Nyanyuko Lowu Nga Kona Hi Tintsumi

“‘Hinkwerhu’ hi ni tintsumi leti hi kongomisaka, leti hi rindzaka . . . Loko hi nga ti karhati kutani hi tinyikela eka tona, ku fana ni vana, hi ti tshemba hi ku helela naswona hi ti rhandza hi tlhela hi ti tlangela, ti ta hi chululela mikateko ya tona hi mpimo lowukulu. Ti tlanga na hina. Ta hi khathalela. Ta hi tshungula, ta hi khumba, ta hi chavelela hi mavoko lama nga vonakiki lama nga ni rirhandzu, naswona minkarhi hinkwayo ti ringeta ku hi nyika leswi hi swi lavaka.”—Ku suka ebukwini leyi nge “Angel Letters.”

U FANELE u pfumela leswaku langutelo leri ri dumeke malunghana ni tintsumi ra tsakisa. Hi ku ya hi langutelo leri van’wana va ri vulaka “vumoya lebyintshwa,” un’wana ni un’wana wa hina u ni ntsumi yin’we, ntsumi leyi tirhaka ku hi chavelela ni ku hi sirhelela leswaku hi nga vaviseki. Ku vuriwa leswaku ntsumi ya wena yi ni matimba ni rirhandzu. A yi lavi leswaku u yi yingisa kumbe ku yi gandzela, naswona a yi nge pfuki yi ku avanyisile kumbe yi ku sorile. Yi tshama yi ri etlhelo ka wena, yi tinyiketerile malunghana ni vuhlayiseki bya wena naswona yi hisekela ku hetisisa ku navela ka wena hinkwako. Namuntlha vanhu vo tala va tshemba timhaka leti hi timbilu ta vona hinkwato.

Ina, ku pfumela eka tintsumi a ku sunguli namuntlha. Ti hoxe xandla swinene etidyondzweni ta vukhongeri bya vanhu ku sukela eminkarhini ya khale. Leswi swi vonaka eka swilo leswi va swi vatleke. Swifaniso swa makerubu, ku nga tinxaka to karhi ta tintsumi, ti sasekise tabernakela ni tempele ya khale ya Vayuda. Tintsumi ti khavisa tikereke ni tikereke-nkulu ta Vujagana. Timuziyamu ti tele hi swifaniso leswi pendiweke ni leswi vatliweke swa tintsumi.

Ndhuma Ya Tintsumi

Eminkarhini ya sweswinyana, tintsumi ti dume ngopfu ematikweni man’wana. Hakanyingi tibayisikopo ti kombisa tintsumi ti ri vanhu lava feke kutani va tlhelela emisaveni ku ya endla swilo leswinene. Eka filimi yin’wana, tintsumi a ti ri karhi ti pfuna xipano xa baseball lexi a xi hluriwa. Eka yin’wanyana, ntsumi leyi nga mukongomisi yi pfuna mufana la nga le malembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi leswaku a ti rihisela eka loyi a dlayeke ntombhi yakwe. Xihloko lexi vulavulaka hi mpfuno wa tintsumi xi humelela ko tala eka nongonoko lowu dumeke lowu kombiweke eka thelevhixini ya le United States.

Tinsimu leti vulavulaka hi tintsumi ta engeteleka. Eka malembe-khume ya sweswinyana le United States, risimu rin’we eka tinsimu ta khume leti dumeke ri boxe ntsumi. Exikarhi ka va-1990, ku pfule “switolo leswi xavisaka swilo leswi nga ni tintsumi” leswi tlulaka 120 eAmerika. Switolo leswi swi xavisa swifaniso leswi vatliweke swa tintsumi, swifaniso leswi hakarhiwaka ni tibuku—hambi ku ri switlangiso swa vana leswi endliweke hi xifaniso xa tintsumi. Ku vuriwa leswaku tiseminara ni maphepha-hungu ma dyondzisa vanhu leswaku va nga tihlanganisa njhani ni swivumbiwa leswi swa le tilweni. Timagazini, maphepha-hungu, ni minongonoko ya swihaxa-mahungu swi rungula switori swa vanhu lava hlanganeke ni tintsumi.

Tibuku Ta Madzana

Ti kona ni tibuku leti vulavulaka hi tintsumi. Xitolo xin’wana lexi xavisaka tibuku le New York City xi ni tibuku to hambana-hambana leti tlulaka 500 leti vulavulaka hi tintsumi, ngopfu-ngopfu tintsumi leti kongomisaka vanhu. Tibuku teto ti tshembisa leswaku ti ta komba vahlayi va tona ndlela yo hlangana ni tintsumi leti kongomisaka vanhu, ku tiva mavito ya vona, ku vulavula na vona ni ndlela yo kuma mpfuno wa tona. Tibuku leti ti ni switori swo tala leswi vulavulaka hi ndlela leyi tintsumi leti ti humeleleke ha yona hi minkarhi leyi a ti laveka ha yona, ti susa vanhu emahlweni ka mimovha leyi a yi ta va tlumba, ti tshungula mavabyi lama dlayaka, ti chavelela lava va tshikileriweke ni ku sirhelela masocha enyimpini. Tintsumi teto ti pfuna vanhu “handle ko lava xikombiso xa ku hundzuka kumbe ku tinyiketela eka dyondzo yo karhi.” Kambe tintsumi teto a ti tali ku khutaza vanhu lava ti “hlanganaka” na vona leswaku va endla ku cinca ko karhi evuton’wini bya vona. Vanhu lava vulaka leswaku va tshame va hlangana na tona hi ntolovelo va vula leswaku va sala va tsakile endzhaku ko hlangana na tona.

Enkarhini wa ntshikilelo ni nkitsinkitsi, switori leswi swi nga vonaka swi ri mahungu lamanene ngopfu. Kambe, xana hi nga swi tshemba? Xana i swa nkoka?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 24]

Vanhu vo tala va vona onge va tshame va hlangana ni tintsumi