko lawuriwa hi filosofi, va ri i hakelo ntsena ya ku humelela. Kambe ku sola ku humelela kumbe ku fuwa swi fana ni ku sola swakudya u ku hi swona swi vangaka makolo. A hi hinkwavo lava dyaka lava nga ni makolo, naswona a hi hinkwavo lava fuweke lava hlongorisaka swilo leswi vonakaka kumbe lava nga swigevenga. Doo, rifuwo ra leswi vonakaka hi roxe a ri vangi vugevenga hambi ku hohloka ka nhleleko wa ntshamisano.

Vuhleri byin’wana eka China Post byi vulavule hi xivangelo-nkulu lexi hoxaka xandla. Byi te: “Hi hete malembe yo tala hi kandziyise ku humelela hi swilo leswi vonakaka ku tlula mpimo. Leswi hi swona swi vangeke ku hohloka ka mimpimanyeto ya mahanyelo ni ya moya embangwini wa hina namuntlha.” (Xiitaliki i xerhu.) Ina, ku kandziyisa ngopfu ku hlongorisa swilo leswi vonakaka swi vanga moya wo rhandza swilo leswi vonakaka ni makwanga. Swi vanga ku titiva. I moya wo tano lowu vangaka ku hohloka ka mindyangu ni swilo leswi khumbaka vanhu hi ndlela yo biha. Leswi Bibele yi swi vuleke 2 000 wa malembe lama hundzeke swa ha ri ntiyiso: “Ku rhandza ngopfu mali [ku nga ri mali hi yoxe] i rimitsu ra leswo biha hinkwaswo.”—1 Timotiya 6:10.

Xiphiqo Xa Misava Hinkwayo

Leswi va lavaka ku rhula ni ku tshamiseka—ni nsirheleko—magidi ya le Taiwan ma rhurhele ematikweni man’wana. Kambe swiphiqo leswi Taiwan ri langutaneke na swona a hi swa Taiwan ntsena. Swi hangalake ni misava hinkwayo.

Malembe ma nga ri mangani lama hundzeke nkambisiso wu kombise leswaku muganga lowu fuweke swinene eCalifornia, U.S.A., a wu ri na nhlayo ya ku dlaya vukati leyi tlakukeke ku tlurisa etikweni hinkwaro. Kwalomu ka 90 wa tiphesente ta miako ni ndhawu leyi xavisiwaka a swi vangiwa hi vukati lebyi hohlokeke. Ku vikiwe nhlayo ya ku tisunga leyi andzeke kambirhi eka xiringaniso xa tiko hinkwaro. Nhlayo ya ku godzomberiwa hi xihoko a ku ri yin’wana ya leti tlakukeke swinene etikweni naswona ku vuriwe leswaku ku ni tin’anga ta miehleketo ni vatshunguri van’wana va ta mianakanyo vo tala etikweni, loko ku ringanisiwa ni vaaki ku tlula kwihi na kwihi kun’wana eUnited States.

Yesu Kreste u boxe ntiyiso wa xisekelo loko a ku: “Munhu a nga ka a nga hanyi hi vuswa ntsena, kambe u ta hanya hi marito hinkwawo lama humaka enon’weni wa Xikwembu.” (Matewu 4:4) Ku nga khathariseki leswaku rifuwo ra leswi vonakaka ri tarise ku yini, ri nge swi enerisi swilaveko swa munhu hinkwaswo, naswona a ri nge wu tisi ntsako. Ku hambana ni sweswo, hakanyingi swi hi laha xivulavulelo xa Xichayina xi swi vekaka ha kona: “Loko munhu a dya kahle naswona a kufumela, mianakanyo ya yena yi sungula ku lava leswi hundzaka mpimo, ni ku navela swa nyama.” Leswi swi vonaka eka leswi humelelaka eTaiwan ni kun’wana—hakanyingi rifuwo ra leswi vonakaka ntsena ri hundzuka masungulo ya ku hohloka ka mahanyelo ni ntshamisano ni swiphiqo leswi fambisanaka ni sweswo.

Kutani ke, i yini lexi lavekaka leswaku rifuwo ra leswi vonakaka ri va xiphemu xa ntsako wa xiviri ni lowu nga heriki? Leswaku u kuma nhlamulo, hi kombela u hlaya xihloko lexi landzelaka.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 6]

“Loko munhu a dya kahle naswona a kufumela, mianakanyo ya yena yi sungula ku lava leswi hundzaka mpimo, ni ku navela swa nyama.”—Xivulavulelo xa Xichayina

[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]

Rifuwo ra leswi vonakaka ri hundzule swidorobana swi va madoroba-nkulu ya mphesamphesa, lama voningiwaka hi timboni