Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga N’wi Ala Njhani?

“Hi ximumu xa nan’waka makwerhu wa xinuna wa le vandlheni ra ka hina u sungule ku ndzi rhandza. Entiyisweni a ndzi nga n’wi tsakeli. Xiphiqo xa kona hi leswaku a a ndzi nga swi tivi leswaku ndzi nga n’wi ala njhani handle ko vavisa mintlhaveko yakwe.”—Elizabeth.a

“NDZI kombela ku tivana ku antswa na wena.” Xana ku ni jaha ro karhi leri tshameke ri ku byela marito wolawo? Tanihi nhwanyana,b u nga ha va u tsakile u tlhela u eneriseka—hambi ku ri ku nyanyuka! Hi hala tlhelo, u nga ha va u pfilunganyekile lerova a wu nga swi tivi leswi u nga ri hlamulaka swona jaha.

Loko munhu un’wana a phofula ta rirhandzu eka wena, u nga ha va ni mintlhaveko leyi pfilunganyekeke. Leswi swi tano ngopfu-ngopfu loko u kule ku ringana leswaku u nga nghenela vukati xisweswo u ri eka xiyimo xo nyikela nyingiso wolowo!c Hambiswiritano, ndlela leyi u angulaka ha yona yi ta va yi titshege hi leswaku i mani la endlaka xikombelo xexo. Loko a ri munhu loyi a wupfeke hi ku ya hi mintlhaveko naswona u twa a ku koka mahlo, nhlamulo ya wena yi nga ha olova. Kambe, ku vuriwa yini loko swi ri erivaleni leswaku u hava timfanelo leti n’wi endlaka munghana la fanelekaka? Kumbe, ku vuriwa yini hambiloko a ri na timfanelo letinene, kambe u twa u nga n’wi rhandzi?

Nakambe anakanya hi xiyimo xa nhwanyana loyi a rhandzaneke ni munhu un’wana swa xinkarhana hiloko a xiya leswaku a nga lavi ku tshama ni munhu yoloye vutomi bya yena hinkwabyo. Ematshan’weni yo herisa vunghana, u hambeta a tihumesa na yena. Wa vutisa: “Xana ndzi nga n’wi tshika njhani?”

Loko Un’wana A Nga Ri Na Rirhandzu Ra Ntiyiso

Le ndzhaku eminkarhini ya vapatriyaka, handle ko kanakana vanhu a va tekana ni vanhu lava vatswari va vona va nga lo va langela. (Genesa 24:2-4, 8) Ematikweni ya le Vupela-dyambu Vakreste vo tala va ntshunxekile ku tilangela munghana wa vukati. Bibele yi ni xileriso xin’we—xa leswaku Mukreste a teka “eHosini ntsena.”—1 Vakorinto 7:39.

Xana leswi swi vula leswaku u fanele a tekana ni mupfumeri-kuloni wihi ni wihi loyi a phofulaka ta rirhandzu eka wena kumbe loyi u rhandzaneke na yena swa xinkarhana? Anakanya hi xikombiso xa le Bibeleni xa xinhwanyetana lexi humaka eximutanini xa le Vuxa-xikarhi xa Xunemi. Solomoni, hosi ya xona, u xi vonile hiloko a sungula ku xi rhandza swinene. Loko a ringeta ku xi landzelela, xinhwanyetana lexi xi n’wi arile xi tlhela xi kombela vavasati va le hubyeni lava a va ri malandza ya hosi xi ku: “Mi nga tshuki mi ringeta ku hlohlotela kumbe ku pfuxa rirhandzu eka mina kukondza na mina ndzi titwa ndzi swi rhandza.” (Risimu ra Solomoni 2:7) Xinhwanyetana lexi xo tlhariha a xi nga lavi leswaku van’wana va ringeta ku xi tshikilela leswaku xi lawuriwa hi mintlhaveko ntsena. Entiyisweni, a xi nga n’wi rhandzi Solomoni, hikuva a xi rhandzana ni murisi la titsongahataka.

Leswi swi va dyondzisa dyondzo ya nkoka lava namuntlha va anakanyaka hi ku nghenela vukati: A wu nge rhandzi munhu wihi ni wihi. Hambiloko nhwanyana a rhandzane ni jaha ro karhi swa xinkarhana, hi ku famba ka nkarhi a nga ha kuma leswaku a nga ha ri rhandzi. Kumbexana nhwanyana u sola swin’wana leswi a swi vonaka eka vumunhu bya jaha. Kumbexana u titwa a nga n’wi koki mahlo. Ku honisa mintlhaveko yo tano ku ta va ku ri vuphukuphuku. Ku yi honisa a swi nge endli leswaku yi hela.d Tamara u vule leswi landzelaka malunghana ni jaha leri a a rhandzana na rona: “A ndzi nga n’wi tshembi. A ndzi ngo kanakananyana kambe a ndzi kanakana swinene lerova sweswo swi ndzi endle ndzi chava swinene loko ndzi ri na yena.” Endzhakunyana u swi lemukile leswaku hikwalaho ka ku kanakana koloko, a swi antswa leswaku a herisa vunghana.

Lexi Endlaka Swi Nonon’hwa Ku Ala

Hambiswiritano, swi nga ha olova ku vula leswaku u ta ri ala jaha kambe swi nonon’hwa ku swi endla. Ku fana na Elizabeth loyi a boxiweke eku sunguleni, u nga ha chava ku ri vavisa. Ina, hi fanele hi anakanyela mintlhaveko ya vanhu van’wana. Bibele yi khutaza Vakreste ku ‘tiambexa xinakulobye lexikulu xa tintswalo’ naswona va khoma van’wana hi mukhuva lowu na vona va lavaka ku khomiwa hi wona. (Vakolosa 3:12; Matewu 7:12) Xana leswi swi vula leswaku u fanele u hambeta ni vukanganyisi leswaku u nga ri heti matimba kumbe ku ri vavisa jaha leri? Handle ko kanakana u ta swi xiya hi ku hatlisa leswaku ri titwa njhani, kutani ku nga tshembeki ka wena ni ku tsandzeka ku ri tivisa hi nkarhi swi ta engetela xitlhavi. Lexi nga ta bihisa timhaka ku tlula mpimo i ku tekana ni jaha hikuva u ri twela vusiwana. Ntwela-vusiwana i masungulo lama tsaneke yo aka vukati ehenhla ka wona.

Kambe, kumbexana u lwisana ni miehleketo ya leswaku, ‘Loko ndzi nga tekani na yena, swi nga ha endleka ndzi nga ha tekiwi.’ Tanihi laha nhloko-mhaka leyi nga eka magazini lowu nge Teen yi swi vekaka hakona, nhwanyana a nga ha ehleketa a ku: “A hi ‘yena loyi ndzi nga rhandzaka ku tekana na yena,’ kambe ndzi ta ku yini—naswona a wu lavi ku tshama u ri wexe.” Hakunene u swi navela ngopfu ku va ni vunghana. Hambiswiritano, ku enerisa ku navela vunghana hi ndlela leyi faneleke, a hi ku tekiwa hi munhu wihi ni wihi. Swi katsa ku kuma munhu loyi u nga ta n’wi rhandza hakunene naswona a nga ni vuswikoti byo hetisisa vutihlamuleri bya Matsalwa malunghana ni vukati. (Vaefesa 5:33) Hikwalaho u nga tsutsumeli ku hlawula munhu loyi u nga ta tekana na yena! Vo tala va tisorile hikwalaho ko nghenela vukati hi magugu.

Xo hetelela, van’wana va nga ha hambeta va rhandzana ni jaha leri swi nga erivaleni leswaku ri mikhuva leyi va yi solaka. Va ri, ‘loko ndzo n’wi nyika xinkarhana, a nga hundzuka.’ Xana leswi i vutlhari? Phela, mikhuva leyi solekaka ni mahanyelo yo karhi hakanyingi swi va swi dzime timitsu naswona swa nonon’hwa ku swi hundzula. Hambiloko o na swi pfuketana a hundzuka hi ndlela leyi hlamarisaka, xana u nga tiyiseka hakunene leswaku ku hundzuka ka yena i ka xiviri? Nhwanyana la vitaniwaka Karen loyi a a ri exiyin’weni xo tano, hi vutlhari u endle xiboho xo herisa vunghana ni jaha ro karhi loko a vone leswaku a va nga ri na tipakani leti fanaka. Wa pfumela: “A swi nonon’hwa, hikuva a a ndzi koka mahlo. Kambe a ndzi swi tiva leswaku i swinene ku herisa vunghana.”

Vana Ni Vukheta

Hakunene, ku ala munhu un’wanyana a hi matlangwana. Ku fana ni xiputsa lexi khomeke swilo leswi fayekaka endzeni ka xona, xiyimo xa kona xi fanele xi tameriwa hi vukheta. Hi leswi swiringanyeto swi nga ri swingani leswi nga pfunaka.

Bula ni vatswari va wena kumbe munhu un’wana la wupfeke evandlheni hi mhaka leyi. Va nga ha ku pfuna ku lulamisa loko leswi u swi languteleke u nga swi langutelanga hi ndlela ya xiviri.

Swi veke kahle naswona u kongoma. U nga n’wi siyi a ri ni ku kanakana emiehleketweni ya yena malunghana ni ndlela leyi u titwaka ha yona. Loko wo vula ntsena u ku “Wo namba u rivala,” swi ta va heta matimba vanhu lava nga ta ku gangisa. Loko swi boha, vula marito ya wena yo ala hilaha ku tiyeke u ku, “U ta ndzi khomela, mina a ndzi ku rhandzi.” Vana ni vukheta leswaku a nga voni onge u nga ha hundzula mianakanyo ya wena loko o phikelela. Ku swi veka erivaleni leswaku a wu n’wi rhandzi swi fanele swi sivela ku pfilunganyeka ka yena ivi swi endla swi n’wi olovela ku amukela mhaka yoleyo.

Ringanisela ku tshembeka ni vuxiyaxiya. Swivuriso 12:18 yi ri: “U kona la vulavulaka handle ko anakanya ku fana ni ku tlhava ka banga.” Hambileswi ku vula mhaka hi ku kongoma swi nga swa nkoka, Bibele yi vula leswaku marito ya hina ma fanele ma va “ni nsovo nkarhi hinkwawo, ma lungiwe hi munyu.”—Vakolosa 4:6.

Namarhela eka xiboho xa wena. Vanghana lava nga ni swikongomelo leswinene, lava nga swi tiviki kahle swivangelo swa xiboho xa wena, va nga ha ku tshikilela leswaku u tlhela u ringeta. Kambe eku heteleleni u fanele u hanya hi xiboho xa wena—hayi ni vanghana va wena lavakulu.

Endla hi ku pfumelelana ni marito ya wena. Eku sunguleni ha vumbirhi bya n’wina a mi ri vanghana lavakulu, naswona i swa ntumbuluko ku navela leswaku swilo swi nga tshama swi ri hi ndlela leyi a swi ri ha yona. Kambe hakanyingi sweswo a swi twali naswona a swi koteki. Se wa ku rhandza swinene. Xana swa twala ku anakanya leswaku u ta honisa mintlhaveko yoleyo ivi a endla onge a ku humelelanga nchumu? Hambileswi swi antswaka ku khomana hi ndlela ya musa, ku tshamela ku vulavurisana hi riqingho kumbe ku heta nkarhi wo tala mi ri swin’we tanihi vanghana swi to nyanyisa mbitsi wa yena. Swi nga ha vula ku tlanga hi mintlhaveko ya yena, naswona u ta va u nga ri na tintswalo.

Muapostola Pawulo u khutaze Vakreste ku ‘vulavula ntiyiso’ ni vanhu van’wana. (Vaefesa 4:25) Ku endla tano swi nga ha nonon’hwa, kambe swi nga ha mi pfuna havumbirhi bya n’wina ku ya emahlweni ni vutomi.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 29]

A wu nge rhandzi munhu wihi ni wihi

[Xifaniso lexi nga eka tluka 30]

Swi veke kahle naswona u kongoma loko u phofula mintlhaveko ya wena