Xana Xinyenyana Xi Nga N’wi Dyondzisa Yini Mubohiwa?

HI MUYIMERI WA XALAMUKA! EAFRIKA DZONGA

HI KU ya hi Sunday Tribune ya le Durban, eAfrika Dzonga, swinyenyana swa pfuna eku endleni ka leswaku timbilu ta vabohiwa va le Khotsweni ra Pollsmoor ti va ni vumunhu. Sweswi, ku ni vanhu va 14 lava gweviweke lava va hlanganyelaka eka nongonoko lowu katsaka ku khathalela swinyenyana leswi vuriwaka ti-cockatiel ni leswi vuriwaka ti-lovebird emakamareni ya vona.

Xana nongonoko lowu wu tirha njhani? Mubohiwa un’wana ni un’wana u ni bokisi ro kurisela swinyenyana eka rona ekamareni rakwe. Mubohiwa u nyikiwa vondlo lera ha ku tlhotlhorhiwaka leswaku a ri khathalela, u dyisa xivumbiwa lexi xi nga kotiki nchumu eka awara yin’wana ni yin’wana kumbe endzhaku ka tiawara timbirhi, vusiku ni nhlikanhi, ku ringana mavhiki ya ntlhanu. Kutani xinyenyana lexi xi nghenisiwa exisakeni, xisaka lexi na xona xi hlayisiwa ekamareni rakwe. Loko xi kurile, xi xaviseriwa vanhu. Vabohiwa van’wana va swi rhandza ngopfu swinyenyana swa vona lerova va rila loko ku fika nkarhi wa leswaku va swi lela.

Hambi ku ri swihovori leswi nga ni nsele swi vonaka swi va ni nsovo endzhaku ko vulavula ni ku khathalela swinyenyana leswi siku ni siku. Mubohiwa un’wana u te: “Ndzi endla leswaku swinyenyana leswi swi lerha, kambe na swona swi endle leswaku ndzi lerha.” Un’wana u vula leswaku swinyenyana leswi swi n’wi dyondzise ku lehisa mbilu ni ku tikhoma. Khamba rin’wana leri gweviweke ri vula leswaku ku khathalela xinyenyana swi ri endle ri lemuka leswaku ku va mutswari i “vutihlamuleri lebyikulu”—ku nga nchumu lowu ri wu honiseke eka vana va rona loko ra ha ntshunxekile.

Ku khathalela swinyenyana leswi swi pfuna vabohiwa hi ndlela yin’wana. Wikus Gresse, la sunguleke nongonoko lowu u ri: “Vutshila lebyi va byi dyondzaka laha, byi nga endla leswaku loko se va humile va kuma ntirho eka vanhu lava kurisaka swinyenyana kumbe lava va tshungulaka swiharhi.”