Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga Swi Kotisa Ku Yini Ku Gangisana Ni Munhu La Nga Le Kule?

“A ndza ha ku heleketa ntlawa wa vapfhumba lava teke entsombanweni wa matiko hinkwawo wa Timbhoni ta Yehovha va tlhelela ehotela ya vona. A ndzi ri ekusuhi ni ku muka, ivi hi nkarhi wolowo ntlawa wun’wana wu hundza. Hiloko ndzi vulavula na wona, kutani ndzi hlangana na Odette. Hi tlhele hi hlangana evhikini rolero. Hi endle xiboho xa ku tsalelana, naswona endzhaku ka malembe yo hlayanyana hi ri karhi hi tolovelana hi mapapila, hi sungule ku gangisana.”—Tony.

MISAVA yi hundzuke ndhawu leyitsongo swinene. Emalembeni ya sweswinyana, swihahampfhuka swo chipa, tinqingho leti tirhisanaka emisaveni hinkwayo, ku fambisiwa ka poso ni Internet hi xihatla swi pfule ndlela leyintshwa etimhakeni ta rirhandzu. Hi tindlela to tala, ku ehleketa hi ku gangisana ni munhu la nga le kule swinene swi nga ha tsakisa—ngopfu-ngopfu loko mintshembo ya ku teka kumbe ku tekiwa etikweni ra ka n’wina yi nga ri kona kahle.

Eka mimpatswa yin’wana, ku gangisana ni munhu wa le kule swi ve nkateko. Tony u ri: “Se hi ni malembe ya 16 hi tekanile naswona hi tsakile.” Van’wana va nga ha vula leswaku ku gangisana ni munhu wa le kule swa pfuna leswaku mpatswa wu tivana kahle wu nga kavanyetiwi hi vumbhurhi. Kambe, ku nga khathariseki ndlela leyi swi pfunaka ha yona, ku gangisana ni munhu wa le kule swi tisa mintlhontlho yo hlawuleka.

Ku Tivana

Swa antswa ku n’wi tiva kahle munhu loyi u ehleketaka ku tekana na yena. Kambe, hilaha wanuna la vuriwaka Frank a vulaka hakona hi ku ya hi leswi a swi tokoteke hi yexe, “a swi olovi ku tiva munhu yoloye hakunene, ‘munhu la nge xihundleni wa mbilu.’” (1 Petro 3:4) Doug, Mukreste un’wana loyi a rhandzaneke ni munhu la tshamaka ekule wa pfumela: “Loko ndzi kambisisa, ndza swi vona leswaku a hi nga tivani kahle.”

Xana swa koteka hakunene ku tiva munhu la tshamaka ekule swinene? Ina, kambe swi lava matshalatshala lamakulu ngopfu. Doug u ri: “A hi nga ri na mali yo belana tinqingho, kutani a hi tsalelana mapapila kan’we hi vhiki.” Kambe, Joanne na Frank va kume leswaku ku tsalelana mapapila a swi ringananga. Joanne u ri: “Hi rhange hi ku tsalelana mapapila kutani endzhaku hi belana tinqingho. Kutani Frank u ndzi rhumelele xiya-ni-moya lexitsongo xo tlanga tikhasete. A hi rhekhodelana tikhasete letintshwa vhiki ni vhiki.”

Ku Tshembeka, Hi Yona Ndlela Leyi Pfunaka Ntsena

Ku nga khathariseki leswaku u tirhisa yini ku vulavurisana, i swa nkoka leswaku u tshembeka. Wansati la nga Mukreste la vuriwaka Ester u ri: “Loko u hemba, swi ta humelela hi ku famba ka nkarhi kutani swi khumba vuxaka bya n’wina. Tshembekani un’wana eka un’wana. Tshembeka eka wena n’wini. Loko ku ri ni nchumu lowu u nga pfumelelaniki na wona, u nga wu honisi. Bulani ha wona.” Muapostola Pawulo, u nyika xitsundzuxo lexinene: “Un’wana ni un’wana wa n’wina a a vulavule ntiyiso eka warikwavo.”—Vaefesa 4:25; ringanisa na Vaheveru 13:18.

Xana hi tihi timhaka tin’wana leti mi faneleke mi tiyiseka leswaku ma kanerisana ha tona? Mimpatswa hinkwayo leyi gangisanaka yi fanele yi kanerisana hi timhaka to fana ni tipakani ta yona, vana, timhaka ta timali ni rihanyo. Hambiswiritano, ku ni timhaka leti nga lavaka nkhathalelo wo hlawuleka. Hi xikombiso, un’wana wa n’wina—kumbe havumbirhi—bya n’wina, u fanele a rhurha loko mi tekana. Xana u tiyimiserile naswona u nga swi kota, emiehleketweni ni le mintlhavekweni? U swi tivisa ku yini? Xana u tshame u rhurha kumbe u va ekule ni ndyangu wa ka n’wina nkarhi wo leha? Loyi a a ta va nuna wa Joanne a a lava leswaku va va vatirhi va ku tirhandzela eyindlu-nkulu ya Sosayiti ya Watch Tower, laha ku kandziyisiwaka kona magazini lowu. Joanne wa tsundzuka: “U ndzi vutisile loko ndzi ta swi kota ku hanya endlwini leyitsongo, hi mali leyitsongo. Hi boheke ku vulavula ha swona.”

Loko u gangisana ni munhu wa le tikweni rin’wana, xana u tiyimiserile ku hanya hi ndhavuko wun’wana? “Xana wa wu tsakela ndhavuko wa yena, na yena wa wu tsakela ndhavuko wa wena siku ni siku?” Frank wa vutisa. “Vulavulani hi timhaka leti ta nkoka loko ma ha sungula ku gangisana. Loko mi hatla mi swi tiva, swa antswa—mi nga si tiboha ngopfu hi tlhelo ra mintlhaveko ni timali.” Ina, ku hanya hi ndhavuko wa munhu un’wana siku ni siku a swi fani ni ku hanya ha wona masiku ma nga ri mangani loko u endzile. Xana u ta boheka ku dyondza ririmi rin’wana? Xana u ta swi kota ku cinca u hanya ehansi ka swiyimo leswi hambaneke ngopfu ni leswi u swi toloveleke? Kasi hi hala tlhelo, xana swi nga endleka u tsakisiwa ngopfu hi ndhavuko wun’wana kumbexana u nga khathali ngopfu hi munhu yoloye? Nyanyuko wolowo wu ta hela hi ku famba ka nkarhi. Kambe vukati byi hlanganisa vanhu vambirhi hilaha ku nga riki na makumu.—Matewu 19:6.

Tony wa hlamusela: “Ndzi tiva nhwanyana un’wana la humaka etikweni rin’wana la tekiweke eCaribbean. Kambe vutomi bya le xihlaleni a byi n’wi tikela. Minkarhi hinkwayo a ku hisa, naswona a a tshamela ku vabya. Swakudya swa kona a a nga swi tolovelanga, naswona a a tsundzuka ndyangu wa ka vona. Kutani va ringete ku ya tshama etikweni ra ka vona. Kambe nuna wakwe u vone onge vanhu va kwalaho a va rhandza swilo leswi vonakaka, naswona a a tsundzuka vuxaka lebyi a a ri na byona ni ndyangu wa ka vona ni vaakelani. Sweswi va hambanile; nuna loyi u tshama etikweni ra rikwavo, ni nsati loyi u tshama eka rikwavo. Vana va vona vambirhi va navela ku kuma rirhandzu ni nyingiso wa vatswari havambirhi.”

Ku tekana ni munhu la humaka ekule, kumbexana endhavukweni wun’wana, swi tisa mintlhontlho yin’wana. Xana u lunghekele ku hakela mali yo tala ya ku famba ni ku vulavurisana? Lydia wa tsundzuka: “Phil a a tala ku tlanga hi ku vula leswaku hi fanele hi tekana hikuva riqingho ri n’wi koxa mali yo tala, kambe sweswi hi boheka ku hakela tinqingho leti ndzi tibelaka manana!” Ku vuriwa yini hiloko ku va ni vana? Van’wana va kula va nga tivi nchumu hi maxaka ya vona, va nga swi koti ni ku vulavula na vona hikwalaho ka leswi va nga twananiki hi ririmi! Leswi a swi vuli swona leswaku swiphiqo swo tano a swi tlhantlheki. Kambe munhu u fanele a ehleketisisa kahle hi ku nghenela vukati byo tano.—Ringanisa Luka 14:28.

Xana Yena U Njhani Hakunene?

Xana u nga swi tivisa ku yini loko munghana wa wena a ri ni malwandla naswona a tshembekile? Matewu 7:17 yi ri: “Murhi wun’wana ni wun’wana lowunene wu humesa mbhandzu lowunene.” Xana mintirho yakwe yi njhani? Xana swiendlo swakwe swa fambisana ni leswi a swi vulaka? Xana matimu yakwe ma seketela tipakani takwe ta vumundzuku? Ester wa hlamusela: “Nchumu wo sungula lowu hi wu kambeleke a ku ri tipakani ta hina ta moya. A a ri muvuri wa evhangeli wa nkarhi hinkwawo ku ringana malembe ya nhungu, naswona leswi swi ndzi tiyisekisile leswaku a a vurisile leswaku u lava ku ya emahlweni.”

Kambe a hi nge munhu loyi u gangisanaka na yena u tlanga xitumbelelana. U nga yi bi hi makatla mhaka leyi u ehleketa leswaku swi ta lulama. Lavisisa swinene! Vutisa leswaku HA YINI? Xivuriso xi ri: “Makungu e mbilwini ya munhu i šihlovo ša ku enta, wa ku twisisa o tiv̌a ku ya ka šona.” (Swivuriso 20:5) “Muriv̌ali a pfumelela marito hikwawo, kambe l’a nga ni ku anakanya o šiya laha a kanḍiyaka kona,” ku tsundzuxa xivuriso xin’wana.—Swivuriso 14:15.

Ku Langutana

Phela u dyondza swin’wana ntsena hi munhu wo karhi loko u tirhisa papila kumbe riqingho. Lexi tsakisaka, muapostola Yohane u tsale mapapila yo hlayanyana ma ya eka vamakwavo va Vakreste. Hambileswi mapapila lawa ma pfuneke ngopfu ku tiyisa xiboho xa rirhandzu exikarhi ka vona, Yohane u te: “Hambileswi ndzi nga ni swilo swo tala swa ku mi tsalela, a ndzi naveli ku mi tsalela hi phepha ni inki, kambe ndzi langutele ku ta eka n’wina, ndzi vulavula na n’wina hi langutanile.” (2 Yohane 12) Hilaha ku fanaka, ku hava lexi nga tlulaka ku heta nkarhi ni munhu hi xiviri. Swi nga ha va swinene eka n’wina leswaku un’wana wa n’wina a rhurhela ekusuhi swa xinkarhana leswaku mi va ekusuhi ni kusuhi. Leswi swi ta endla leswaku loyi a rhurhaka a twa ni ku vona swiyimo swa vutomi leswi swi nga ha vaka kaya rakwe lerintshwa.

Xana mi nga wu tirhisa njhani hi ndlela leyinene ngopfu nkarhi wa n’wina loko mi ri swin’we? Endlani swilo leswi paluxaka timfanelo ta n’wina havambirhi. Dyondzani Rito ra Xikwembu swin’we. Xiyani leswaku havumbirhi mi hlanganyela njhani eminhlanganweni ya vandlha ni le nsin’wini. Endlani swin’we mintirho ya le kaya, yo fana ni ku basisa ni ku xava. Ku vona ndlela leyi un’wana a angulaka ha yona loko a ri ni mintirho yo tala swi nga pfuna ngopfu.a

U fanele u va ni nkarhi wa ku tshama ni swirho swa ndyangu wa loyi u nga ta tekana na yena. Lwela ku aka vuxaka lebyinene na vona. Phela, loko n’wina vambirhi mi tekana, va ta va maxaka ya wena. Xana wa va tiva? Xana ma twanana? Joanne wa tsundzuxa: “Loko swi koteka, i swinene leswaku mindyangu leyi yimbirhi yi hlangana.” Tony u ya emahlweni a ku: “Ndlela leyi munghana wa wena a va khomaka ha yona vandyangu wakwe, hi yona ndlela leyi na wena a nga ta ku khoma ha yona.”

Ku nga khathariseki leswaku mi gangisana mi langutanile kumbe hi riqingho ni papila, mi nga tsutsumeli ku endla swiboho. (Swivuriso 21:5) Loko swi va erivaleni leswaku a mi nge tshamisani kahle loko mi tekanile, kutani ku ta va vutlhari loko mo vulavula hi ku herisa ku gangisana koloko. (Swivuriso 22:3) Hi hala tlhelo, swi nga ha endleka leswaku ko laveka ntsena nkarhi lowu engetelekeke wo kanerisana, mi vulavula ntiyiso.

Ku gangisana ni munhu la tshamaka ekule swi nga nonon’hwa, kambe swi nga tlhela swi vuyerisa. Ku gangisana kun’wana ni kun’wana, i mhaka ya nkoka. U nga jahi. Tivanani. Kutani loko mi endla xiboho xa ku tekana, ku gangisana ka n’wina ku ta va nkarhi wa risima, hayi wa swirilo.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Tiyisekani leswaku mi kanerisana hi timhaka to fana ni tipakani ta n’wina, vana ni timhaka ta timali ma ha sungula ku gangisana