Vantshwa Va Vutisa . . .

Hikwalaho Ka Yini Manana A Vabya Hi Ndlela Leyi?

Tata wa Al u dlayiwe hi vuvabyi bya khensa.a Leswi Al a a dyondzisiwile malunghana ni xitshembiso xa Bibele xa ku pfuxiwa ka vafi, u swi kotile ku langutana ni ku lahlekeriwa koloko hi ndlela yo karhi. Kambe loko ku kumeka leswaku mana wakwe u ni vuvabyi bya khensa, u tlhele a sungula ku karhateka. Al u chavisiwe hi ku tiva leswaku u ta tlhela a lahlekeriwa hi mutswari un’wana. A a tivutisa a tshoveke mbilu a ku ‘Hikwalaho ka yini ku fanele ku va mana wa mina la vabyaka?’

HI KU ya hi Dok. Leonard Felder, “ku ni vanhu va le Amerika vo tlula timiliyoni ta 60 lava . . . langutaneke ni vuvabyi kumbe ku lamala ka munhu la rhandzekaka.” Felder u engeta a ku: “Siku rin’wana ni rin’wana, kwalomu ka munhu un’we eka vanhu va mune lava tirhaka va le Amerika u fanele a hlayisa mutswari la vabyaka” kumbe munhu un’wana la rhandzekaka. Kutani, loko u langutane ni xiyimo xo tano, a wu wexe. Nilokoswiritano, swa chavisa swi tlhela swi vavisa ku vona munhu loyi u n’wi rhandzaka a vabya. Xana u nga langutana njhani ni xiyimo xexo?

Ha Yini Mutswari Wa Mina A Vabya?

Swivuriso 15:13 yi ri: “Moya wo ṭhoveka, i ku v̌av̌a ka mbilu.” Swi tolovelekile ku titwa u vavisekile swinene emintlhavekweni loko mutswari wa wena a vabya. Hi xikombiso, u nga titwa u ri ni nandzu hikwalaho ka xiyimo lexi mutswari wa wena a nga eka xona. Kumbexana wena ni mutswari wa wena a mi nga twanani kahle. Swi nga ha endleka leswaku mi tshame mi tlulana milenge kan’we kumbe kambirhi. Kutani leswi mutswari wa wena a vabyaka, u nga ha vona onge i xihoxo xa wena. Hambileswi timholovo ta ndyangu ti nga vangaka ntshikilelo, a hi ko tala ti vangaka mavabyi lamakulu. Timholovo ni ku nga pfumelelani hi swilo leswi nga vuliki nchumu swi nga humelela ni le mindyangwini ya Vakreste leyi nga ni rirhandzu. Hikwalaho a wu fanelanga u titwa u ri ni nandzu, onge hi wena u vangeke mavabyi ya mutswari wa wena.

Kahle-kahle, mana wa wena kumbe tata wa wena u vabya hikwalaho ka xidyoho xa vatswari va hina vo sungula, Adamu na Evha. (Varhoma 5:12) Hikwalaho ka xidyoho xexo xo sungula, “ntumbuluko hinkwawo wu hambeta wu konya swin’we ni ku vaviseka swin’we ku ta fika sweswi.”—Varhoma 8:22.

Mintlhaveko Leyi Vavisaka

Hambiswiritano, u nga ha va u karhatekile swinene. Mana wa Terri u karhatiwa hi mavabyi yo hlayanyana lama nga ni khombo, lama dlayaka. Terri u ri: “Nkarhi wun’wana ni wun’wana loko ndzi nga ri kona ekaya, ndza karhateka, ndza tivutisa leswaku Manana u njhani. Swa ndzi tikela ku nyikela nyingiso. Hambiswiritano, tanihi leswi ndzi nga laviki leswaku manana a karhateka, a ndzi n’wi kombisi leswaku ndzi karhatekile ha yena.”

Swivuriso 12:25 (NW), yi ri: “Ku vilela embilwini ya munhu hi kona loku nga ta yi tshova.” Swi tolovelekile leswaku vantshwa va va ni gome loko va langutane ni xiyimo lexi. Terri u vula leswaku mbilu ya yena a yi vava loko a vona leswaku mana wakwe a nga swi koti ku endla swintirhwana swo olova. Lexi nyanyisaka ntshikilelo wolowo hi leswaku vantshwa—ngopfu-ngopfu vanhwanyana—hakanyingi va boheka ku byarha vutihlamuleri lebyi engetelekeke. Hi ku ya hi profesa Bruce Compas, “vanhwanyana va boheka ku endla mintirho ya ndyangu, yo fana ni ku basisa kaya ni ku hlayisa vamakwavo lavatsongo, ku nga mintirho leyi va nga swi kotiki ku yi endla hinkwayo, kutani yi va sivela ku kula kahle hi ndlela leyi tolovelekeke.” Vana van’wana va kondlo-a-ndzi-dyi va tihambanisa ni vanhu kutani va yingisela vuyimbeleri lebyi nga tsakisiki ni lebyi tshikilelaka.—Swivuriso 18:1.

Nakambe va tele vana lava chavaka leswaku mutswari wa vona u ta fa. Terri u tswariwe a ri yexe, kasi mana wakwe u sele a ri swakwe. Terri u tikuma a rila minkarhi hinkwayo loko mana wakwe a ye exibedlhele, a chava leswaku a nge he vuyi. Terri u ri: “A hi lo sala hi ri vambirhi ntsena. A ndzi nga swi lavi ku lahlekeriwa hi munghana wa mina lonkulu.” Nhwanyana wa kondlo-a-ndzi-dyi loyi vito rakwe ku nga Martha na yena u te: “Ndzi ni malembe ya 18 hi vukhale kambe ndza ha chava ku lahlekeriwa hi vatswari va mina. Sweswo swi ta vanga xivundza swinene.” Swiphiqo swin’wana leswi tolovelekeke, leswi vangiwaka hi ku vabya ka mutswari i ku va ni nkelunkelu, milorho leyi chavisaka ni swiphiqo swa ku dya.

Leswi U Nga Swi Endlaka

Hambileswi swilo swi vonakaka swi tika sweswi, u nga swi kota ku langutana na swona! Sungula hi ku burisana ni vatswari va wena hi leswi u swi chavaka ni leswi swi ku karhataka. Kahle-kahle xiyimo xa mutswari wa wena xi bihe ku fikela kwihi? Xana swi nga koteka leswaku a hola? Hi wahi malunghiselelo lama endliweke ya ku ku khathalela loko mutswari wa wena a nga holi? Xana swi nga endleka leswaku na wena u va ni vuvabyi lebyi fanaka enkarhini lowu taka? Hambileswi swi tikaka leswaku vatswari va vulavula hi swilo swo tano, loko u kombela mpfuno wa vona hi ndlela leyi rhuleke ni leyi kombisaka xichavo, va ta endla hinkwaswo leswi va nga swi kotaka leswaku va ku pfuna ni ku ku seketela.

Burisana na vona hi ndlela leyinene leyi u titwaka ha yona. Al wa tsundzuka leswaku u tsandzekile ku endla tano loko a tive leswaku mana wakwe u vabyela ku fa hikwalaho ka vuvabyi bya khensa. U ri: “A ndzi n’wi byelanga ndlela leyi ndzi n’wi rhandzaka ha yona. A ndzi swi tiva leswaku a a swi lava ku ndzi twa ndzi n’wi byela leswaku ndza n’wi rhandza, kambe leswi a ndzi ri n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi ndzi vone swi tika ku n’wi byela sweswo. Endzhakunyana u lovile, kutani sweswi ndzi titwa ndzi ri ni nandzu hikuva loko ndza ha ri ni nkarhi wa ku endla tano, a ndzi wu tirhisanga. Ndza tisola hikuva a a ri munhu wa nkoka swinene evuton’wini bya mina.” U nga tshuki u va ni tingana ku byela vatswari va wena ndlela leyi u va rhandzaka ha yona.

Loko swi koteka, tiva leswaku i vuvabyi bya muxaka muni lebyi khomeke mutswari wa wena. (Swivuriso 18:15) Kumbexana dokodela wa ndyangu wa ka n’wina a nga ku pfuna emhakeni leyi. Ku swi tiva kahle swi ta ku pfuna leswaku u va ni ntwela-vusiwana, u lehisa mbilu ni ku va la twisisaka. Swi ta tlhela swi ku pfuna leswaku u kota ku langutana ni ku cinca ka miri wa mutswari wa wena loku vangiwaka hi mavabyi, ko fana ni swivati, ku hluveleleka ka misisi kumbe ku karhala.

Xana mutswari wa wena u le xibedlhele? Loko swi ri tano, endla leswaku ku ta ka wena u ta n’wi pfuxela ku va loku tsakisaka ni loku akaka. Hilaha u nga swi kotaka hakona, vulavula na yena hi ndlela leyi tsakisaka. N’wi rungulele hi ta ntirho wa wena wa le xikolweni ni mintirho ya wena ya Vukreste. (Ringanisa Swivuriso 25:25.) Loko u tshama endhawini leyi maxaka ma faneleke ku tisela vavabyi swakudya ni ku va endlela mintirho yo karhi, endla tano handle ko gungula. Ku languteka u basile naswona u ambale kahle swi ta tsakisa mutswari wa wena swi tlhela swi ku endla u va ni ndhuma leyinene eka vatirhi va le xibedlhele ni le ka madokodela. Leswi swi nga endla leswaku mutswari wa wena a khathaleriwa hi ndlela yo antswa swinene.b

Xana mutswari wa wena u hlakarhela a ri ekaya? Loko swi ri tano, endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka ku n’wi khathalela. Tinyiketele hi ku tirhandzela leswaku u endla mintirho ya ndyangu hilaha u nga swi kotaka hakona. Ringeta ku tekelela Yehovha hi ku tinyiketela “hi mbilu yo basa, handle ka ku sandza.” (Yakobo 1:5) Endla hilaha u nga swi kotaka hakona leswaku u kombisa moya wa ku nga gunguli, wa ku va ni langutelo lerinene ni wa ku tsaka.

I ntiyiso leswaku u fanele u endla ni ntirho wa xikolo. Ringeta ku wu vekela nkarhi etlhelo, hikuva dyondzo ya wena i ya nkoka. Loko swi koteka, veka ni nkarhi wa ku wisa ni wa vuhungasi. (Eklesiasta 4:6) Leswi swi ta ku pyhupyhisa swi tlhela swi ku pfuna leswaku u seketela mutswari wa wena. Xo hetelela, papalata ku tihambanisa ni vanhu. Amukela nseketelo wa Vakreste-kuloni. (Vagalatiya 6:2) Terri u ri: “Vandlha ri hundzuke ndyangu wa ka hina. Vakulu a va tshama va ku lunghekerile ku vulavula na mina ni ku ndzi khutaza. Sweswo a ndzi nge pfuki ndzi swi rivarile.”

Ku Tshama U Tiyile eMoyeni

Xa nkoka swinene i ku tshama u tiyile emoyeni. Tshama u ri karhi u endla mintirho ya moya, ku fana ni ku dyondza Bibele, ku va kona emihlanganweni ni ku chumayela van’wana. (1 Vakorinto 15:58) Hi tin’hweti ta ximumu, Terri a a engetela ntirho wakwe wa ku chumayela hi ku va phayona ra nkarhinyana. U engeta a ku: “Manana a a hamba a ndzi khutaza leswaku ndzi lunghiselela ni ku va kona emihlanganweni eHolweni ya Mfumo. Sweswo swi hi pfunile havumbirhi bya hina. Tanihi leswi a a nga swi koti ku va kona eka nhlangano wun’wana ni wun’wana hilaha a a lava hakona, a ndzi yingisisa kahle leswaku ndzi ta fika ndzi n’wi hlamusela. A a tshembe mina leswaku ndzi n’wi phamela swakudya swa moya loko a nga swi kotanga ku ya.”

Xihloko xa The New York Times xi swi katsakanye kahle loko xi vulavule hi mupfuni wa tiko loyi “nkarhi ni nkarhi a hlamarisiweke hi vana vo tala lava va kulaka va tlhela va humelela evuton’wini hambiloko va langutane ni ntshikilelo wa vuvabyi bya mutswari.” U ri: “Va humesa vuswikoti byin’wana lebyi a va nga swi tivi leswaku va na byona . . . Loko va swi kota ku tiyiselela leswi, va nga swi kota ku tiyiselela swilo swo tala.”

Na wena u nga swi kota ku hlula eka nkarhi lowu wo tika. Hi xikombiso, sweswi mana wa Terri u horile lerova wa swi kota ku tikhathalela. Kumbexana, hi ku famba ka nkarhi mutswari wa wena na yena u ta hola. Kambe sweswi, u nga rivali leswaku u ni Munghana wa le tilweni la ku seketelaka, ku nga Yehovha. U ‘yingisa swikhongelo’ kutani u ta xi yingisa xikombelo xa wena xo lava ku pfuniwa. (Pisalema 65:2) U ta ku nyika—wena ni mutswari wa wena la chavaka Xikwembu—“matimba lama tlulaka lama tolovelekeke,” leswaku u kota ku langutana ni xiyimo xexo.—2 Vakorinto 4:7; Pisalema 41:3.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 30]

“Nkarhi wun’wana ni wun’wana loko ndzi nga ri kona ekaya, ndza karhateka, ndza tivutisa leswaku Manana u njhani”

[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]

Ku tiva swo karhi hi vuvabyi bya mutswari wa wena swi nga ku endla leswaku u tiva ndlela leyi u nga pfunaka ha yona