Xana Ku Nga Hluriwa eNyimpini Yo Lwa Ni Swidzidzirisi?

KU HLULA enyimpini yo lwa ni swidzidzirisi i pakani leyi dzunekaka, kambe a hi matlangwana. Ku ni swilo swimbirhi leswi endlaka leswaku bindzu ra swidzidzirisi leswi nga riki enawini ri va ni matimba—ku hangalasiwa ka swona ni ku laveka ka swona. Se swi lava ku endla dzana ra malembe tihulumendhe ni maphorisa va ri karhi va lwa ni ku herisa ku xavisiwa ka swona. Leswi a va swi vula a swi olova: Loko swidzidzirisi swi nga ri kona, ku hava vanhu lava nga ta godzomberiwa hi swidzidzirisi.

Ku Hlasela Vanhu Lava Swi Xavisaka

Hi xikongomelo lexi, ntlawa wa maphorisa lama lwaka ni swidzidzirisi wu kume mpimo lowukulu wa swidzidzirisi leswi tleketliwaka, naswona ntirhisano wa matiko hinkwawo wu endle leswaku ku khomiwa vangungumerisi lavakulu va swidzidzirisi. Kambe mhaka leyi twisaka ku vava hi leyi, hambileswi ntirho wa maphorisa wu nga ha vangelaka vangungumerisi van’wana va swidzidzirisi leswaku va ya kun’wana va ya xavisa kona kumbe wu va tlharihisa swinene, kambe a wu va tshikisi. Mutshila un’wana wa swidzidzirisi u te: “A hi nge swi koti ku hlula vanhu lava xavisaka swidzidzirisi loko vona va ha ri ni mali yo tala kambe hina hi nga ri na mali.”

Joe de la Rosa, phorisa leri lwaka ni vugevenga ra Ntlawa wa Maphorisa ya le Gibraltar, u vulavule ni Xalamuka! malunghana ni ku nonon’hweriwa loku va langutaneke na kona ko lawula ku ngungumerisiwa ka swidzidzirisi exikarhi ka Afrika ni le Tinhlonhleni ta Iberia. U te: “Hi 1997, hi kume kwalomu ka 400 wa tikhilogiramu ta swidzidzirisi swa cannabis resin. Swo tala swa swidzidzirisi leswi a swi kumiwanga eka vangungumerisi va swidzidzirisi; swi kumiwe swi papamale elwandle kumbe swi khukhuriwele eribuweni. Sweswo swi komba leswaku ku ni mpimo lowukulu swinene wa swidzidzirisi leswi tsemakanyaka Mugerho wa Gibraltar lembe ni lembe. Leswi hi swi kumaka i switsongo swinene loko swi pimanisiwa ni leswi tsemakanyisiwaka. Lava va swi tleketlaka ku suka eAfrika ku ya eSpain va ni swikepe leswi fambaka hi rivilo lerikulu ku tlula swa varindzi va hina. Naswona loko va lemuka leswaku va le khombyeni ro khomiwa, va cukumetela swidzidzirisi leswi ematini, kutani a hi na vumbhoni byo va hehla.”

Maphorisa ma langutana ni swiphiqo leswi fanaka etindhawini tin’wana ta misava. Vafambi lava langutekaka va ri va ntolovelo, swihaha-mpfhuka leswitsongo, swikepe leswi rhwalaka nhundzu hambi ku ri swikepe swa le hansi ka mati swi ngungumerisa swidzidzirisi swi tsemakanya malwandle-nkulu kumbe mindzilakano leyi tsemakanyekaka. Xiviko xin’wana xa Nhlangano wa Matiko xi vule leswaku “75 wa tiphesente ta swidzidzirisi leswi rhumeriwaka emisaveni hinkwayo swi fanele swi kumiwa swi nga si xavisiwa leswaku ku ta hungutiwa ku ngungumerisiwa ka swona.” Sweswinyana, mpimo wa leswi swi kumiwaka a wu hundzi eka 30 wa tiphesente ta khokheyini—naswona nhlayo leyi yi le hansi swinene eka swidzidzirisi swin’wana.

Kutani, ha yini tihulumendhe ti nga hlaseli xihlovo xa xiphiqo lexi naswona ti dlaya swimila hinkwaswo swa cannabis, opium poppy ni swimila swa coca? Nhlangano wa Matiko wa ha ku bumabumela leswaku ti endla tano, kambe a swi olovi. Cannabis yi nga byariwa entangeni wun’wana ni wun’wana. Ndhawu yin’wana leyi coca yi byariwaka ngopfu eka yona eAndes yi kumeka exifundzheni lexi ku vuriwaka leswaku “a xi lawuriwi hi mfumo.” Swi tano ni hi tindhawu leti nga ekule le Afghanistan na Burma, laha opium na heroyini swi byariwaka kona ngopfu.

Lexi tikisaka timhaka ngopfu, vangungumerisi va swidzidzirisi va nga ha sungula ku tiendlela swidzidzirisi swa vona, leswi se swi laviwaka ngopfu. Naswona tilaboratori ta le xihundleni ti nga endla swidzidzirisi leswi kun’wana ni kun’wana emisaveni.

Xana loko maphorisa mo tiyisa voko entirhweni wa ku rindza ni ku engetela swigwevo, swi nga hunguta bindzu leri? Ku ni vanhu vo tala ngopfu lava va xavisaka swidzidzirisi, vanhu vo tala ngopfu lava va godzomberiweke, kambe ku ni maphorisa ma nga ri mangani lawa ma nga pfunaka. Hi xikombiso, United States ri ni vanhu lava tlulaka timiliyoni timbirhi lava pfaleriweke—vo tala va vona hi lava va khomeriweke swidzidzirisi. Kambe nxungeto wa khotso a wu swi kotanga ku sivela vanhu ku tirhisa swidzidzirisi. Ematikweni yo tala lawa ma ha hluvukaka laha bindzu ra ku xavisa swidzidzirisi ri kulaka eka wona, maphorisa lama nga leteriwangiki kahle ni lama holaka mali leyitsongo swa ma tikela ku langutana ni ntlhontlho lowu.

Xana Torha Ra Swidzidzirisi Ri Nga Hungutiwa?

Loko matshalatshala ya ku ringeta ku lawula ku hangalasiwa ka swidzidzirisi ma hlulekile, ku vuriwa yini hi ku swi hunguta? Magazini wa Time wu ri: “Nyimpi yo lwa ni swidzidzirisi i yikulu swinene, yi khumba timbilu ni miehleketo, a hi mhaka leyi faneleke yi khathaleriwa hi maphorisa, tihuvo ni makhotso ntsena.”

Joe de la Rosa, la tshahiweke eku sunguleni, hilaha ku fanaka u tshemba leswaku dyondzo hi yona ntsena yi nga hlulaka swidzidzirisi leswi nga riki enawini. U ri: “Ku godzomberiwa hi swidzidzirisi i mhaka leyi khumbaka tiko, leyi vangiweke hi vanhu, hikwalaho hi fanele hi cinca vanhu kumbe hi cinca ndlela leyi va ehleketa ha yona. Hi ringeta ku katsa swikolo, vatswari ni vadyondzisi leswaku hinkwavo va lemuka leswaku ku ni khombo, leswaku swidzidzirisi swi kona nileswaku vana va vona va nga ha godzomberiwa.”

Leswi Timbhoni Ta Yehovha Ti Swi Endleke

Se ku hundze malembe yo tala Timbhoni ta Yehovha ti ri karhi ti dyondzisa vanhu leswaku va papalata swidzidzirisi. Ti lunghiselele rungula leri nga pfunaka vatswari ku dyondzisa vana va vona malunghana ni khombo ra swidzidzirisi.a Ku tlula kwalaho, vutirheli bya tona byi pfune vanhu lava a va tirhisa swidzidzirisi ni lava a va swi ngungumerisa.

Ana, la boxiweke eka xihloko lexi hundzeke, u hlanganisiwe ni Timbhoni ta Yehovha hikuva sesi wakwe a a twile leswaku ta swi kota ku pfuna munhu la godzomberiweke hi swidzidzirisi. Ana se a a nga yi rhandzi kahle Bibele, kambe u ringete ku ya entsombanweni wa Timbhoni. Kwalaho u vone wanuna loyi a a bindzula ngopfu hi swidzidzirisi kambe a cinceke hi ku helela, a a cince ni ndlela leyi a langutekaka ha yona ni ndlela leyi a hanyaka ha yona. Ana u ri: “Ndzi tibyele leswaku loko a cincile, na mina ndzi nga cinca. Ku cinca kakwe ku ndzi khorwisile leswaku ndzi fanele ndzi amukela dyondzo ya Bibele.

“Ku sukela edyondzweni ya mina yo sungula ya Bibele, ndzi endle xiboho xa ku tshama ekaya, tanihi leswi a ndzi swi tiva leswaku loko ndzo huma endlwini, ndzi ta hlangana ni vanhu van’wana lava tirhisaka swidzidzirisi kutani na mina ndzi ta tlhela ndzi sungula ku swi tirhisa. Ana a ndzi swi tiva leswaku swidzidzirisi a swi lulamanga nileswaku Xikwembu a xi wu amukeli mukhuva lowu. Ndzi tlhele ndzi vona ndlela leyi swidzidzirisi a swi va khumba ha yona vanhu ni khombo leri ndzi ri tiseke endyangwini wa ka hina. Kambe a ndzi lava matimba ya moya leswaku ndzi ntshunxeka evuhlongeni bya swidzidzirisi lebyi ndzi tingheniseke eka byona. A swi tika ku tshika swidzidzirisi. Masiku yo hlayanyana a ndzi tshama ndzi etlele leswaku torha ra swidzidzirisi ri hela. Kambe a swi fanerile.”

Ntshembo Wa Xiviri Ni Xikongomelo Xa Xiviri

Pedro, nuna wa Ana, loyi a boxiweke exihlokweni lexi hundzeke, na yena u phunyuke hi ndlela leyi fanaka. Pedro u ri: “Siku rin’wana loko ndzi ri karhi ndzi dzaha hashish ekaya ra makwerhu, ndzi vone buku leyi a yi ri ni xihloko lexi ndzi tsakiseke. A yi ri ni xihloko lexi nge Ntiyiso Lo’wu Yisaka e Vutonwini Le’byi Nga Heriki. Ndzi fambe na yona ekaya, ndzi yi hlaya, ni ku kamba matsalwa ya yona. A ndzi tiyiseka leswaku ndzi kume ntiyiso.

“Ku hlaya Bibele ni ku vulavula ni van’wana hi leswi ndzi swi dyondzeke swi endle leswaku ndzi titwa ndzi tsakile kutani swi tima torha ra mina ra swidzidzirisi. Ndzi endle xiboho xa ku ka ndzi nga ha yi emahlweni ni kungu ra mina ra ku gevenga garaji ya petirolo. Munghana wa mina a a dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha, hi ku hatlisa ndzi landzele ntila wakwe. Hi tin’hweti ta kaye ndzi hundzule ndlela leyi a ndzi hanya ha yona kutani ndzi khuvuriwa. Enkarhini lowu, khale ka vanghana va mina a va lava ku ndzi nyika swidzidzirisi, kambe hi nkarhi wolowo ndzi sungule ku vulavula na vona hi Bibele. Van’wana va angule kahle. Un’wana u tlhele a kota ku hlula xiphiqo xakwe xa ku godzomberiwa.

“U fanele u va ni ntshembo leswaku u ta kota ku hlula mukhuva wo tirhisa swidzidzirisi. Bibele yi ndzi nyike ntshembo wolowo, yi ndzi nyike xikongomelo evuton’wini, yi ndzi kombisa kahle langutelo ra Xikwembu hi swidzidzirisi ni madzolonga. Ndzi lemuke leswaku a ndzi titwa ndzi antswa loko ndzi ri karhi ndzi dyondza hi Lowa Matimba Hinkwawo—naswona a ndzi nga lahlekeriwi hi nchumu. Hi ku famba ka nkarhi, ku tihlanganisa ni vanhu lava baseke eminhlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha swi ndzi pfunile leswaku ndzi ya emahlweni ni ndlela leyi.”

Ku Tshika Ntirho Wa Ku Ngungumerisa Swidzidzirisi Ndzi Va Muaki

José, mungungumerisi wa swidzidzirisi la boxiweke exihlokweni lexi hundzeke, sweswi u tlhelele entirhweni wa ku aka. A swi n’wi tikela ku tshika bindzu rakwe leri bindzulaka ngopfu. Wa pfumela: “Swidzidzirisi swi endla leswaku u kuma mali yo tala, kambe a hi ndlela leyinene ya ku kuma mali. Ndzi vona vana lavatsongo va ri ni swibalesa ni mimovha ya manyunyu. Mindyangu ya hahluka, vugevenga i tshamela maxelo eswitarateni, naswona vanhu vo tala lava va godzomberiweke hi swidzidzirisi va tshova mimovha, va yiva eswitolo kumbe va wutlela vanhu swilo swa vona leswaku va kuma mali ya swidzidzirisi. Vo tala va sungula hi ku tirhisa hashish, va ya emahlweni va tirhisa ecstasy kumbe maphilisi man’wana, kutani va ringeta khokheyini kumbe hambi ku ri heroyini. Ndzi swi lemukile leswaku a ndzi hoxa xandla eku pfuneni ka vo tala leswaku va sungula ku tirhisa swilo leswi.

“Loko ndzi ri karhi ndzi dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha, ndzi khorwisekile swinene leswaku ku hoxa xandla ka mina eka swidzidzirisi a swi hoxile. A ndzi lava ku va ni ripfalo leri tengeke, naswona nsati wa mina, loyi na yena a a dyondzeriwa, a a ri ni ku navela loku fanaka. Ina, swa tika ku tshika bindzu ra swidzidzirisi. Ndzi hlamusele vanhu lava a ndzi va xavisela swin’we ni vatirhi-kulorhi leswaku se ndzi dyondza Bibele nileswaku ndzi ri tshikile bindzu ra swidzidzirisi. Eku sunguleni, a va nga ndzi kholwi, van’wana a va si ndzi kholwa. Nilokoswiritano, se ndzi ni malembe lama lavaka ku va mambirhi ndzi tshikile, naswona a ndzi si tisola nikatsongo.

“Se ku hele lembe ndzi ri karhi ndzi tirha ku aka, ku nga ntirho wa mina. Sweswi, hi n’hweti ndzi kuma mali leyi yi nga kotara ya leyi a ndzi yi kuma hi siku entirhweni wa swidzidzirisi. Kambe leyi hi yona ndlela leyinene ya ku hanya, naswona ndzi titwa ndzi tsakile.”

Ntlhantlho Wa Misava Hinkwayo Lowu Nga Ta Tirha

Vangungumerisi vo hlayanyana lava nga ni xivindzi va ri tshikile bindzu ra swidzidzirisi. Naswona tindhawu to hambana-hambana ta ku hlakarherisa ti pfune vanhu va magidi lava a va godzomberiwile. Kambe, hilaha World Drug Report yi swi vekaka hakona, “vanhu lava a va hanya hi swidzidzirisi nkarhi wo leha, a va tali ku swi tshika hi ku hatlisa.” Lexi twisaka ku vava, loko munhu un’we loyi a a godzomberiwile a pfuniwa, van’wana vo hlayanyana va wela entlhan’wini lowu fanaka. Swidzidzirisi swi ya emahlweni swi hangalasiwa ni ku xaviwa ngopfu.

Loko hi ta swi kota ku hlula enyimpini yo lwa ni swidzidzirisi, ku fanele ku va ni ntlhantlho wa misava hinkwayo hikuva xiphiqo lexi i xa misava hinkwayo. Emhakeni leyi, Khomixini ya Nhlangano wa Matiko ya Swidzidzirisi swa Nakhotiki yi ri: “Hambileswi ku tirhisiwa ko biha ka swidzidzirisi, ku ngungumerisiwa ka swidzidzirisi ni vugevenga lebyi fambisanaka ni xiphiqo xa swidzidzirisi a swi langutiwa ematikweni yo tala swi xungeta nsirhelelo, vanhu a va nga swi lemuki leswaku xiphiqo xa swidzidzirisi leswi nga riki enawini xi khumba misava hinkwayo lerova a xi nge he tlhantlhiwi hi matshalatshala ya tiko rin’we.”

Kambe, xana tihulumendhe ta misava ti ta tirhisana leswaku ti hlula xiphiqo lexi xa misava hinkwayo? Vuyelo lebyi nga kona ku fikela sweswi a byi tshembisi. Kambe, Bibele yi kombetela eka hulumendhe ya le matilweni leyi nga ta tsemakanya mindzilakano ya matiko tanihi ntlhantlho wa xiviri. Bibele ya hi tiyisekisa leswaku Mfumo wa Xikwembu, lowu hosi ya wona ku nga Yesu Kreste, wu ta va kona hi “masiku ni masiku.” (Nhlavutelo 11:15) Hikwalaho, ehansi ka Mfumo wa Xikwembu, dyondzo ya le tilweni yi ta endla leswaku swidzidzirisi swi nga ha laviwi. (Esaya 54:13) Swiphiqo swa ntshamisano ni swa mintlhaveko leswi sweswi swi endlaka leswaku vanhu va tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha a swi nge he pfuki swi ve kona.—Pisalema 55:22; 72:12; Mikiya 4:4.

Xana U Lava Mpfuno?

Hambi sweswi, ku veka ntshembo eMfun’weni wa Xikwembu lowu nga emavokweni ya Kreste swi susumeta vanhu leswaku va ala swidzidzirisi. Loko u lava ku kuma rungula leri engetelekeke, hi kombela u tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha endhawini ya ka n’wina.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

Vanhu lava xavisaka swidzidzirisi va khomiwa

[Xihlovo Xa Kona]

K. Sklute/SuperStock

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Pedro ni nkatakwe, Ana, va dyondza Bibele ni vana va vona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Pedro a ri karhi a nghenisa alamu