Hi Hlongoriwile Hi Yisiwa eSiberia!

Hi ku vula ka Vasily Kalin

Loko u vone munhu a rhombile a ri karhi a hlaya Bibele a ri exikarhi ka swibuluki swa nyimpi, xana a wu nga ta rhandza ku tiva leswaku ha yini a rhombile swonghasi? Tatana u vone xivono xo tano emalembeni lama tlulaka 56 lama hundzeke.

A KU ri hi July 1942, loko Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi hisa ngopfu. Loko mavuthu ya Jarimani ma ri karhi ma hundza emutini wa ka vatatana eVilshanitsa, le Ukraine, tatana u fike a yima ekaya ra vatekani van’wana lava dyuhaleke. Swibuluki swa nyimpi a swi ri karhi swi buluka hinkwako, kambe wanuna loyi a a tshame exitofini a ri karhi a oxa xifaki naswona a a ri karhi a hlaya Bibele.

Ndzi velekiwe endzhaku ka malembe ya ntlhanu, ekusuhi ni doroba-nkulu ro saseka ra le vupela-dyambu bya Ukraine, leri vuriwaka Ivano-Frankivs’k, leri a ri ri xiphemu xa Soviet Union hi nkarhi wolowo. Endzhaku ka nkarhi tatana u ndzi byele hi nkarhi wa yena wa nkoka lowu a veke na wona loko a hlangane ni wanuna yoloye, loyi a a ri un’wana wa Timbhoni ta Yehovha ni hi nkarhi wa makhombo lama veke kona hi malembe ya nyimpi. Vanhu a va hlakarile ni ku pfilunganyeka hikwalaho ka xiyimo lexi hinkwaxo, naswona vo tala a va tivutisa, ‘Ha yini ku ri ni vuhomboloki byo tala swonghasi? Ha yini vanhu lava nga riki na nandzu va magidi va fa? Ha yini Xikwembu xi swi pfumelela? Ha yini? Ha yini? Ha yini?’

Tatana u vulavule hi swivutiso sweswo a ntshunxekile ni mukhalabye yoloye nkarhi wo leha. A ri karhi a pfula Bibele ku suka eka tsalwa rin’wana a ya eka rin’wana, wanuna loyi u kombe Tatana tinhlamulo ta swivutiso leswi a swi n’wi karhata nkarhi wo leha. U hlamusele leswaku Xikwembu xi tiyimisele ku herisa tinyimpi hinkwato hi nkarhi wa xona lowu xi wu vekeke nileswaku misava yi ta va paradeyisi yo saseka.—Pisalema 46:9; Esaya 2:4; Nhlavutelo 21:3, 4.

Tatana u tsutsumele ekaya kutani a huwelela a ku: “Xana u nga swi kholwa? Endzhaku ko burisana kan’we ni Timbhoni ta Yehovha, mahlo ya mina ma pfulekile! Ndzi kume ntiyiso!” Tatana u vule leswaku hambileswi a yeke eKerekeni ya Khatoliki nkarhi hinkwawo, vaprista va tsandzekile ku hlamula swivutiso swakwe. Kutani Tatana u sungule ku dyondza Bibele, naswona manana na yena u n’wi joyinile. Va tlhele va sungula ku dyondzisa vana va vona vanharhu—makwerhu wa xisati, loyi a a ri ni malembe mambirhi ntsena, ni vamakwerhu va xinuna lava un’wana a a ri ni malembe ya nkombo kasi un’wana ya 11. Endzhakunyana ka kwalaho, kaya ra vona ri hahluriwe hi bomo, yi va siyela kamara yin’we ntsena yo tshama eka yona.

Manana a a huma endyangwini lowukulu wa vanhwanyana va tsevu ni mufana un’we. Tata wakwe a a ri un’wana wa swikhumukani swa le ndhawini yoleyo, naswona a a xixima matimba ni xiyimo xakwe. Kutani, eku sunguleni maxaka a ma lwisana ni ripfumelo lerintshwa ra ndyangu wa ka hina. Hambiswiritano, hi ku famba ka nkarhi vo tala va vakaneti lava va tshike mikhuva ya vukhongeri leyi nga pfumelelaniki ni Matsalwa, kutani va joyina vatswari va mina evugandzerini bya ntiyiso.

Vaprista a va kucetela vanhu leswaku va pfukela Timbhoni. Hikwalaho ka nkucetelo wolowo, vaaki va kwalaho a va faya mafasitere ya tona ivi va ti xungeta. Nilokoswiritano, vatswari va mina va ye emahlweni va dyondza Bibele. Kutani, hi nkarhi wa ku velekiwa ka mina hi 1947, ndyangu wa ka hina a wu gandzela Yehovha hi moya ni ntiyiso.—Yohane 4:24.

Hi Hlongoriwa

Leswi endlekeke eka tiawara ta nimpundzu ta April 8, 1951, swi dzime timitsu emiehleketweni ya mina, hambileswi a ndza ha ri ni malembe ya mune hi nkarhi wolowo. Masocha lama nga ni timbyana ma nghene ekaya. Ma hi byele leswaku hi fanele hi rhurha endhawini leyi, kutani ma sungula ku ngundzuvanya. Masocha lawa a ma tamele swibalesa naswona ma ri ni timbyana ma yime enyangweni wa ka hina, kutani vavanuna lava ambaleke tiyunifomo ta vusocha va tshame etafuleni ra ka hina, ma hi rindzile loko hi ri karhi hi gingiriteka leswaku hi lunghekela ku famba endzhaku ka tiawara timbirhi leti hi nyikiweke tona. A ndzi nga twisisi leswaku ku endleka yini, hiloko ndzi rila.

Vatswari va mina va lerisiwe ku sayina tsalwa leri vulaka leswaku va tshikile ku va Timbhoni ta Yehovha nileswaku a va nge he pfuki va tihlanganise na tona. Loko a va lo sayina, a va ta tshikiwa va tshama ekaya ra vona ni le tikweni ra ka vona. Kambe Tatana u hlambanyile a nga hundzuki a ku: “Ndza tiyiseka leswaku Xikwembu xa hina Yehovha, xi ta va na hina kun’wana ni kun’wana laha mi nga ta hi yisa kona.”

Ndhuna yi te: “Ehleketa hi ndyangu wa wena, hi vana va wena. Phela, a mi yisiwi endhawini ya vuhungasi. Mi yisiwa le kule en’walungwini, laha ku tshamaka ku ri ni gamboko naswona tibere ti famba-famba eswitarateni.”

Enkarhini wolowo rito leri nge “Siberia” a ri nyenyetsa munhu un’wana ni un’wana naswona ri nga tiviwi. Kambe, ripfumelo ni rirhandzu lerikulu hi Yehovha swi ve ni matimba ku tlula ku chava nchumu lowu hi nga wu tiviki. Nhundzu ya hina yi layichiwe egolonyini, hiloko hi yisiwa edoroba-nkulu kutani hi khandziyisiwa egutswini, hi ri ni mindyangu yin’wana ya 20 ku ya eka 30. Hiloko hi sungula riendzo ra hina ro ya ekhwatini kumbe emananga ya Siberia.

Loko hi ri endleleni eswitichini swa gutsu, hi hlangane ni switimela swin’wana swi rhwele lava va hlongoriweke, naswona hi vone mimfungho leyi a yi ncikinyisiwa eswitimeleni: “Ku Khandziyisiwe Timbhoni ta Yehovha.” Lebyi a ku ri vumbhoni byo hlawuleka, tanihi leswi vo tala va swi tiveke hikwalaho ka swona leswaku magidi ya Timbhoni ni mindyangu ya vona a va yisiwa etindhawini to hambana-hambana en’walungwini ni le kule evuxeni.

Rungula ra ku hlengeletiwa ni ku hlongoriwa ka Timbhoni ta Yehovha hi April 1951 ri tsariwe kahle. N’wamatimu Walter Kolarz u tsale malunghana na rona ebukwini yakwe leyi nge Religion in the Soviet Union: “Loku a ku nga ri ku hela ka ‘Timbhoni’ eRussia, kambe a ko va masungulo lamantshwa ya mintirho ya tona ya ku hundzula vanhu. A ti ringeta ni ku hundzisela ntshembo wa tona eka van’wana loko ti yima eswitichini endleleni ya ku ya laha ti hlongoleriweke kona. Hi ku ti hlongola, Hulumendhe ya Soviet yi ti pfune ku hangalasa ripfumelo ra tona. ‘Timbhoni’ ti susiwe endhawini ya tona ti yisiwa endhawini leyi pfulekeke, hambileswi a ku ri ndhawu leyi nga rhandzekiki ya tikampa ta nxaniso ni ntirho wa vuhlonga.”

Ndyangu wa ka hina a wu katekile, tanihi leswi a hi pfumeleriwile ku famba ni swakudya—mapa, mavele ni tinyawa. Kokwana a a pfumeleriwe ni ku dlaya nguluve, naswona swi ve swakudya swa hina ni Timbhoni tin’wana. Endleleni a ku twakala tinsimu leti khumbaka mbilu ti huma eswitimeleni. Yehovha u hi nyike matimba ya ku tiyisela.—Swivuriso 18:10.

Hi fambe hi tsemakanya Russia kwalomu ka mavhiki manharhu kutani hi hetelela hi fikile eSiberia yo titimela, leyi nga ekule, leyi ku nga tshamiki munhu eka yona. Hi fike exitichini xa Toreya endhawini leyi vuriwaka Chunsk ya muganga wa Irkutsk. Ku suka kwalaho, hi tekiwile hi yisiwa eximutanini lexi nga ni misinya leyi tshamaka yi ri ya rihlaza, ku nga ndhawu leyi maphephe ya hina a ma yi vula laha “hi nga ta tshama kona hilaha ku nga heriki.” Nhundzu ya mindyangu ya 15 yi enele hi ku olova exileyini, kutani tere-tere yi xi koka xi tsemakanya ndzope. Mindyangu ya kwalomu ka 20 a yi tshame emixaxeni ya masocha, laha a ku ri ndhawu leyi pfulekeke leyi nga riki na makamara. Vafumi va byele vanhu lava tshamaka kwalaho ka ha ri emahlweni leswaku Timbhoni ta Yehovha i vanhu vo biha. Kutani eku sunguleni, vanhu a va hi chava naswona a va ringetanga ku tolovelana na hina.

Ntirho Laha A Hi Hlongoleriwe Kona

Timbhoni ta Yehovha a ti tirha ku tsema mirhi, ehansi ka swiyimo swo nonon’hwa ngopfu. Ntirho hinkwawo a wu endliwa hi mavoko—ku saha timhandzi, ku ti tsema, ku ti layicha egolonyini leyi kokiwaka hi tihanci, endzhaku ka sweswo, ti layichiwa egutswini. Xiyimo xexo xi nyanyisiwe hi mabawa yo tala lawa a ma endla leswaku hi nga swi koti ku tumbela. Tatana u xaniseke ngopfu. Miri wakwe a wu pfimbe hinkwawo, naswona u khongele hi mbilu hinkwayo eka Yehovha leswaku a n’wi pfuna a tiyisela. Kambe, ku nga khathariseki ku xaniseka loku hinkwako, ripfumelo ra Timbhoni ta Yehovha to tala a ri tsekatsekanga.

Ku nga ri khale hi yisiwe edoroba-nkulu ra Irkutsk, laha ndyangu wa ka hina a wu tshama ekhale ka kampa ya khotso naswona wu tirha evumakelweni bya switina. Switina a swi humesiwa hi ku kongoma eswitofini leswikulu, leswi hisaka, swi humesiwa hi mavoko, naswona ntirho a wu engeteriwa nkarhi ni nkarhi, lerova hambi vana a va boheka ku pfuna vatswari va vona leswaku va heta ntirho lowu. Hi tsundzuke ntirho wa vuhlonga wa Vaisrayele le Egipta wa khale.—Eksoda 5:9-16.

Swi ve erivaleni leswaku Timbhoni a ti tirha hi matimba naswona a ti tshembeka, a ti nga ri “valala va vanhu,” hilaha ku vuriweke hakona. Ku xiyiwe leswaku a nga kona ni un’we eka Timbhoni la rhuketeleke tindhuna, naswona Timbhoni a ti honisanga swiboho swa lava a va lawula. Vo tala va sungule ku rhandza ripfumelo ra tona.

Vutomi Bya Hina Bya Moya

Hambileswi Timbhoni a ti tshamela ku sechiwa—loko ti nga si hlongoriwa, loko ti ri endleleni, niloko ti ri etindhawini leti a ti hlongoleriwele eka tona—to tala ti swi kotile ku tumbeta timagazini ta Xihondzo xo Rindza ni Tibibele. Endzhakunyana, ti kopuluriwe hi mavoko ni hi tindlela tin’wana. Minhlangano ya Vukreste a yi khomiwa nkarhi hinkwawo emixaxeni. Loko ndhuna ya yindlu ya masocha yi fika yi kuma hi ri ntlawa hi ri karhi hi yimbelela risimu, a yi hi lerisa leswaku hi miyela. A hi miyela. Kambe loko yi hundzela enxaxeni lowu landzelaka, a hi sungula ku yimbelela nakambe. A swi nga koteki ku hi miyeta.

Hambi ku ri ntirho wa hina wo chumayela a wu si tshama wu yima. Timbhoni a ti vulavula ni vanhu hinkwavo, kun’wana ni kun’wana. Vabuti wa mina ni vatswari va mina hakanyingi a va ndzi byela ndlela leyi va swi koteke ha yona ku byela van’wana ntiyiso wa Bibele. Ndza nkhensa, hakatsongo-tsongo ntiyiso wa Bibele wu sungule ku nghena etimbilwini ta vanhu vo tshembeka. Xisweswo, eku sunguleni ka va-1950, Mfumo wa Yehovha a wu hangalasiwile hinkwako-nkwako eIrkutsk.

Eku sunguleni Timbhoni a ti langutiwa ti ri valala va politiki, kambe hi ku famba ka nkarhi swi lemukiwe ximfumo leswaku nhlengeletano ya hina a yi ri ya vukhongeri ntsena. Nilokoswiritano, valawuri va ringete ku yimisa ntirho wa hina. Kutani hi hlengeletanele dyondzo ya Bibele hi ri mintlawa leyitsongo ya mindyangu yimbirhi kumbe yinharhu leswaku hi nga voniwi. Va hi seche hi vukheta siku rin’wana nimpundzu hi February 1952. Endzhaku ka sweswo, Timbhoni ta khume ti khomiwile, hina lavan’wana hinkwerhu hi yisiwe etindhawini to hambana-hambana. Ndyangu wa ka hina wu yisiwe emutini wa Iskra, lowu a wu ri ni vaaki va kwalomu ka 100, naswona a wu ri eka mpfhuka wa tikhilomitara ta kwalomu ka 30 ku suka edoroba-nkulu ra Irkutsk.

Ku Tiyisela Loko Swiyimo Swi Cinca

Valawuri va muti wolowo va hi amukele hi malwandla lawa a hi nga ma langutelanga. Vanhu va kwalaho a va titsongahatile naswona va ri ni xinghana—va nga ri vangani va humile emakaya ya vona va ta hi pfuna. Ndyangu wa ka hina a wu ri wa vunharhu ku vekiwa endlwini yoleyo leyitsongo ya mpimo wa timitara ta 17 leti ringanaka matlhelo hinkwawo. Timboni ta kwalaho a ku ri swiphefu ntsena.

Nimpundzu wa siku leri landzelaka a ku ri ni nhlawulo. Vatswari va mina va vule leswaku ana se va hlawule Mfumo wa Xikwembu, ku nga swilo leswi vanhu a va nga swi twisisi. Kutani hinkwavo lavakulu ekaya va pfaleriwe siku hinkwaro. Endzhaku ka sweswo, vanhu va nga ri vangani va vutise hi ripfumelo ra vona, naswona leswi swi wu pfune ngopfu ndyangu wa ka hina leswaku wu vulavula hi Mfumo wa Xikwembu tanihi wona ntsena ntshembo wa vanhu.

Emalembeni ya mune lawa hi ma tshameke emutini wa Iskra, a ti nga ri kona Timbhoni tin’wana leti a hi ta tihlanganisa na tona. Leswaku hi suka emutini lowu, a hi fanele hi kuma mpfumelelo wo hlawuleka lowu humaka endhuneni, naswona a a nga tali ku nyika mpfumelelo wolowo, tanihi leswi xivangelo-nkulu xa ku rhurhisiwa ka hina a ku ri ku hi hambanisa ni vanhu van’wana. Kambe, minkarhi hinkwayo Timbhoni a ti ringeta ku hlangana leswaku ti avelana swakudya swin’wana ni swin’wana swa moya leswintshwa leswi ti swi kumeke.

Endzhaku ka ku fa ka Stalin hi 1953, Timbhoni hinkwato leti voniweke nandzu ti hunguteriwe swigwevo swa tona swi suka emalembeni ya 25 swi ya emalembeni ya khume. A ku nga ha laveki tsalwa ro hlawuleka ro famba-famba eka lava a va ri eSiberia. Hambiswiritano, hi ku hatlisa valawuri va sungule ku secha kutani va khoma Timbhoni loko va ti kuma ti ri ni Tibibele kumbe tibuku ta Bibele. Ku endliwe tikampa to hlawuleka ta Timbhoni, naswona vamakwerhu va xinuna va kwalomu ka 400 ni vamakwerhu va xisati va 200 va nghenisiwe eka tona endhawini leyi nga ekusuhi ni Irkutsk.

Mahungu ya ku xanisiwa ka hina eSoviet Union ma fike etindleveni ta Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo. Kutani, exikarhi ka 1956 na February 1957, hi endleriwe xikombelo emintsombanweni ya miganga leyi ringanaka 199 leyi khomeriweke etindhawini hinkwato ta misava. Vanhu vo ringana 462 936 lava a va ri kona va seketele xikombelo lexi a xi kongomisiwe eka muchaviseki wa Soviet la vuriwaka Nikolay A. Bulganin. Eka swin’wana leswi a swi tsariwile, xikombelo lexi a xi koxa leswaku hi ntshunxiwa nileswaku hi “pfumeleriwa ku amukela ni ku hangalasa magazini lowu nge Xihondzo xo Rindza hi Xirussia, Xiukraine ni hi tindzimi tin’wana loko swi laveka, ni minkandziyiso yin’wana ya Bibele leyi tirhisiwaka hi timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo.”

Hi nkarhi wolowo, ndyangu wa ka hina a wu rhumeriwe emutini lowu nga ekule wa Khudyakovo, kwalomu ka 20 wa tikhilomitara ku suka eIrkutsk. Hi tshame kwalaho malembe ya nkombo. Hi 1960 buti wa mina Fyodor u sukile a ya eIrkutsk, naswona elembeni leri tlhandlameke buti wa mina u hlomisile kutani sesi a rhurha. Kutani, hi 1962, Fyodor u khomiwile a pfaleriwa hikwalaho ko chumayela.

Ku Kula Ka Mina Hi Tlhelo Ra Moya

Ku suka eximutanini xa ka hina xa Khudyakovo, a ku ri 20 wa tikhilomitara hi milenge kumbe hi xikanyakanya ku ya hlangana ni van’wana leswaku hi dyondza Bibele. Hikwalaho hi ringete ku rhurhela eIrkutsk leswaku hi va ekusuhi ni Timbhoni tin’wana. Kambe, murhangeri wa ndhawu yoleyo a hi tshama eka yona a a nga swi lavi leswaku hi rhurha, kutani u endle hinkwaswo leswi a nga swi kotaka leswaku a hi sivela. Kambe, endzhaku ka nkarhi, munhu loyi u sungule ku hi tsakela swinene, naswona hi swi kotile ku rhurhela eximutanini xa Pivovarikha, lowu nga eka mpfhuka wa kwalomu ka khume ra tikhilomitara ku suka eIrkutsk. Vandlha ra Timbhoni ta Yehovha ri sunguriwile kwalaho, hiloko ndzi sungula vutomi lebyintshwa. EPivovarikha a ku ri ni mintlawa ya Dyondzo ya Buku ya Vandlha leyi hlelekeke ni vamakwerhu lava a va langutela mintirho ya swa moya. Mawaku ndlela leyi a ndzi tsake ha yona!

Enkarhini lowu a ndzi wu rhandza swinene ntiyiso wa Bibele, naswona a ndzi lava ku khuvuriwa. Hi August 1965 ndzi swi kotile ku hetisisa leswi a ndzi swi rhandza loko ndzi khuvuriwa eNambyeni wa Olkhe lowutsongo, laha Timbhoni to tala letintshwa a ti khuvuleriwa kona hi nkarhi wolowo. Eka lava a va nga lemuki, a swi vonaka onge hi le ka pikiniki naswona ha hlambela enkoveni. Hi ku hatlisa endzhaku ka kwalaho ndzi kume xiavelo xa mina xo sungula xo va mulanguteri wa Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni. Kutani, hi November 1965, hi ve ni xivangelo xin’wana xo tsaka loko Fyodor a vuya ekhotsweni.

Ndlela Leyi Ntirho Wu Humeleleke Ha Yona

Hi 1965 hinkwavo lava a va hlongoriwile va hlengeletiwile, naswona ku tivisiwe leswaku hi ni mfanelo yo rhurhela kun’wana ni kun’wana laha hi rhandzaka ku rhurhela kona, xisweswo swi herisa laha a hi byeriwe leswaku hi ta “tshama kona hilaha ku nga heriki.” Mawaku leswi a hi tsakise xiswona! Hambileswi vo tala exikarhi ka hina va rhurheke hi nkarhi wolowo va ya etindhawini tin’wana ta tiko, van’wana va hlawule ku tshama kwala Yehovha a hi katekiseke kona ni ku hi seketela kona eku kuleni ka hina ka moya ni ntirho wa hina. Vo tala va vanhu lava va kurise vana va vona, vatukulu va vona ni vatukulu-xinguwe va vona eSiberia, leyi hi ku famba ka nkarhi, yi nga hetelela yi nga ha chavisi nikatsongo.

Hi 1967, ndzi hlangane na Maria, ntombhi leyi ndyangu wa ka vona wu hlongoleriweke eSiberia wu suka eUkraine. Loko ha ha ri vatsongo, havumbirhi bya hina a hi tshama swin’we emutini wa le Ukraine lowu vuriwaka Vilshanitsa. Hi tekanile hi 1968, naswona hi hetelele hi katekisiwe hi n’wana wa mufana, Yaroslav, ku landzela hi wa nhwanyana, Oksana.

Hi hambete hi tirhisa minkosi ni micato leswaku hi hlangana hi vunyingi leswaku hi va ni vunakulobye bya moya. A hi tlhela hi tirhisa minkarhi leyi ku hlamusela ntiyiso wa Bibele eka maxaka ni vanghana lava teke lava a va nga ri Timbhoni. Hakanyingi vahlayisi va nsirhelelo a va va kona eswiendlakalweni leswi, laha a hi chumayela hi ntshunxekile hi tirhisa Bibele malunghana ni ntshembo wa ku pfuka ka vafi kumbe malunghana ni lunghiselelo ra Yehovha ra vukati ni mikateko yakwe leyi taka emisaveni leyintshwa.

Siku rin’wana, loko ndzi ri karhi ndzi gimeta nkulumo ya mina ya xilahlo, ku fike movha, tinyangwa ti pfuriwa hi ku hatlisa, kutani un’wana wa vavanuna lava a huma ivi a ndzi lerisa ku nghena emovheni. A ndzi nga chavi. Phela, a hi nga ri swigevenga, a hi ri vapfumeri eka Xikwembu. Kambe, exikhwameni xa mina a ndzi ri ni swiviko swa vutirheli swa lava a va ri evandlheni ra ka hina. A ndzi ta va ndzi khomiwile hikwalaho ka swona. Kutani, ndzi kombele loko va ta ndzi pfumelela leswaku ndzi nyika nsati wa mina mali ndzi nga si famba na vona. Kutani, emahlweni ka vona, ndzi rhombile ndzi n’wi nyika xipachi xa mina ni swiviko swa vandlha.

Ku sukela hi 1974, mina na Maria hi sungule ku lunghiselela tibuku ta Bibele hi tumbele ekaya ra hina. Tanihi leswi a hi ri ni n’wana lontsongo, a hi swi endla nivusiku leswaku a nga swi tivi. Hambiswiritano, hi ku rhandza timhaka, u endle onge u etlele kutani a hlometela ku vona leswi a hi swi endla. Endzhaku ka nkarhi u te: “Ndza va tiva lava endlaka timagazini leti vulavulaka hi Xikwembu.” Hi chavilenyana, kambe minkarhi hinkwayo a hi kombela Yehovha leswaku a sirhelela ndyangu wa hina entirhweni lowu wa nkoka.

Eku heteleleni, valawuri va sungule ku va ni langutelo lerinene hi Timbhoni ta Yehovha, kutani hi kunguhate ku va ni tinhlengeletano letikulu endhawini ya ntivo-vuxongi ni vutihungasi eMir le doroba-nkulu ra Usol’ye-Sibirskoye. Hi tiyisekise valawuri va doroba-nkulu leswaku minhlangano ya hina i ya dyondzo ya Bibele ni ku hlengeletana ka Vukreste ntsena. Vanhu lava tlulaka 700 va hlengeletanile hi January 1990, va tata holo ni ku koka nyingiso wa vanhu vo tala.

Endzhaku ka nhlangano muviki wa mahungu u vutisile, “Xana mi va letele rini vana va n’wina?” Yena swin’we ni vaendzi van’wana a va hlamarile hileswi vana a va tshame ehansi va rhiye ndleve ku ringana tiawara ta mune ta nhlangano lowu wo sungula wa le rivaleni. Endzhakunyana ku hume xihloko lexinene malunghana ni Timbhoni ta Yehovha eka phepha-hungu ra kwalaho. Xi te: “Kunene munhu a nga dyondza swo karhi eka [Timbhoni ta Yehovha].”

Ku Tsakela Ku Andza Lokukulu

Hi 1991, hi ve ni mintsombano ya nkombo eSoviet Union, laha ku veke ni vanhu va 74 252. Endzhakunyana, endzhaku ka loko khale ka tiriphabliki ta Soviet Union ti sungule ku tifuma, ndzi kume xiavelo lexi humaka eka Huvo Leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha xa ku ya eMoscow. Kwalaho ndzi vutisiwile loko ndzi ri exiyin’weni xa ku ndlandlamuxa xiavelo xa mina entirhweni wa Mfumo. Hi nkarhi wolowo Yaroslav a a tekiwile naswona a ri ni n’wana kasi Oksana a a ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi. Kutani hi 1993, mina na Maria hi sungule vutirheli bya hina bya nkarhi hinkwawo eMoscow. Hi lembe rero, ndzi hlawuriwe ku va muungameri wa Ndzawulo-nkulu ya Xifundzha ya Tinhlengeletano ta Vukhongeri ta Timbhoni ta Yehovha eRussia.

Sweswi mina na Maria hi tshama hi tlhela hi tirha emuakweni lowuntshwa wa rhavi lowu kumekaka ehandle ka St. Petersburg. Ndzi swi teka swi ri lunghelo leswi ndzi swi kotaka ku hlanganyela ni vamakwerhu van’wana vo tshembeka eku khathaleleni ka tinhlayo leti andzaka hi xihatla ta vahuweleri va Mfumo laha Russia. Namuntlha ku ni Timbhoni leti tlulaka 260 000 ekhale ka tiriphabliki ta Soviet Union, leti tlulaka 100 000 ti kumeka eRussia ntsena!

Hakanyingi mina na Maria hi ehleketa hi maxaka ni vanghana va hina lava rhandzekaka lava hambetaka va tshembeka entirhweni wa vona wa Mfumo eSiberia, ndhawu leyi veke kaya ra hina leri rhandzekaka. Namuntlha, mintsombano leyikulu yi khomeriwa kwalaho nkarhi hinkwawo, naswona ku ni Timbhoni ta kwalomu ka 2 000 leti hisekaka hinkwako-nkwako eIrkutsk. Kunene, vuprofeta bya Esaya 60:22 bya hetiseka exiphen’wini xexo xa misava: “Lo’nṭongo o ta v̌a khume ra madzana, lo’nṭongo ngopfu, o ta v̌a tiko le’ra matimba.”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Ndzi ri na tatana, ndyangu wa ka hina, ni van’wana lava hlongoleriweke eIrkutsk hi 1959

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Vana va ri laha va hlongoleriweke kona eIskra

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Lembe leri hi tekaneke ha rona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Ndzi ri na Maria namuntlha