Eku Heteleleni— Yi Ta Va Kona Hulumendhe Leyi Nga Ta Herisa Vugevenga

BIBELE yi vhumbhe leswaku emasikwini ya hina vanhu va ta va “lava tirhandzaka, va ta va lava rhandzaka mali ngopfu, ni ku tikurisa, ni ku titiva, ni ku rhukana; va ta va lava nga yingisiki vatswari va vona, lava nga riki na ku nkhensa, lava nga khongeriki.” (2 Timotiya 3:2, 3) Vanhu vo tano i swigevenga.

Tanihi leswi ku nga vanhu va endlaka vugevenga, loko vona vo hundzuka va endla leswinene, vugevenga bya hunguteka. Kambe vanhu a swi va oloveli ku hundzuka va endla leswinene. Namuntlha swi tika ku tlula rini na rini, hikuva ku sukela hi 1914, siku leri kombisiweke hi ndzandzelano wa minkarhi wa le Bibeleni, hi sungule ku hanya “emasikwini ya makumu” ya mafambiselo lawa ya swilo. Hilaha Bibele yi vhumbheke hakona, nkarhi lowu wu funghiwe hi “minkarhi yo nonon’hwa.” Minkarhi leyi yo nonon’hwa yi vangiwa hi Sathana Diyavulosi, xigevenga lexikulu ku tlula hinkwaswo, yena u “karihile ngopfu hi ku tiva leswaku nkarhi wa yena wu komile.”—2 Timotiya 3:1; Nhlavutelo 12:12.

Leswi swi nyika xivangelo xa leswaku ha yini vugevenga byi andza hi ku hatlisa namuntlha. Sathana wa swi tiva leswaku yena ni mafambiselo yakwe ku nga ri khale va ta herisiwa. Enkarhini lowu lowutsongo lowu saleke, u ringeta hi tindlela hinkwato ku nghenisa mikhuva yo biha eka vanhu leyi boxiweke eka 2 Timotiya ndzima 3. Xisweswo, leswaku hulumendhe yi herisa vugevenga, yi fanele yi herisa nkucetelo wa Sathana, naswona yi pfuna vanhu ku hundzuka leswaku va nga hanyi hi ndlela leyi hlamuseriweke laha henhla. Kambe, xana ku ni hulumendhe leyi nga kotaka ku endla ntirho lowu wu vonakaka wu tlula matimba ya munhu?

Ku hava hulumendhe ya vanhu leyi nga kotaka ku endla leswi. J. Vaskovich, mudyondzisi wa nawu eUkraine, u ringanyeta leswaku ku laveka “ntlawa wa vanhu lava tirhisanaka lava nga ni vuswikoti lava nga ta hlangana, ivi va kongomisa matshalatshala hinkwawo ya matiko ni tinhlengeletano ta mani na mani.” Naswona Muungameri Fidel Ramos wa le Philippines, entsombanweni wa misava hinkwayo u vule leswi mayelana ni vugevenga: “Swilo swa ximanguva lawa leswi nga kona swi endle misava ya hina yi va yitsongo, vugevenga byi kota ku tsemakanya mindzilakana ya matiko, naswona byi hundzuke xiphiqo xa matiko hinkwawo. Hikwalaho ke, na yona mintlhantlho yi fanele yi va ya matiko hinkwawo.”

“Mhangu Ya Misava Hinkwayo”

Nhlangano wa Matiko i nhlangano lowu tsemakanyaka mindzilakana ya matiko (wa matiko hinkwawo). Ku sukela loko wu simekiwile, wu lave tindlela to hlula vugevenga. Kambe wu hava mintlhantlho leyi tlulaka mintlhantlho ya tihulumendhe ta matiko. Buku leyi nge The United Nations and Crime Prevention yi ri: “Vugevenga bya le tikweni ha rin’we byi andza hi ku hatlisa ku tlula ndlela leyi byi lawuriwaka ha yona etikweni rolero, naswona vugevenga bya matiko hinkwawo byi tlakuke ku tlula vun’we lebyi nga kona bya matiko hinkwawo. . . . Vugevenga lebyi hleriweke hi mintlawa ya swigevenga byi tlakuke hi tinhlayo leti chavisaka, leswi tiseke vuyelo byo biha hi tlhelo ra madzolonga ya ku vavisana hi xiviri, ku xungetiwa ni vuhomboloki bya varhangeri va tiko. Vutherorisi byi dlaye ni makume ya magidi ya vanhu lava nga riki na nandzu. Bindzu ra vukhamba ra swidzidzirisi leswi godzombelaka ri hundzuke mhangu ya misava hinkwayo.”

James Madison, muungameri wa vumune wa le United States u tshame a ku: “Loko u simeka hulumendhe ya vulawuri laha vanhu va fumaka van’wana, xiphiqo-nkulu xa kona hileswaku: u fanele u rhanga u endla hulumendhe yi kota ku lawula lava lawuriwaka; kutani xa vumbirhi u yi endla yi kota ku tilawula yona n’wini.” (Ringanisa Eklesiasta 8:9.) Hikwalaho ntlhantlho lowu tirhaka ku ta va ku siviwa ka tihulumendhe “leti vanhu va fumaka van’wana” hi fambiselo leri ku nga ta lawula Xikwembu. Kambe, xana ntlhantlho wo tano wu nga va kona?

Hulumendhe Leyi Nga Ta Herisa Vugevenga

Vakreste va ntiyiso va swi tshemba leswi Bibele yi swi vulaka hi Mfumo wa Xikwembu.a I hulumendhe ya xiviri. Hambileswi Mfumo wu nga vonakiki hikuva wu le tilweni, leswi wu swi endlaka emisaveni swa vonaka. (Matewu 6:9, 10) Wu vumbiwa hi Kreste Yesu ni vanhu va 144 000 lava humaka “etinxakeni hinkwato, va ri va tindzimi hinkwato, ni va swivongo hinkwaswo, ni va matiko hinkwawo. . . . kutani va ta va tihosi emisaveni.” Hulumendhe leyi ya matimba yi ta fuma “ntshungu lowukulu” ku nga vafumiwa, hilaha Bibele yi vhumbheke ha kona, na vona “a va huma ematikweni hinkwawo, ni le tinxakeni hinkwato, va ri va swivongo hinkwaswo ni va tindzimi hinkwato.” (Nhlavutelo 5:9, 10; 7:9, xiitaliki i xerhu.) Xisweswo, hinkwavo vafumi ni vafumiwa va huma ematikweni hinkwawo, kunene i vanhu lava nga ni vun’we lava humaka ematikweni hinkwawo, lava va amukeriwaka hi Xikwembu.

Hikwalaho ka leswi Timbhoni ta Yehovha ti amukelaka vulawuri bya Xikwembu, hi mpimo wo karhi ti hlule xiphiqo xa vugevenga tona vini. Njhani? Hi ku dyondza ku vona nkoka wa vutlharhi bya misinya ya milawu ya Bibele, ni ku yi tirhisa evuton’wini bya tona, ni ku pfumela ku kongomisiwa hi moya wa matimba swinene evuakweni hinkwabyo, moya wa Xikwembu, ni mihandzu ya wona—rirhandzu. Rito ra Xikwembu ri ri: “Ku laveka rirhandzu, ri nga rona leri ri bohaka swilo hinkwaswo swi twanana hi ku hetiseka.” (Vakolosa 3:14) Ematikweni yo tlula 230, Timbhoni ta Yehovha ti na rona rirhandzu leri ni vun’we, ti kombisa ndlela leyi Mfumo wa Xikwembu ana wu tekaka magoza yo herisa vugevenga ha yona.

Leswi swi nga kombisiwa hi vuyelo bya nkambisiso wa 1994 lowu eka wona ku kambisisiweke 145 958 wa Timbhoni ta Yehovha eJarimani. Vo tala va vona va pfumerile leswaku va boheke ku hlula swiphiqo leswikulu leswaku va kota ku va Timbhoni. Va susumeteriwe ku endla sweswo hi dyondzo ya vona ya Bibele. Hi xikombiso, 30060 va hlule ku godzomberiwa hi fole kumbe swidzidzirisi; 1437 wa vona va tshike ku gembula; 4362 va ololoxe mahanyelo ya vona ya madzolonga kumbe ya vugevenga; 11 149 va hlule mikhuva yo kota mavondzo kumbe rivengo; naswona 12820 va vuyetele ku rhula ka le kaya ka vutomi bya ndyangu lebyi nga ni swiphiqo.

Hambileswi tinhlayo leti ti katsaka Timbhoni ta Yehovha etikweni rin’we ntsena, swi tano ni hi Timbhoni letin’wana emisaveni hinkwayo. Hi xikombiso, anakanya hi muntshwa un’wana wa le Ukraine la vitaniwaka Yuri. Loko a sungula ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha a a khoma nkuzi. A a tshame a ya ni le Moscow laha a a swi tiva leswaku mintshungu yi ta n’wi olovisela “ntirho” wakwe.

Hi 1993, Yuri a a ri kwale Moscow nakambe, a ri exikarhi ka mintshungu. Kambe a ku ri hava ni un’we eka vanhu vo tlula 23 000 lava a va ri eXitediyamu xa Locomotive hi Ravutlhanu hi July 23, loyi a a ta n’wi chava, hikuva sweswi se a a ri un’wana wa Timbhoni ta Yehovha. Kahle-kahle, Yuri a a ri exitejini a ri ni xiavelo enongonokweni lowu lunghiseleriweke vayingiseri va matiko hinkwawo. Leswi se a hundzukeleke eka leswinene, u yingisa xileriso xa Bibele lexi nge: “Loyi a a toloverile ku yiva, a nga ha engeti a yiva.”—Vaefesa 4:28.

Van’wana vo tala vo kota Yuri va tshike vutomi bya vugevenga leswaku va kota ku fanelekela ku kuma vutomi emisaveni leyintshwa yo lulama ya Xikwembu. Leswi swi kandziyisa ntiyiso wa leswi Nkulukumba Peter Imbert, khale ka phorisa ra le Britain, a swi vuleke: “Vugevenga byi nga lawuriwa hi xihatla loko un’wana ni un’wana a a tiyimisele ku endla matshalatshala.” Nongonoko wa dyondzo ya Bibele lowu tisiwaka hi hulumendhe ya Xikwembu wu nyika vanhu va timbilu to tshembeka nsusumeto wa leswaku “va endla matshalatshala.”

Misava Leyi Nga Riki Na Vugevenga

Vugevenga hinkwabyo byi kombisa ku nga rhandzi van’wana. Vakreste va landzela xikombiso xa Yesu, loyi a nga te: “Rhandza Hosi Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo, ni moya wa wena hinkwawo, ni ku anakanya ka wena hinkwako.” Naswona, “Rhandza munhu-kuloni, kukota loko u tirhandza.”—Matewu 22:37-39.

Hulumendhe yin’we ntsena leyi tiyimiseleke ku heta vugevenga hi ku dyondzisa vanhu milawu leyi mimbirhi i Mfumo wa Xikwembu. Namuntlha, ku tlula ntlhanu wa timiliyoni ta Timbhoni ta Yehovha ta vuyeriwa hi ndzetelo lowu. Va tiyimisele ku sivela mimboyamelo ya vugevenga leswaku yi nga mili etimbilwini ta vona, va lunghekele ku endla matshalatshala wahi na wahi lama lavekaka ya munhu hi yexe leswaku va hoxa xandla eka misava leyi nga riki na vugevenga. Leswi Xikwembu xi swi hetisiseke evuton’wini bya vona i xikombiso ntsena xa leswi xi nga ta swi endla emisaveni ya xona leyintshwa ehansi ka vulawuri bya hulumendhe ya xona ya le tilweni. Anakanya hi misava laha ku nga riki na xilaveko xa maphorisa, vaavanyisi, magqweta kumbe makhotso!

Leswaku leswi swi va kona emisaveni hinkwayo ku ta laveka ku cinca lokukulu ka hulumendhe leyi tshameke yi va kona, leyi tisiweke hi Xikwembu hi xoxe. Daniyele 2:44 yi ri: “E mikarini ya tihosi leti [leti nga kona namuntlha], Šikwembu ša matilo ši ta pfuša ku fuma [ka le tilweni] lo’ku nga taka ku nga onhaki, ni siku riṅwe, kutani v̌uhosi bya kona byi nga ka byi nga hunḍeli ka tiko riṅwana; ku ta seletela ni ku herisa ku fuma kuloku hikwako, kambe kona ku ta v̌a kona hi laha ku nga riki na makumu.” Xikwembu xi ta pfotlosa na Sathana, xisweswo xi herisa nkucetelo wa yena lowo biha.—Varhoma 16:20.

Loko tihulumendhe ta vanhu ti ta va ti siviwe hi hulumendhe ya Xikwembu ya le tilweni, vanhu a va nge he fumi henhla ka van’wana. Tihosi ta le tilweni—tihosi leti tlakukeke ku tlula ni tintsumi—ti ta kongomisa vanhu etindleleni leto lulama. Kutani ke, ku dlayana, minhlaselo ya tigasi ta chefu, kumbe tibomo ta matherorisi, a swi nga ha vi kona! A ku nga ha vi na ku pfumaleka ka vululami loku tswalaka vugevenga! A ku nga ha vi na van’wankumi ni swisiwana!

Profesa S. A. Aluko wa le Yunivhesiti ya Obafemi Awolowo le Nigeria, u te: “Swisiwana a swi koti ku etlela ni vusiku hikuva swi ni ndlala; van’wankumi a va etleli hikuva swisiwana a swi etlelanga.” Kambe ku nga ri khale hinkwavo va ta kota ku etlela bya n’wantenyana hi ku tiva leswaku—Mfumo wa Xikwembu—eku heteleleni se wu herise vugevenga!

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 1]

Khale ka khamba ni loyi ri n’wi yiveleke, sweswi va hlangana va ri vamakwavo va Vakreste