Ku Tshamisana Swin’we Hi Rirhandzu

Eka Vakokwana,

Mi pfukile xana? Ndzi anakanya leswaku ndzi khomiwa hi mukhuhlwana.

Ndzi nkhensile leswi mi nga tlanga na mina siku leriya. Mi ndzi yise ephakini ni le vuhlambelweni bya mani na mani. Ndzi tiphine ngopfu.

Haxawa hi February 11, hi ni khonsati ya le xikolweni. Loko mi ta swi kota ku tlhela mi ta, ndzi kombela mi ta.

Hi tsaka ngopfu loko mi tile, n’wina Vakokwana.

Ndzi kombela mi tihlayisa, naswona mi tshama mi hanyile. Se ku ta sungula ku titimela, mi tivonela leswaku mi nga khomiwi hi mukhuhlwana.

Ndzi rindzele nkarhi lowu mi nga ta ta mi ta tlanga na mina. Ndzi kombela mi ndzi xewetela Yumi na Masaki.

Mika (Mujapani)

XANA ntukulu wa wena u tshame a ku tsalela papila ro kota leri? Loko swi ri tano, loko u ri kuma, handle ko kanakana ri ku tsakisile swinene. Mapapila yo tano i vumbhoni bya vuxaka lebyinene ni bya rirhandzu exikarhi ka vakokwana ni vatukulu. Kambe xana ku laveka yini ku simeka, ku hlayisa ni ku tiyisa vuxaka bya muxaka lowu? Naswona xana byi nga vuyerisa mintlawa leminharhu, vakokwana, vatswari ni vana hi ndlela yihi?

Rirhandzu—‘Xiboho Lexi Hetisekeke Xa Vun’we’

Roy na Jean, vakokwana vambirhi va le Britain, va ri: “Misinya ya milawu leyikulu, leyi hi yi vonaka, i ku xiya vunhloko ni ku hanyisana ni van’wana hi rirhandzu.” Timbhoni leti ta Yehovha timbirhi hi ku kongoma ti tshahe tsalwa ra Vakolosa 3:14, leri hlamuselaka rirhandzu ra Vukreste tanihi ‘xiboho lexi hetisekeke xa vun’we.’ Rirhandzu ri tisa ku xixima, ku yisa nyingiso hi ku anakanyela, musa ni vun’we bya ndyangu. Loko tatana a huma entirhweni, ndyangu hinkwawo wa tsutsuma wu ya n’wi hlangaveta hi rirhandzu. Loko rirhandzu ro tano ri ri kona endyangwini, ku humelela nchumu lowu fanaka loko vakokwana va fika. “Vakokwana va fikile!” ku huwelela n’wana la tsakeke. Madyambu wolawo, ndyangu lowu ndlandlamuxiweke wu tshama swin’we wu lalela, kutani kokwana wa xinuna, hi ku landza ndhavuko wa kwalaho, u tshama exitulwini lexi vekeriweke yena enhlokweni ya tafula. Xana u nga tianakanya wena ni ndyangu wa wena exiyin’weni lexi xa rirhandzu? Xana u tiphina ha yona mikateko leyi?

“Misisi Ya Timpfu I Hari Ya Šitšhav̌o”

Swi le rivaleni, ku rhandza ni ku xixima vakokwana swi fanele swi kombisiwa nkarhi hinkwawo, ku nga ri ntsena eka swiendlakalo swo hlawuleka. Hikwalaho ka xivangelo lexi i swa nkoka ku dyondzisa vana nkarhi hinkwawo. Endyangwini vana va dyondza ku rhandza maxaka ni van’wana, va landzela xikombiso lexi vekiweke hi vatswari va vona hi mhaka leyi. Xikombiso xa vona i xa nkoka, hi laha swi boxiweke hi vo tala lava ku vulavurisaniweke na vona. Macaiah, tatana wa le Dorobeni-nkulu ra Benin, Nigeria, u te: “Ndzi anakanya leswaku xikombiso xa mina xa ku xixima vingi va mina xi pfune ni vana va mina leswaku va titsongahata ni ku xixima. Ndzi vitana vingi va mina tanihi ‘Papa’ na ‘Mama.’ Vana va mina va swi twa ni ku swi vona leswaku ndzi va xixima tanihi vatswari va mina.”

Loko vatukulu va tsandzeka ku xixima vakokwa wa vona, vakokwana va nga ha siringeka, ku nga ri hikwalaho ka swihoxo hi swoxe kambe hikwalaho ka leswi vatswari va nga tshinyiki vatukulu. Demetrio, kokwana la tshamaka eRome, le Italy, u ri: “Ndza yi vona ndlela leyi n’wananga ni mukon’wana wa mina va hi rhandzaka ha yona hi ndlela leyi va dyondzisaka vatukulu va hina ku hi fundzha ni ku hi xixima.” Minkarhi yin’wana, vatukulu va nga ha tolovela vakokwana ku tlula mpimo, onge hi loko va ri vanghana lava nga tintangha ta vona, kumbe va va ni langutelo ro tiveka ehenhla. I vutihlamuleri bya vatswari ku ololoxa mboyamelo wihi na wihi wo tano. Paul, Mbhoni ya le Nigeria, u ri: “Se ku hundze lembe swi humelerile, vana va mina va sungule ku tekela mana wa mina ehansi. Loko ndzi xiye leswi, ndzi va hlayele Swivuriso 16:31 leyi nge: ‘Misisi ya timpfu i hari ya šitšav̌o,’ ndzi tlhela ndzi va tsundzuxa leswaku Kokwana i mana wa mina. Tanihi leswi va ndzi xiximaka, na yena va fanele ku n’wi xixima. Ndzi tlhele ndzi dyondza na vona ndzima 10 ya buku leyi nge Your Youth—Getting the Best Out Of It,a leyi nga ni xihloko lexi nge ‘Xana U Va Languta Njhani Vatswari Va Wena?’ Sweswi a va ha ri na swiphiqo hi tlhelo ro xixima kokwa wa vona.”

Vuyelo Bya Ku Hlakulela Vuxaka Bya Ndyangu

Rirhandzu exikarhi ka vanhu ri nga hlakuleriwa hambi loko swirho swa ndyangu swi tshama ekule ni le kule. Stephen, kokwana wa Munigeria, u ri: “Hi tsalela vatukulu va hina ha un’we-un’we. Ntirho lowu wa tika, kambe vuyelo bya ku aka ni ku hlayisa vuxaka bya le kusuhi ni vatukulu va hina i byikulu swinene.” Matshalatshala ya vatswari i ya nkoka emhakeni leyi. Van’wana, hi ku ya hi swiyimo, va tshama va ri karhi va vulavurisana hi riqingho.

Giuseppe, kokwana wa le Bari, le Italy, loyi a nga na 11 wa vatukulu, u hlamusela ndlela leyi a hlakulelaka ha yona vunghana bya rirhandzu ni swirho swa ndyangu wa yena swa le kusuhi: “Enkarhini lowu, mindyangu minharhu ya leya tsevu leyi vumbaka ‘xivongo’ xa mina yi tshama ekule. Kambe xexo a hi xihinga eka ntirhisano ni swinkhubyana leswi tsakisaka exikarhi ka hina. Hi ni mukhuva wa ku hlangana kan’we hi lembe, hinkwerhu ka hina hi ri 24.”

Loko vakokwana va tshama voxe, loko ku endzelana, ku belana tinqingho, kumbe ku tsalelana ni swirho swa ndyangu swi nga endliwi nkarhi na nkarhi, vuxaka byi nga tlhentlhela ekule. Rirhandzu ri fanele ku kombisiwa nkarhi na nkarhi. Vakokwana van’wana lava nga emalembeni ya le xikarhi kumbe lava hanyeke kahle va lava ku titshamela voxe loko va ha ri na matimba naswona va ha enerisekile. Hambi swi ri tano, loko va tihambanisa ni swirho swa ndyangu hi ku helela, va nga ha kuma leswaku loko va lava nkhathalelo wa musa, a va wu kumi hi ku hatlisa.

Xiringanyeto xin’wana lexi tirhaka xi ta na Michael, kokwana wa le Nigeria: “Ndzi tirhisa Nawu-Nsinya wa Yesu—ku endlela van’wana hi laha u lavaka va ku endlela ha kona. Hikwalaho ka sweswo vana va mina va ndzi rhandza ngopfu. Hi ni ku vulavurisana lokunene.” Wa engetela: “Loko un’wana wa vatukulu va mina a endla swin’wana leswi ndzi hlundzukisaka, loko swi boha ndzi vulavula na yena. Kambe loko ku ri nchumu lowu ndzi nga wu honisaka, hakanyingi ndzo rivala ha wona.”

Tinyiko letitsongo ni swikombiso swa rirhandzu swa vakokwana swi tisa n’wangulo lowunene. Marito ya tintswalo, ni lama khutazaka, ematshan’weni ya swivilelo swa nkarhi na nkarhi, ma endla vutomi bya ndyangu byi tsakisa. Ku heta nkarhi ni vatukulu, ku va dyondzisa mintlango leyi tsakisaka ni swintirhwana leswi pfunaka, ku va byela timhaka ta Bibele kumbe swihungwana swa matimu ya ndyangu, swi siya mianakanyo leyi tsakisaka ni leyi tshamaka hi masiku. Swilo swo tano leswitsongo kambe swa nkoka swi endla vutomi byi tsakisa swinene.

Vuyelo Bya Ku Xiximana

“Vakokwana,” ku vula dokodela Gaspare Vella, “va fanele ku tivonela leswaku va nga kaneti kumbe ku phikizana ni vulawuri bya vatswari byo kurisa vana.” Wa engetela, “loko va nga endlisi sweswo, va hundza ndzilakana wa vona tanihi vakokwana ivi va va vakokwana lava nga vatswari.” Xiringanyeto lexi xi twanana ni leswi Matsalwa ya swi vulaka, leswaku vatswari hi vona va nga ni vutihlamuleri lebyikulu bya ku letela vana va vona.—Swivuriso 6:20; Vakolosa 3:20.

Hikwalaho ka ntokoto wa vona evuton’wini, swa va olovela vakokwana ku nyikela switsundzuxo. Hambi swi ri tano, va fanele va xiyisisa leswaku va nga va layi hi ndlela leyi nga lavekiki kumbe leyi minkarhi yin’wana yi nga tsakeriwiki. Roy na Jean va ri: “I swa nkoka ku twisisa leswaku vatswari va ni vutihlamuleri lebyikulu byo letela ni ku laya vana va vona. Minkarhi yin’wana munhu a nga ha anakanya leswaku va tiyise voko ngopfu naswona eka swin’wana a anakanya leswaku a va ri tiyisanga hi laha ku eneleke. Hikwalaho ku ni xilaveko xo lwisana ni ndzingo wo nghenelela.” Michael na Sheena, vakokwana van’wana vambirhi va le Britain, na vona va tiyisisa yona yinhla leyi: “Loko vana va kombela switsundzuxo swa hina, hi ta va nyika, kambe a hi languteli leswaku va swi amukela hi nkanu, naswona a hi hlundzuki loko va nga swi amukeli.” I swinene leswaku vatswari lava dyuhaleke va tshemba vana va vona lava nga nghenela vukati. Ku va tshemba koloko ku antswisa vuxaka exikarhi ka mintlawa leminharhu.

Vivian na Jane, lava tshamaka edzongeni wa Nghilandi, va endla matshalatshala ya leswaku minkarhi hinkwayo va seketela ku tshinyiwa ka vatukulu hi n’wana wa vona kumbe n’wingi, lava va tshamaka na vona: “A hi ringeti ku sindzisa mianakanyo ya hina laha kumbexana hi anakanyaka leswi hambaneke. Leswi va xiyaka leswaku hi seketela mana wa vona ni tata wa vona, vana a va ringeti ku ‘tisirheleta hi un’wana.’” Hambi loko vatswari va nga ri kona, vakokwana va fanele va xalamuka emhakeni ya ku tshinya vatukulu. Harold, wa le Britain, u ri: “Ndzayo yihi na yihi leyi kokwana a vonaka yi fanerile loko vatswari va nga ri kona u fanele a rhanga a vulavula ha yona ni vatswari.” Harold u engetela hi leswaku marito ya tintswalo kambe lama tiyeke eka vatukulu kumbe xitsundzuxo ntsena xa “leswi mutswari a nga lavaka swona” hakanyingi swi va swi ringene.

Loko Christopher, kokwana wa le Nigeria, a vona swihoxo swo karhi eka vana vakwe, a nga vulavuli ha swona emahlweni ka vatukulu: “Ndzi tshinya vatswari mayelana ni xin’wana ni xin’wana lexi faneleke loko ndzi ri na vona ntsena.” Kasi vatswari na vona va fanele ku endla leswi faneleke eku tiyisekiseni leswaku xiphemu xa vakokwana xa xiximiwa. Carlo, tatana la tshamaka eRome, le Italy, u ri: “I swa nkoka swinene ku nga rila-rili hi swihoxo swa vakokwana kumbe swa swirho swin’wana swa ndyangu emahlweni ka vana.” Hiroko, manana wa Mujapani, u ri: “Loko hi va ni xiphiqo ni vingi va mina, ndzi rhanga ndzi vulavurisana ha xona ni nuna wa mina.”

Xiphemu Xa Vakokwana Xo Dyondzisa

Ndyangu wun’wana ni wun’wana wu ni matimu, mikhuva, ni maendlelo ya wona lama wu hambanisaka ni leyin’wana hinkwayo. Hi ntolovelo, vakokwana va nga hi byela kahle timhaka ta nkarhi lowu hundzeke ta ndyangu. Hi ku ya hi xivuriso xin’wana xa Vantima, “munhu un’wana ni un’wana la faka i layiburari leyi tshwaka.” Vakokwana va hi byela hi timhaka ta maxaka ni swiendlakalo swa ndyangu swa nkoka, xikan’we ni mimpimanyeto ya ndyangu leyi hakanyingi yi hlanganisaka ndyangu hi laha ku tiyeke. Handle ko katsa ndzetelo wa mahanyelo lowu humaka eBibeleni, mutivi un’wana u vule leswaku loko “vantshwa va nga ri na vutivi bya matimu ya ndyangu wa ka vona, va kula va nga ri na masungulo ya ntokoto wa leswi endlekeke enkarhini lowu hundzeke, va ri hava mimpimanyeto, va nga titshembi naswona va tichava.”—Gaetano Barletta, Nonni e nipoti (Vakokwana Ni Vatukulu).

Vatukulu va rhandza ku twa hi timhaka ta nkarhi lowu manana na tatana ni maxaka yan’wana a va ha ri vatsongo. Ku languta buku ya swifaniso swi nga va dyondzisa ni ku va tsakisa swinene. Kunene, ku nga pfuxiwa rirhandzu ni vunene loko vakokwana va hlamusela timhaka ta swiendlakalo swa nkarhi lowu hundzeke leswi kombisiweke eswifanisweni.

Reg na Molly, vakokwana vambirhi va le Britain, lava nga Timbhoni ta Yehovha va ri: “Hi tsakile hikwalaho ko tshama ni vatukulu ni ku endla swilo na vona, handle ko nghenelela exibohweni xa le kusuhi xa Mana wa vona ni Tata wa vona, hi hlamula swivutiso swa vona swo tala, hi tlanga na vona, hi hlaya na vona, hi va dyondzise ku tsala, hi va yingisa loko va hlaya, hi vutisisa timhaka ta xikolo hi ku tsakela ka rirhandzu.”

Xihoxo lexikulu lexi vakokwana ni vatswari vo tala va xi endlaka i xa ku tikarhatela ntsena rihanyo ra vana ni vatukulu va vona. Reg na Molly, lava boxiweke laha henhla, va ri: “Ndzhaka leyikulu leyi hi nga yi nyikaka vana ni vatukulu va hina i ku va vona va kulela evutivini bya ntiyiso bya Rito ra Xikwembu.”—Deteronoma 4:9; 32:7; Pisalema 48:13; 78:3, 4, 6.

Ku Fambisana Ni Dyondzo Ya Xikwembu

Bibele yo Kwetsima, Rito ra Xikwembu, “ri [va] nyika matimba” vanhu. Ri ni vuswikoti byo va pfuna ku lawula ni ku herisa swilo leswi vangaka timholovo, swo tanihi vutianakanyi ni vutikukumuxi. (Vaheveru 4:12) Xisweswo, lava va tirhisaka tidyondzo ta rona, va ni ku rhula ni vun’we endyangwini. Rin’wana ra matsalwa yo tala lama pfunaka vanhu lava vanharhu vo hambana hi malembe ku hunguta vangwa rihi na rihi leri nga ha vaka kona exikarhi ka vona i Vafilipiya 2:2-4, leyi khutazaka hinkwavo leswaku va va ni rirhandzu naswona va titsongahata, leswaku ku va ni vun’we, ‘va nga tikarhateli leswi nga swa vona ntsena, kambe ni leswi swi nga swa van’wana.’

Hi ku fambisana ni dyondzo ya Xikwembu, vatswari ni vatukulu hi ku fanana va xi tekela enhlokweni xikhutazo xa ku “endla swin’wana ku nkhensa vatswari va vona,” hi tlhelo ra swilo leswi vonakaka, emintlhavekweni, ni le moyeni. (1 Timotiya 5:4) Hi ku chava Yehovha hi ndlela leyi faneleke, va va xixima vakokwana, va ri karhi va tsundzuka marito ya yena lama nge: “U ta yima e mahlweni ka misisi le’ya timpfu, u šišima nkulukumba, u tšhav̌a Šikwembu ša wena.” (Levhitika 19:32) Vakokwana va kombisa vunene hi ku endla matshalatshala yo antswisa vuhlayiseki bya vatukulu va vona: “Munhu lo’nene o siyela v̌atukulu e nḍaka.”—Swivuriso 13:22.

Vakokwana, vatswari ni vatukulu, ku nga khathariseki leswaku va tshama swin’we kumbe e-e, va nga vuyeriwa hinkwavo hi vuxaka bya musa lebyi sekeriweke erirhandzwini ni le ku xiximaneni, hi laha Swivuriso 17:6 yi vulaka ha kona: “V̌atukulu i šidlodlo ša la’v̌a dyuhaleke, ku twala ka v̌ana ku huma ka v̌atata wa v̌ona.”

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 8]

Ku hlangana ka swirho swa ndyangu ku nga hoxa xandla eka vun’we bya ndyangu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Vakokwa wa wena va khutazeka loko u va tsalela

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Ku phendla-phendla buku ya swifaniso swa ndyangu ni vatukulu va wena swi nga va ntokoto lowu fuwisaka