Ku Kanganyisa Hi Vito Ra Vukhongeri
LOKO u hlamarisiwa ni ku hlundzukisiwa hi vukanganyisi lebyi se byi hlamuseriweke ku ta fika sweswi, a hi wena ntsena. Kambe ku ni vukanganyisi lebyi nyenyetsaka ngopfu—vukanganyisi hi vito ra vukhongeri. Byin’wana lebyi tolovelekeke swinene byi fambisana ni dyondzo ya leswaku moya-xiviri wu hambeta wu hanya endzhaku ka rifu ni leswaku lava hanyaka va nga pfuniwa hi lava feke. Vanhu va timiliyoni va timbilu letinene lava nga emisaveni hinkwayo va khorwisiwile leswaku hi ku hakela mali yo tala, va nga pfuna kumbe ku tsakisa varhandziwa va vona lava feke.
Namuntlha, ematikweni yo tala ku ni maendlelo lamantshwa ya vukanganyisi lebyi bya khale. Hi xikombiso, sweswinyana le Japani vaprista va xinuna ni va xisati va Mabudha lava tivulaka leswaku va ni matimba ya moya, va khomiwile hikwalaho ka leswi a va ehleketeleriwa ku va va dyelele vangheni va kereke, madzana ya timiliyoni ta tiyen. Lava va khomiweke a va twarise mhaka ya ku hanyisa ni ku nyikela mpfuno eka van’wana. Exikarhi ka lava laveke mpfuno a ku ri ni vamanana va mune lava byeriweke leswaku a va endzeriwa hi mimoya ya vana va vona lava feke. Mainichi Daily News yi vikile: “Vavasati lava va komberiwe ku hakela ntsengo wa timiliyoni ta 10 ta tiyen [354 400 wa tirhandi] yo endla mintirho yo lahla vafi.” Wansati un’wana la nga ni malembe ya 64 hi vukhale u yise mali leyi tlulaka 6,65 wa timiliyoni ta tiyen (kwalomu ka 234 800 wa tirhandi). Wansati loyi u tihlanganise ni vaprista malunghana ni rihanyo ra n’wana wakwe. The Daily Yomiuri yi te: “Ku vuriwa leswaku va byele wansati loyi leswaku u ta humeleriwa hi khombo handle ka loko o endla ntirho wo hlawuleka wo tsundzuka mimoya-xiviri ya vakokwana wakwe ni ku hlongola swipuku.”
Vutivi lebyi kongomeke bya Bibele a byi ta va byi sirhelele vanhu lava a va nga xiyi nchumu, leswaku va nga kanganyisiwi. Yi swi veka erivaleni leswaku moya-xiviri wa fa. (Ezekiyele 18:4) Vafi “a v̌a tiv̌i ntšhumu,” ku vula Eklesiasta 9:5. Hikwalaho vafi a va nge va vavisi lava hanyaka. Hambi ku ri lava hanyaka a va nge va endleli nchumu lava feke.
Swivumbeko Swo Hambana-hambana Swa Vukanganyisi Bya Vukhongeri
Hikwalaho ka makwanga ya vona, van’wana va hlaseriwa hi vakanganyisi va vukhongeri. Le Australia mpatswa wun’wana lowu vulaka leswaku wu na matimba lama nga tolovelekangiki yo kota ku katekisa mali leswaku yi andza wu nyikiwe 100 000 wa tidolara (345 000 wa tirhandi) hi wanuna loyi a a lava leswaku mali ya yena yi engeteleka. U byeriwe ku nghenisa mali ebokisini ivi a va nyika rona leswaku va ta ri “kwetsimisa.” Mpatswa lowu wu teke bokisi wu ya na rona eka kamara lerin’wana leswaku wu ta ri katekisa yena a sala a yime kwalaho. Loko va vuyile, va n’wi nyike bokisi, va n’wi tsundzuxa leswaku a nga tshuki ni siku ni rin’we a pfula bokisi kukondza ku fika lembe ra 2000. A ku ta endleka yini loko o pfula? U byeriwe leswaku “salamusi ri nge tirhi naswona u ta hundzuka bofu, misisi yakwe yi ta hluveka, u ta khomiwa hi khensa ivi a dlayiwa hi vuvabyi byo oma swirho.” Hambiswiritano, endzhaku ka mavhiki mambirhi, wanuna loyi u sungule ku kanakana ivi a pfula bokisi. Xihlamariso! A ri tele hi maphepha lama tsemeleriweke. Wa tisola, ku vula phepha-hungu leri vikeke mhangu leyi, naswona lexi hlamarisaka, “u sungule ku huma mpandla.”
Le Italy vukanganyisi bya vukhongeri byi ni rhengu lerintshwa: Vaprista van’wana va kanganyisiwile hi vakanganyisi lava tivulaka Makhatoliki lama tinyiketeleke. Vakanganyisi va tirhisa mukhuva wa Khatoliki wa ku hakela Timasa ta munhu wo karhi la feke. Xana va swi endlisa ku yini? Famiglia Cristiana, magazini wa Khatoliki wu hlamusela leswaku vakanganyisi va pfumelela ku hakela Timasa to hlayanyana ta lava feke ka ha ri emahlweni hi ku tirhisa ticheke ta vuxisi leti tsariweke mali yo tala swinene ku tlula leyi munhu a kombeleke yona. Va kanganyisa muprista la xisekaka leswaku a va tlherisela ntsengo lowu tlhandlekeriweke ehenhla ka lowu komberiweke, wu ri mali yinene. Vakanganyisi va kuma mali, kutani muprista a kuma cheke leyi nga riki na mali!
Le United States, hakanyingi vadyuhari va laviwa ngopfu hi mimpambukwa ya vukhongeri leyi lavaka swirho leswintshwa leswaku swi ta tata swibya swa yona swo hlayisa mali hi minyikelo. Magazini wa Modern Maturity wu tsarile: “Etikweni hinkwaro, mimpambukwa yi yingisa xileriso xa mufundhisi xo tirhisa tindlela hinkwato ta vukanganyisi: Lavani lava nga ni mali. Va va tshembisa leswaku vona va ta va endlela xin’wana ni xin’wana ku katsa ni rihanyo ni ku cinca ka tipolitiki kun’we ni mfumo wa tilo.” Mugwinehi wa mpambukwa wun’wana u tshahiwe a vula marito lawa: “Mimpambukwa yi tihanyisa hi vadyuhari.”
Ku nga ha lahleka mali yo tala. Gqweta rin’wana ra le New York leri tengeke milandzu yo hlayanyana ya mimpambukwa ri te: “Ndzi tiva timhaka to hlayanyana laha vanhu va tingheniseke evuswetini. Yi hlasela vanhu lava hanyaka hi ku kombela mpimo wo karhi wa minyikelo ku fika eka lava nga riki na nchumu kambe lava nga nyikelaka hi ticheke ta mudende wa vona.” U ye emahlweni a ku: “Yi onha ngopfu—eka vanhu lava ni le mindyangwini ya vona.”
Hikwalaho tivonele! Vakanganyisi a va tshamanga hi mavoko. Vukanganyisi bya lava lunghisaka makaya, vukanganyisi bya mabindzu ya tinqingho ni vukanganyisi bya vukhongeri ko va swikombiso swi nga ri swingani swa ndlela leyi byi tirhaka ha yona. A swi koteki ku boxa tindlela ta vona hinkwato hikwalaho ka leswi minkarhi hinkwayo va sungulaka tindlela letintshwa ta vukanganyisi. Kambe a swi kanakanisi leswaku leswi hlamuseriweke laha swi ta ku pfuna leswaku u tshama u xalamukile, hikuva yoleyo yi nga ha va ndlela leyinene yo tisirhelela. (Vona bokisi eka tluka 22 leri nge “Ndlela Yo Papalata Ku Kanganyisiwa.”) Xitsundzuxo xa xivuriso xa khale xa Bibele xa faneleka hakunene: “Muriv̌ali [u] pfumelela marito hikwawo, kambe l’a nga ni ku anakanya o šiya laha a kanḍiyaka kona.”—Swivuriso 14:15.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Vanhu va timiliyoni va anakanya leswaku hi ku hakela mali va nga pfuna kumbe ku tsakisa varhandziwa va vona lava feke