Rihanyo Leri Hetisekeke Eka Hinkwavo

TANIHI mahanyelo, mbango ni nkhathalelo wa rihanyo, ndlela leyi hi vumbiweke ha yona na yona yi khumba rihanyo ra hina. Ku vumbiwa koloko ku lawuriwa hi ndzhaka ni vuvabyi lebyi hi nga ha vaka na byona hikwalaho ka xiyimo xa xitekela lexi voyameleke eka byona.

“Xiyimo xa ntumbuluko lexi hi velekeriwaka eka xona,” ku vula mutivi un’wana wa ta rihanyo, “hi ndlela yo karhi xi lawula leswaku xana u ta hanya kahle, ku hanya nkarhi wo leha, kumbe leswaku kona u ta hanya ke.”

Ku nga khathariseki ndlela leyi hi swi kumaka ha yona, ku pandza ka nhloko, ku tiya ka tinyama, ku tsana ka misiha, marhambu lama hlakalaka, timbilu leti heleriwaka hi matimba ni mavabyi man’wana, siku na siku ma hi tsundzuxa leswaku rihanyo ra hina ri lawuriwa hi miri ni mianakanyo leyi onhiweke. Xana xivangelo-nkulu xa swiphiqo leswi swa rihanyo hi xihi?

Xivangelo-nkulu

Dokodela wa ta mirhi loyi a vitaniwaka Luka loyi a hanyeke hi lembe-xidzana ro sungula C.E. u hlamula xivutiso lexi hi tsalwa-vutomi leri huhuteriweke leri a ri tsaleke ha Yesu Kreste. Siku rin’wana, Luka wa tsala, wanuna la lamaleke u tisiwe eka Yesu hi ku tshemba leswaku u ta hanyisiwa. Yesu u byele xilema a ku: “U rivaleriwile swidyoho swa wena!” Kutani, ku komba leswaku hakunene a a ri ni matimba ya ku rivalela swidyoho, Yesu u lerise wanuna loyi: “Ndzi ri ka wena, pfuka u teka sangu ra wena u ya ekaya.” Kunene wanuna a endlisa sweswo! Hikwalaho ka sweswo, lava voneke ku hanyisa loku “va tala hi ku chava” ivi, “va dzunisa Xikwembu.”—Luka 5:17-26.

Xana Yesu a a vulavula hi xidyoho xihi? Nhlamulo yi hi pfuna ku twisisa leswaku ha yini hi vabya, hi dyuhala naswona hi fa. Hikwalaho ko tiyiseka leswaku “Matsalwa lawa hinkwawo ma huhutiwile hi Xikwembu,” hi nga languta eBibeleni leswaku hi kuma nhlamulo yoleyo. (2 Timotiya 3:16; 2 Petro 1:21) Yi hi byela leswaku wanuna wo sungula, Adamu u vumbiwe a ri ni rihanyo leri hetisekeke. A a tiphina hi rihanyo lerinene ntsendze loko a yingisa Muvumbi wakwe.

Hambi swi ri tano, Adamu u hlawule ku tlula nawu wa Xikwembu. Hikwalaho ka ku nga yingisi ivi a xandzukela Muvumbi wakwe hi vomu, a dyoha. Hikwalaho ka sweswo, u ve la nga hetisekangiki, a hlaseriwa hi vuvabyi hi ku olova, naswona hi ku famba ka nkarhi u file. Hikwalaho, xidyoho xi vange ku vabya ni rifu ra Adamu.

Tanihi leswi vuvabyi byin’wana byi tluletiwaka hi vatswari byi ya eka vana hikwalaho ka milawu ya xitekela, kutani ku nga hetiseki ni lexi vangaka vuvabyi swi hundzisiwa swi suka eka Adamu swi ya eka vana vakwe, rixaka ra vanhu. Xisweswo, vuvabyi hinkwabyo i vuyelo bya xidyoho xo sungula xa Adamu. (Genesa 2:17; 3:1-19; Varhoma 5:12) Xana yi kona ndlela yo pona?

Ndlela Yo Pona

Ku hundzuka ku suka erihanyweni leri hetisekeke ku ya erihanyweni leri tsaneke swi vangiwe hi xidyoho—ku xandzukela nawu wa Xikwembu ka Adamu. Ku hundzuka ku suka erihanyweni leri tsaneke ku ya erihanyweni leri hetisekeke swi koteka ntsena hi ku susiwa ka xidyoho. (Varhoma 5:18, 19) Njhani? Munhu un’wana la hetisekeke, loyi hi laha ku heleleke a nga ntangha ya Adamu loko a ha hetisekile, a a ta fanela ku nyikela vutomi byakwe tanihi nkutsulo. Nawu wa Xikwembu wu ri, “moya-xiviri wu ta va hi moya-xiviri,” hi leswaku vutomi hi vutomi.—Deteronoma 19:21, ringanisa NW.

Hambi swi ri tano, ku hava ni un’we wa vana va Adamu lava dyoheke loyi a a ta kota ku endla nkutsulo wo tano. Xisweswo, Yehovha hi yexe hi rirhandzu u lunghiselele N’wana wakwe, Yesu, tanihi munhu la hetisekeke leswaku a nyikela hi vutomi byakwe “ku kutsula lavo tala” leswaku “hi ta kota ku hanya hikwalaho ka yena.”—Matewu 20:28; 1 Yohane 4:9; Pisalema 49:7.

Loko a ha ri emisaveni, Yesu u kombise leswaku Tata wakwe, Yehovha, a a n’wi nyike matimba ya ku susa swidyoho loko a byele xilema, a ku “u rivaleriwile swidyoho swa wena,” ivi wanuna la hanyisiweke a ya ekaya. Nkarhi na nkarhi Yesu u tirhise matimba lawa ya humaka eka Xikwembu hi ku va xikan’we-kan’we a hanyisa mabofu, lavo fe tindleve ni van’wana lava nga ni mavabyi yo hambana-hambana.

Mayelana ni ku hanyisa loku ka singita ka Yesu, Bibele yi ri: “Mintshungu leyikulu yi ta ka yena, yi ri ni lavo khwita, ni swilema, ni lavo-fe-mahlo, ni timbheveve, ni van’wana lavo tala; yi va veka emilengeni ya Yesu, kutani a va hanyisa. Mintshungu yi hlamala loko yi vona timbheveve ti vulavula, ni swilema swi hanyisiwa, ni lavo khwita va famba, ni lavo-fe-mahlo va vona.” (Matewu 15:30, 31) Lexi xiyekaka swinene, Yesu a a swi kota ku pfuxa vanhu lava feke va tlhela va hanya. Bibele yi hi byela hi ku pfuxiwa loku ko hlaya.—Luka 7:11-16; 8:49-56; Yohane 11:14, 38-44.

Ku hanyisa loku ka mahlori ku hi tiyisekisa leswaku ku hava vuvabyi lebyi nga tlulaka matimba ya Yesu ya ku hanyisa. Xana u ta tlhela a ya tirhisa matimba lawa a nyikiweke hi Xikwembu? Xana hi nga vuyeriwa?

Rihanyo Leri Hetisekeke Ri Ta Va Kona Hakunene

Vuprofeta bya Bibele byi komba leswaku ana Yesu u fuma etilweni tanihi Hosi ya hulumendhe ya Xikwembu ya le tilweni. Xikwembu xi n’wi nyike matimba ya ku susa tihulumendhe hinkwato ta vanhu leti nga kona sweswi ni leswaku a fuma misava hinkwayo. (Pisalema 110:1, 2; Daniyele 2:44) Ku ta va ku hetiseke xikhongelo lexi Yesu a xi dyondziseke valandzeri vakwe: “A ku te ku fuma ka wena; ku rhandza ka wena a ku endliwe misaveni, tanihi loko ku endliwa tilweni.” (Matewu 6:10) Ehansi ka ku fuma koloko ka Mfumo wa le tilweni, xin’wana lexi ku nga ta va ku rhandza ka Xikwembu hi misava leyi ku ta va ku antswisa swiyimo swa rihanyo hi mpimo lowukulu endyangwini wa vanhu.

Kutani ke, hi ndlela ya xiviri ni ya moya, “mahlo ya vo-fe-mahlo ma [ta] hanyanya, ni tindleve le’ti siv̌ekeke ti [ta] pfuleka; ŝilema ŝi ta tlula kukota tinhlangu, kutani ririmi ra mbev̌ev̌e ri ta yimbelela hi ku ṭaka.” “Kutani a ku nga vi na munhu l’a akeke . . . l’a nga ta ku: nḍa vabya!”—Esaya 33:24; 35:5, 6.

Ehansi ka Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni, rihanyo leri hetisekeke ri ta va nhlamuselo ya leswaku vanhu a va nge he fi hi laha swi nga ha kona hi hina sweswi. Rito ra Xikwembu ra tshembisa: “Un’wana ni un’wana la pfumelaka ka yena, a ng[e] lovi, kambe [u ta] va ni vutomi lebyi nga heriki.” “Nyiko leyi nyikiwaka ntsena, leyi humaka eka Xikwembu, i vutomi lebyi nga heriki, ha Kriste Yesu Hosi ya hina.” (Yohane 3:16; Varhoma 6:23) Ina, khale ka khaleni mupisalema la huhuteriweke u tshembisile: “La’v̌o lulama v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta ṭhama ka yona hi masiku.” (Pisalema 37:29) Hi laha a endleke ha kona loko a ha ri emisaveni, Yesu enkarhini wolowo u ta pfuxa vafi ivi a va nyika nkarhi wo vuyeriwa hi rihanyo leri hetisekeke. Bibele ya tshembisa: “Hileswaku lavo lulama ni lava nga lulamangiki va ta pfuka eku feni.”—Mintirho 24:15.

Misava hi yoxe yi ta va ni ndzalo ehansi ka ku fuma ka Mfumo lerova ndlala, leyi hoxaka xandla eka rihanyo lero biha, a yi nga ha vi kona. Vuprofeta bya Bibele byi hi byela leswi: “Muri wa le masiṅwini wu ta v̌eka mihanḍu ya wona, ni tiko ri ta v̌eka ŝa rona; v̌a ta tikhorisa e tikweni ra v̌ona.” (Ezekiyele 34:27) “Misav̌a yi humesile mihanḍu ya yona, Šikwembu, Šikwembu ša hina ši ta hi katekisa.” (Pisalema 67:6) “Ku ta v̌a ni nḍalo ya koro la misav̌eni.” (Pisalema 72:16) “Tiko ra ntlhohe ri ta ṭaka, ni tiko le’ri omeke; makwanḍasi ma ta ṭakisisa, ma rumbuka kukota koṅhwa!”—Esaya 35:1.

Loko yi katsakanya xiyimo lexi nga ta va kona emisaveni leyintshwa ya Xikwembu, buku yo hetelela ya vuprofeta ya Bibele yi ri: “[Xikwembu] xi ta sula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona, ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona.”—Nhlavutelo 21:4.

U ri, ‘Sweswo a swi tshembisi’? Kutani, anakanya hi leswi. Loko Adamu a nga si va mudyohi, a a ri na rihanyo leri hetisekeke. Anakanya leswaku loko a swi lo koteka munhu a n’wi byela hi nkarhi lowuyani leswaku siku rin’wana misava yi ta tala hi vanhu lava nga ni switlhavi, lava vabyaka ni lava dyuhalaka. Xana a wu anakanyi leswaku Adamu a ta vona sweswo swi nga tshembisi? Kambe sweswi swi kona.

Ku hambana ni sweswo, rihanyo leri hetisekeke ri ta va kona ehansi ka Mfumo wa Xikwembu. Rito ra Yehovha ra hi tiyisekisa: “Marito lawa ma tshembekile, ma ni ntiyiso.” (Nhlavutelo 21:5) Leswi Xikwembu xi nge swi ta humelela swi ta humelela hikwalaho ka leswi “swi nga endlekiki leswaku Xikwembu xi kumeka xi ri muhembi.”—Vaheveru 6:18.

Xana i yini leswi u nga swi endlaka sweswi leswaku u tiyiseka leswaku u tiphina hi mikateko leyi leyi taka? Ndlela yo kuma rihanyo leri hetisekeke ni vutomi lebyi nga heriki yi vekiwe erivaleni hi leswi Yesu a swi vuleke loko a khongela eka Tata wakwe: “Kambe vutomi lebyi nga heriki, hi leswaku va ku tiva, wena ntsena u nga Xikwembu xa ntiyiso, na Yesu Kriste loyi u n’wi rhumeke.”—Yohane 17:3.

Kombela dyondzo ya mahala ya Bibele ekaya ra wena eka Timbhoni ta Yehovha. Ti ta tsakela ku ku pfuna ku dyondza leswi engetelekeke hi switshembiso leswi leswinene swa Xikwembu. Ku ta va goza ra wena ro sungula ro ya eka rihanyo leri hetisekeke!

[Xifaniso lexi nga eka tluka 14]

Emisaveni leyintshwa ya Xikwembu, vanhu hinkwavo va ta tiphina hi rihanyo leri hetisekeke