Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga Hlangavetana Njhani Ni Ku Tshamela Ku Vabya?

JASON a a ri ni malembe ya 18, kambe a swi tikomba onge tipakani hinkwato ta vutomi bya yena a ti nga ha fikeleleki. A ri ni ntshembo wa ku tirha nkarhi hinkwawo tanihi mutirheli wa Vukreste, kambe endzhaku u kume leswaku u khomiwe hi vuvabyi bya Crohn—ku nga vuvabyi byo vava ni ku heta matimba bya rhumbu lerikulu. Hambiswiritano, namuntlha Jason u langutana ni swiyimo swa yena hi ndlela leyi humelelaka.

Kumbexana na wena u langutane ni vuvabyi lebyikulu. Enkandziyisweni lowu hundzeke, Xalamuka! yi vulavule hi mitlhontlho leyi vantshwa vo fana na wena va langutaneke na yona.a Sweswi a hi xiyisiseni ndlela leyi u nga langutanaka ni xiyimo xa wena ha yona, hilaha ku humelelaka.

Langutelo Lerinene Ra Mianakanyo

Ku langutana ni vuvabyi hi ndlela leyi humelelaka swi katsa ku va ni langutelo lerinene ra mianakanyo. Bibele yi ri: “Mbilu ya munhu yi ṅwi tiyisa e v̌uv̌abyini bya yena, kambe mbilu le’yi ṭaneke, yi nga pfušiwa hi mani?” (Swivuriso 18:14) Ku pfumala ntshembo, miehleketo ya ku langutela swo biha ntsena yi endla leswaku ku tshunguriwa swi tika swinene. Jason u swi xiyile leswaku lowu i ntiyiso.

Eku sunguleni, Jason a a boheka ku lwisana ni mintlhaveko leyi hoxeke, yo tanihi ku hlundzuka, ku nga nchumu lowu a wu n’wi vangela ntshikilelo. I yini lexi n’wi pfuneke? Wa hlamusela: “Swihloko swa Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! leswi vulavulaka hi ntshikilelo hakunene swi ndzi pfunile leswaku ndzi tshama ndzi ri ni langutelo lerinene. Sweswi ndzi ringeta ku langutana ni siku rin’we ntsena.”b

Carmen, la nga ni malembe ya 17 hi vukhale, hilaha ku fanaka u dyondze ku va ni langutelo lerinene hi swilo. Hambileswi a karhatiwaka hi sickle-cell anemia, u anakanyisisa ntsena hi ntsako lowu a nga na wona. U ri: “Ndzi anakanya hi lava swiyimo swa vona swi nga biha ku tlula swa mina ni lava va nga swi kotiki ku endla leswi ndzi swi endlaka. Ndza tlangela swinene naswona a ndzi tisoli.”

Swivuriso 17:22 yi ri: “Mbilu le’yi ṭakeke i muri lo’wu tiyisaka.” Van’wana va nga ha vona onge ku hleka a swi fanelanga loko u langutane ni vuvabyi lebyikulu. Kambe mafenya lamanene ni xinakulobye lexinene swi phyuphyisa mianakanyo ya wena naswona swi engetela ku navela ka wena ku hanya. Entiyisweni, ntsako i mfanelo ya vukwembu, hi yin’wana ya mihandzu ya moya wa Xikwembu. (Vagalatiya 5:22) Moya wolowo wu nga ku pfuna leswaku u va ni ntsako hambiloko u ri karhi u lwisana ni vuvabyi.—Pisalema 41:3.

Ku Kuma Dokodela La Twisisaka

Ku va ni dokodela la twisisaka vantshwa swa pfuna swinene. Swilaveko swa mianakanyo ni swa mintlhaveko swa muntshwa hi ntolovelo swi hambanile ni swa munhu lonkulu. Ashley a ri ni malembe ya khume hi vukhale enkarhini lowu a fanele a ya exibedlhele leswaku a ya tshunguriwa vuvabyi bya tshumba ra byongo lebyi nga ni khombo swinene. Dokodela wa Ashley u tirhisane na yena hi ntwela-vusiwana naswona a vula marito lawa a kota ku ma twisisa. U n’wi byele hi ta vuvabyi bya yena bya le vuhlangini leswaku hi byona byi n’wi susumeteleke ku va dokodela. Hi musa naswona hi ndlela leyi twisisekaka u n’wi hlamusele vutshunguri lebyi nga ta tirhisiwa eka yena, hikwalaho a a swi tiva leswi a ta swi langutela.

Wena ni vatswari va wena mi nga lava dokodela loyi a nga ta ku xixima ni ku twisisa swilaveko swa wena. Loko hikwalaho ka swivangelo swin’wana u nga eneriseki hi nkhathalelo lowu u wu kumaka, u nga chavi ku phofulela vatswari va wena leswi ku karhataka.

Tikarhatele Rihanyo Ra Wena!

Nakambe i swa nkoka leswaku u lwisana ni vuvabyi bya wena hi ndlela yin’wana ni yin’wana leyi u nga yi kotaka. Hi xikombiso, dyondza hinkwaswo leswi u nga swi kotaka malunghana ni xiyimo xa wena. Xivuriso xa Bibele xi ri: “Munhu wo dyonḍeka wa tiyisa matimba ya yena.” (Swivuriso 24:5) Vutivi byi susa nchavo wa leswi nga tiviwiki.

Ku engetela kwalaho, muntshwa la nga ni vutivi a nga ha hoxa xandla swinene eku tshunguriweni ka yena naswona a nga va exiyin’weni lexinene xo endla hi ku pfumelelana na byona. Hi xikombiso, u ta swi xiya leswaku a nga fanelanga ku tshika ku tirhisa mirhi leyi a yi nyikiweke hi dokodela handle ka loko dokodela wa yena a vule leswaku a yi tshika. Carmen, la boxiweke laha henhla, u hlaya tibuku leti nga malunghana ni sickle-cell anemia, hilaha vatswari va yena va endleke hakona. Leswi va swi dyondzeke swi va pfunile leswaku va kuma vutshunguri lebyi pfuneke Carmen swinene.

Vutisa dokodela wa wena swivutiso leswi kongomeke—loko swi fanerile u nga n’wi vutisi kan’we ntsena—loko timhaka tin’wana u nga ti twisisi. Ematshan’weni yo vula leswi u anakanyaka leswaku dokodela u lava ku twa swona, hlamusela kahle leswi u swi ehleketaka ni ndlela leyi u titwaka ha yona. Tanihi leswi Bibele yi nge, “laha ku ṭunḍušana ku nga hav̌a, makungu ma hangalaka.”—Swivuriso 15:22.

Nkarhi wun’wana Ashley, a tikomba a nga lavi ku vulavula hi vuvabyi bya yena. A vulavula ha byona ni mana wa yena ntsena. Mukondleteri un’wana wo tlhariha u n’wi vutisile exihundleni: “Xana u vona onge a wu byeriwanga hinkwaswo?” Ashley u pfumerile leswaku swi tano. Kutani wansati loyi u kombe Ashley tirhekhodo ta yena ta vutshunguri ivi a n’wi hlamusela tona. U tlhele a kombela madokodela leswaku ma va ni nkarhi lowu engetelekeke wo vulavurisana na Ashley hi ku kongoma, ematshan’weni yo vulavurisana ni vatswari va yena ntsena. Hikwalaho ka leswi eku heteleleni a tiphofuleke, Ashley u swi kotile ku kuma mpfuno lowu a wu lava.

Nseketelo Wa Lava U Tshamaka Na Vona

Loko xirho xin’wana xa ndyangu xi vabya ngopfu, byi sungula ku va mhaka ya ndyangu leyi lavaka matshalatshala lama endliwaka hi vun’we. Ndyangu wa ka va Ashley ni vandlha ra Vukreste va khomisanile leswaku va n’wi seketela. Nkarhi na nkarhi vandlha a ri tivisiwa leswaku u le xibedlhele. Swirho swa vandlha a swi n’wi endzela nkarhi na nkarhi naswona a swi pfuna ndyangu hi ntirho wa le ndlwini ni ku lulamisa swakudya kukondza ndyangu wu tlhelela exiyin’weni xa wona lexi tolovelekeke. Vana va le vandlheni a va endzela Ashley exibedlhele hi nkarhi lowu a nga ha vabyi ku tlula mpimo. Leswi a ku nga tsaki Ashley ntsena, kambe ni vanghana va yena lavatsongo.

Kambe emahlweni ko va van’wana va ku pfuna, va fanele va swi tiva leswaku wa wu lava mpfuno. Carmen u langutela vatswari ni vakulu va vandlha leswaku va n’wi nyika nseketelo hi tlhelo ra mintlhaveko ni ra moya. Nakambe u tshama a langutele lava nga exikolweni lava nga ni tidyondzo ta Vukreste leti fanaka ni ta yena leswaku va n’wi seketela. Carmen u ri: “Va tshama va ndzi veke tihlo naswona ndzi tivona ndzi khathaleriwa.”

Xikolo xa wena xi nga swi kota ku ku nyika mpfuno wa vutshunguri ni xitsundzuxo hi tlhelo ra timali naswona hambi ku ri ku ku nyika nseketelo wo karhi wa munhu hi xiyexe. Hi xikombiso, mudyondzisi wa Ashley u khutaze tlilasi ya yena leswaku yi tsalela Ashley ni ku n’wi endzela. Loko vadyondzisi va wena va nga swi twisisi swiphiqo leswi u langutanaka naswona, swi ta va swinene leswaku vatswari va wena va burisana ni valawuri va xikolo mayelana ni xiyimo xa wena hi xichavo.

Tirhisa Mianakanyo Ni Miri Wa Wena Hi Vutlhari

Loko u vabya ngopfu, swi nga ha endleka u nga koti ku endla nchumu kambe ntamu hikwawo lowu u nga na wona wu nga va ku hlakarhela ntsena. Loko u nga tsananga hi ku helela, ku ni swo tala leswi akaka leswi u nga swi endlaka. Jill Krementz, mutsari wa tibuku u vule leswi a swi xiyeke loko a ri karhi a endla ndzavisiso eka buku ya yena leyi nge, How It Feels to Fight for Your Life: “Swi ndzi karhatile ku va ndzi hete malembe mambirhi ndzi ri karhi ndzi famba-famba etiphancisini ta xibedlhele ni ku vona vana vo tala va honokela TV. Hi fanele hi khutaza vana lava leswaku va hlaya swinene. Loko u ri exibedlhele u le ndhawini ya kahle yo tirhisa byongo bya wena.”

Ku nga khathariseki leswaku u le kaya kumbe exibedlhele, ku tirhisa matimba ya wena ya mianakanyo swi nga ku pfuna leswaku u antswa. Xana u ringetile ku tsala mapapila kumbe swiphato? Ku mpfampfarhuta kumbe ku penda? Ku vuriwa yini hi ku dyondza ku tlanga xichayachayana xa vuyimbeleri loko xiyimo xa wena xi ku pfumelela ku endla tano? Hambiloko hi ri ni swiphiqo swa rihanyo, ku ni swo tala leswi hi nga swi endlaka. Entiyisweni, nchumu wun’wana wa risima swinene lowu u nga wu endlaka i ku sungula mukhuva wa ku khongela eka Xikwembu ni ku hlaya Rito ra xona, ku nga Bibele.—Pisalema 63:6.

Loko xiyimo xa wena xi ku pfumelela, ntirho wa mavoko lowu faneleke wu nga ku pfuna leswaku u antswa. Hikwalaho ka xivangelo lexi, tindhawu ta vutshunguri hakanyingi ti ni minongonoko yo tshungula hi ku tirhisa vutiolori bya miri eka vavabyi lava nga vantshwa. Etimhakeni to tala vutiolori lebyinene a byi antswisi ku hola emirini ntsena, kambe bya pfuna ku antswisa vumoya bya wena.

U Nga Lan’wi!

Loko a langutane ni maxangu lamakulu, Yesu u khongele eka Xikwembu, a veke ntshembo wa yena eka xona naswona a anakanya hi ntsako wa yena n’wini wa nkarhi lowu taka ematshan’weni ya ku vaviseka. (Vaheveru 12:2) U kume dyondzo eka swilo swo vavisa leswi n’wi humeleleke. (Vaheveru 4:15, 16; 5:7-9) A amukela mpfuno ni xikhutazo. (Luka 22:43) A a yisa mianakanyo ya yena eka vuhlayiseki bya van’wana ematshan’weni ya maxangu ya yena n’wini.—Luka 23:39-43; Yohane 19:26, 27.

Hambileswi u nga ha vaka u vabya ngopfu, na wena u nga ha tirha tanihi xikhutazo eka van’wana. Eka xiviko xa le xikolweni, Abigail, sesi wa Ashley, u tsarile a ku: “Munhu loyi a ndzi tsakisaka ngopfu i ndzisana ya mina. Hambiloko a ya exibedlhele ivi a cheriwa mimpompelo ni ku tlhaviwa tineleta to tala, u tikomba a tsakile!”c

Jason a nga ti lan’wanga tipakani ta yena, ntsena u lo ti antswisa hi ndlela yo karhi. Sweswi pakani ya yena i ku tirha laha xilaveko xa vachumayeri va Mfumo wa Xikwembu xi nga xikulu ngopfu. Tanihi Jason, u nga ha tsandzeka ku endla hinkwaswo leswi u navelaka ku swi endla. Nchumu wa nkoka i ku dyondza ku hanya hi ku ya hi leswi wena n’wini u nga swi kota ku swi endla, handle ko titsetselela ku tlula mpimo kumbe ku nga tikhathaleli. Titshege hi Yehovha leswaku a ku nyika vutlharhi ni matimba yo endla leswi u nga kotaka ku swi endla. (2 Vakorinto 4:16; Yakobo 1:5) Nakambe tsundzuka leswaku nkarhi wa ta lowu misava leyi yi nga ta va paradeyisi, eka yona “a ku nga v̌i na munhu l’a . . . nga ta ku: nḍa v̌abya!” (Esaya 33:24) Ina, siku rin’wana u ta tlhela u va ni rihanyo lerinene!

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]

Abigail u tsakisiwa hi xivindzi lexi nga ni ndzisana yakwe Ashley