Misava Yi Godzomberiwa Hi Swidzidzirisi

Hi muyimeri wa Xalamuka! le Spain

XIHLANGI lexa ha ku velekiwaka exibedlhele xa le Madrid, eSpain xa cema. Muongori u ringeta ku xi miyeta kambe swa tsandza. Xihlangi lexi xi cemisiwa hileswi xi nga ha xi kumiki xidzidzirisi xa heroyini. Swo biha ku tlula mpimo hileswaku xi ni xitsongwatsongwana xa HIV. Mana wa xona a a godzomberiwe hi heroyini.

Manana wa le Los Angeles u tikume a famba hi movha exitarateni lexi lawuriwaka hi ntlawa wa vaxavisi va swidzidzirisi. Hiloko a hoyozeriwa hi tikulu, leti dlayeke xihlangi xakwe xa xinhwanyatana.

Ekule swinene ni kwalaho, le Afghanistan, murimi un’wana u ni nsimu leyi a byaleke swimilana swa poppy. U tshovele kahle lembe rero; ntshovelo wu engeteleke hi 25 wa tiphesente. Swimilana swa opium poppy swa bindzurisa swinene, naswona ndyangu wa murimi loyi wu ringeta ku tihanyisa. Kambe swimilana leswi swo saseka swa poppy swi ta hundzuriwa swi va heroyini, naswona heroyini ya dlaya.

Nhwanyana la nga ni tingana wa malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi wa le Sydney, le Australia, u ya endhawini yo tihungasa ni vusiku, hi Mugqivela wun’wana ni wun’wana. A swi n’wi tikela ku tihlanganisa ni ntshungu, kambe sweswinyana, philisi leri vuriwaka ecstasy ri endle leswaku a sungula ku titshemba. Maphilisi lawa a ma nwaka ma ngungumerisiwe ma nghena eAustralia ma suka eNetherlands, hambileswi tilaboratori ta kwalaho ti sungulaka ku va na wona. Philisi leri vuriwaka ecstasy ri endla leswaku a byi twa kahle vuyimbeleri naswona ri endla leswaku a tirivala. Naswona u tlhela a tivona a ri mbhurhi.

Eka Manuel, murimi la tirhaka hi matimba la tihanyisaka hi ku rima xipurasana xakwe le Andes, vutomi byi sungule ku n’wi olovela loko a sungule ku byala swimilana swa coca. Manuel u lava ku tshika ku byala swimila leswi, kambe wa chava hikuva u anakanya leswaku leswi swi ta hlundzukisa vavanuna lava nga ni lunya lava lawulaka ku byariwa ka swimilana swa coca endhawini leyi ya ka vona.

Lava i vanhu va nga ri vangani eka vo tala lava va hangalasaka swidzidzirisi leswi onhaka pulanete ya hina.a Ku nga khathariseki leswaku vanhu lava i vaxavi, i vabyari kumbe vo va vahlaleri ntsena lava nga riki na nandzu, swidzidzirisi swi wutla vutomi bya vona hi ndlela ya tihanyi.

Xana Xiphiqo Xa Swidzidzirisi Xi Kule Ku Fikela Kwihi?

Matsalana-nkulu wa Nhlangano wa Matiko, Kofi Annan, u ri: “Swidzidzirisi swi onha tiko ra hina, swi vanga vugevenga, swi hangalasa mavabyi yo kota AIDS (SIDA), naswona swi dlaya vantshwa va hina ni ku onha vumundzuku bya hina.” Wa engetela: “Namuntlha ku ni vanhu lava ringanyeteriwaka eka 190 wa timiliyoni lava va tirhisaka swidzidzirisi emisaveni. A ri kona tiko leri nga khumbekiki. Naswona a ri kona tiko leri ri nga swi kotaka ku herisa ku xavisiwa ka swidzidzirisi etikweni ra rona. Matiko hinkwawo ma fanele ma tirhisana tanihi leswi swidzidzirisi swi tirhisiwaka emisaveni hinkwayo.”

Leswi nyanyisaka timhaka, emalembeni ya sweswinyana swidzidzirisib swin’wana swo endliwa kunene. Swidzidzirisi leswi swi endleriwa ku nyanyula vanhu lava va swi tirhisaka kumbe swi va endla va titwa va hanye bya cheleni. Tanihi leswi swidzidzirisi leswi vanhu va tiendlelaka swona swi nga ha endliwaka hi ntsengo wa le hansi swinene kun’wana ni kun’wana, maphorisa a ma na wona matimba ya ku swi lawula. Hi 1997, Khomixini ya Nhlangano wa Matiko ya Swidzidzirisi swa Khokheyini yi tsundzuxile leswaku ematikweni yo tala, swidzidzirisi leswi vanhu va tiendlelaka swona hi swona leswi “vanhu va swi tirhisaka ngopfu” naswona swi fanele swi langutiwa tanihi nchumu lowu “xungetaka vanhu va misava hinkwayo hi mpimo lowukulu eka lembe-xidzana leri landzelaka.”

Swidzidzirisi leswi leswintshwa, matimba ya swona ma tlula ya swidzidzirisi leswi se ku nga khale swi ri kona. Khokheyini leyi tengisiweke ngopfu yi godzombela swinene ku tlula khokheyini leyi tolovelekeke. Makamba lama ha ku hlukaka ya ximilana xa cannabisc ma ni matimba lamakulu ya ku vangela mijamujamu naswona xidzidzirisi lexintshwa lexi vuriwaka ice hi xin’wana xa swidzidzirisi leswi onhaka swinene.

Mali Ya Swidzidzirisi Ni Matimba Ya Swidzidzirisi

Hambileswi va nga riki vangani vanhu lava tirhisaka swidzidzirisi, kambe nhlayo ya vona yi ringene leswaku yi fumisa van’wankumi va swidzidzirisi, vavanuna lava va hlelaka ku endliwa ni ku hangalasiwa ka swidzidzirisi. Vanhu lava vo homboloka va endla bindzu leri nga riki enawini, leri bindzulaka ngopfu—bindzu lerikulu ngopfu—exikarhi ka mabindzu ya misava. Sweswi ku xavisiwa ka swidzidzirisi ku nga ha endla tiphesente ta nhungu emabindzwini hinkwawo ya misava, kumbe kwalomu ka R2 400 000 000 000 hi lembe. Loko mali ya swidzidzirisi yi ri karhi yi rhendzeleka ni misava, yi fuwisa mintlawa ya swigevenga, yi onha maphorisa, yi pfala milomo ya van’watipolitiki ni ku seketela vutherorisi.

Xana xi kona lexi nga endliwaka ku lawula xiphiqo lexi xa swidzidzirisi? Xana bindzu ra swidzidzirisi ri yi khumba njhani mali ya wena, nsirheleleko wa wena ni vutomi bya vana va wena?

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Mepe lowu nga eka tluka 4, 5]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Ku Endliwa Ni Ku Ngungumerisiwa Ka Swidzidzirisi eMisaveni Hinkwayo

TINDHAWU LETIKULU LETI SWI ENDLIWAKA EKA TONA:

Cannabis—matluka (mbangi) ni nhlaka (hashish)

Heroyini

Khokheyini

Miseve yi kombisa tindlela letikulu leti tirhisiwaka ku ngungumerisa swidzidzirisi.

[Xihlovo Xa Kona]

Xihlovo: United Nations World Drug Report

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 3]

U.S. Navy photo