Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Fanele Ndzi N’wi Khoma Njhani Nhwana Loyi A Ndzi Kombaka Rirhandzu?

“Susan hi yena a ndzi gangiseke, naswona a ndzi nga voni xiphiqo ha swona. A swi ri kahle eka mina.”—James.a

“Loko wanuna a nga tshembeki eka vavasati, swi nga va ni khombo lerikulu.”—Roberto.

NHWANA un’wana u ku byele leswaku u lava ku ku vutisa swo karhi. Hakanyingi a wu n’wi vona a ri ni ntlawa wa vanghana va yena, naswona swa tsakisa ku vulavula ni ku endla swilo na yena. Kambe leswi a swi vutiseke swi ku hlamarise swinene. Wa ku rhandza naswona u lava ku tiva loko na wena u titwa hi ndlela leyi fanaka.

Leswi swi nga ha ku hlamarisa loko u ehleketa leswaku wanuna hi yena a faneleke ku gangisa ku sungula. Hambileswi swi nga tano hi xitalo, kambe tsundzuka leswaku a ku na nsinya wa nawu wa Bibele lowu a wu tlulaka hi ku teka goza ku sungula.b Sweswo swi nga ha ku pfuna leswaku u angula hi ndlela leyi faneleke.

Endzhaku ko anakanyisisa hi mhaka leyi, u nga ha ehleketa leswaku wa ha ri ntsongo ngopfu, a wu si lunghekela ku nghenela timhaka ta ku rhandzana kumbe leswaku swa sweswi a wu n’wi rhandzi nhwanyana yoloye. U nga ha titwa u ri ni nandzu, u ehleketa leswaku kumbexana u endle swo karhi leswi n’wi endleke a ehleketa leswaku wa n’wi rhandza. Xana u fanele u endla yini? Xo sungula, u fanele u anakanyela ndlela leyi a titwaka ha yona.

Anakanyela Mintlhaveko Yakwe

Anakanya hi xiyimo lexi nhwanyana a vaka eka xona enkarhini wolowo. Leswaku a fikelela mbilu ya wena, swi nga ha endleka leswaku swi n’wi teke masiku a ri karhi a praktisa ndlela leyi a nga ta veka mhaka yakwe ha yona. Endzhaku ko hlanganisa marito wolawo ni ndlela leyi a nga ta n’wayitela ha yona, u tlhele a ehleketa leswaku swi nga ha endleka u ala. Eku heteleleni, loko a heta ku kanya mbilu, u hlule ku chuha kakwe kutani a ku phofulela leswi nga le mbilwini yakwe.

Ha yini a tiveke ehansi ka ntlhontlho wo tano? Kumbexana u susumetiwa hi rirhandzu ro tekeka. Nakambe, swi nga ha endleka leswaku u xixima timfanelo ta wena letinene leti vanhu vo tala va nga ti voniki. Xisweswo, swi nga ha endleka leswaku a a ku bumabumela hi ndlela leyi u nga taliki ku bumabumeriwa ha yona.

Leswi a nga swi vuleli ku ku kucetela eka xiboho xa wena, kambe ku ku tsundzuxa leswaku u va ni musa. Nhwanyana un’wana la vuriwaka Julie u ri: “Hambiloko a nga n’wi rhandzi nhwanyana wa kona, wanuna yoloye u fanele a titwa a ri wa nkoka hileswi ku nga ni munhu un’wana la n’wi voneke. Hikwalaho, ematshan’weni yo vula ntsena leswaku a nga n’wi rhandzi, wanuna u fanele a n’wi hlamula hi ndlela ya xinghana, a nga n’wi vavisi.” A hi nge u lava ku endla sweswo—‘u nga n’wi vavisi,’ kumbe kuma ndlela leyinene yo ala.

Ku vuriwa yini hiloko u tshame u n’wi ala nhwanyana wa kona? Sweswi u nga ha vona onge swi fanerile leswaku u n’wi byela xo mita hi huku. Lwana ni mboyamelo wolowo. Swivuriso 12:18 yi ri: “U kona la vulavulaka handle ko anakanya ku fana ni ku tlhava ka banga, kambe ririmi ra lavo tlhariha ra horisa.” U nga vulavula njhani hi “ririmi ra lavo tlhariha”?

U nga ha n’wi nkhensa hileswi a ku byeleke ndlela leyi a titwaka ha yona ha wena ni ku va a ku teke tanihi munhu wa risima. Kombela ku rivaleriwa hi ku va u endle a vona onge wa n’wi rhandza hambileswi u nga swi endlangiki hi xikongomelo. Kambe swi veke erivaleni hi ndlela ya musa leswaku a wu n’wi rhandzi. Loko a nga swi twisisi naswona u vona leswaku u fanele u swi veka hi ku kongoma, u nga karihi hambi ku ri ku tirhisa marito yo tlhava. Hikwalaho ka leswi u anakanyelaka mintlhaveko ya yena, n’wi lehisele mbilu. A hi nge hi wena loyi u nga exiyin’weni xakwe, a wu ta tsakela leswaku a ku byela hi ndlela ya musa, a hi swona ke?

Hambiswiritano, a nga ha sindzisa leswaku u tlange hi mintlhaveko yakwe. A nga ha ku byela swo karhi leswi u swi endleke leswi endleke a vona onge wa n’wi rhandza. A nga ha ku, ‘Xana wa tsundzuka loko u ndzi nyika swiluva?,’ kumbe a ku, ‘Ku vuriwa yini hi leswiya u ndzi byeleke swona en’hwetini leyi hundzeke loko hi ri karhi hi famba swin’we?’ Sweswi swi vula leswaku u fanele ku tikambisisa hakunene.

Vula Ntiyiso

Vavalangi va khale hi xitalo loko va kuma ndhawu yintshwa a va yi teka ivi va yi tirhisa hi ndlela yo biha, namuntlha vavanuna van’wana va endla leswi fanaka eka vavasati. Va rhandza ku tlanga na vona hi ta rirhandzu kambe a va swi lavi ku tekana na vona. A va lavi ku tiboha, kambe va tlanga hi mintlhaveko ya vona. Vavanuna volavo va wina rirhandzu ra vavasati hi vuxisi. Nkulu la nga Mukreste u ri: “Majaha man’wana ma vonaka ma ri entlangwini, ma cinca-cinca vanhwanyana. A swi kahle ku tlanga hi mintlhaveko ya vavasati hi ndlela yoleyo.” Xana vutianakanyi byo tano byi helela kwihi?

“Ku fana ni munhu loyi a pengaka la copaka miseve ya vukarhi, miseve ni rifu, u tano munhu la kanganyiseke munhu-kulobye kutani a ku: ‘Xana a ndzi ngo tlanga?’” (Swivuriso 26:18, 19) Loko wanuna a gangisa wansati hi swikongomelo swa vutianakanyi, wansati yoloye u ta hetelela a swi vonile leswaku wanuna loyi a a lava yini hakunene. Kutani vuxisi bya wanuna yoloye byi ta n’wi vavisa wansati yoloye, hilaha mhaka leyi landzelaka yi kombisaka hakona.

Jaha rin’wana ri sungule ku gangisana ni ntombhi yin’wana leyi a ri nga tiyimiselanga ku tekana na yona. Ri n’wi yise ekhefini ya swakudya leya manyunyu ni ku famba na yena eswinkhubyanini. Jaha leri a ri swi tsakela ku va ni ntombhi leyi, ni ntombhi leyi a yi swi tsakela ku khathaleriwa hi jaha leri, a yi ehleketa leswaku jaha leri ra yi rhandza. Loko yi kuma leswaku a ri yi teka tanihi munghana ntsena, yi twe ku vava lokukulu.

Loko hi xihoxo u kombe nhwanyana loyi a ku gangisaka leswaku wa fa ha yena, xana u fanele u endla yini? Ku tisirhelela ni ku ringeta ku tiyimelela a swi nge pfuni nchumu kambe swi to n’wi twisa ku vava. Xiya nsinya wa nawu wa Bibele lowu nge: “Loyi a fihlaka ku tlula nawu kakwe a nge humeleli, kambe loyi a tiphofulaka kutani a tshika, u ta kombiwa tintswalo.” (Swivuriso 28:13) Hikwalaho, vula ntiyiso. Pfumela xihoxo xa wena lexi endleke leswaku a ku teka hi ndlela yin’wana. Naswona loko u tlange hi mintlhaveko yakwe hi vomu, pfumela leswaku u endle xihoxo lexikulu. Kombela hi mbilu hinkwayo leswaku a ku rivalela.

Hambiswiritano, u nga ehleketi leswaku loko u kombele ku rivaleriwa swi ta helela kwalaho. Nhwanyana yoloye swi nga ha endleka a ku hlundzukela nkarhinyana. Swi nga ha lava leswaku u ya hlamusela vatswari vakwe leswaku u endle yini. Naswona u nga ha langutana ni mimbuyelo yin’wana. Vagalatiya 6:7 yi ri: “Xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi byalaka, u ta tlhela a tshovela xona.” Kambe loko u kombele ku rivaleriwa ni ku endla matshalatshala yo ololoxa swilo, u ta va u n’wi pfunile leswaku a ya emahlweni ni vutomi byakwe. Naswona ntokoto wolowo wu ta ku dyondzisa ku ‘hlayisa nomu wa wena eku vulavuleni ka vuxisi’ etimhakeni hinkwato ta vutomi, ku katsa ni leti khumbaka va xisati kumbe va xinuna.—Pisalema 34:13.

Anakanyisisa U Nga Si Hlamula

Kambe ku vuriwa yini hiloko u lava ku n’wi tiva ku antswa nhwanyana yoloye? Loko swi ri tano, u fanele u swi xiya leswaku ku gangisana ni ku rhandzana a ko va nchumu wo hungasa ha wona. Ndlela leyi mpatswa lowu gangisanaka wu hetelelaka wu rhandzana ha yona yi endla leswaku wu hetelela hi ku tekana. Loko se va catile, mintlhaveko yoleyo ya pfuna eku va hlanganiseni tanihi wanuna ni wansati. Xana ku tiva sweswo swi ku khumba njhani sweswi?

Endzhaku ko ehleketisisa hi nhwanyana yoloye, u nga ha lemuka leswaku u ni timfanelo to hlayanyana letinene. U ku pfulele nyangwa naswona u lava ku wu hlayisa wu pfulekile. Kambe ematshan’weni yo tsutsumela ku sungula ku gangisana na yena, teka magoza sweswi yo sirhelela wena na yena leswaku mi nga vaviseki hi ku famba ka nkarhi.

Siku rin’wana u nga ha lava ku twa swiringanyeto swa vanhu vo hlayanyana lava wupfeke lava n’wi tivaka ku antswa. Ringanyeta leswaku na yena a vutisa van’wana lava ku tivaka kahle. Wena na yena mi fanele mi vutisa vanhu lava wupfeke va mi byela timfanelo ta n’wina letinene ni laha mi tsaneke kona. Nakambe, u nga ha kombela mavonelo ya vakulu lava nga Vakreste. I swinene ku tiva loko munhu loyi u n’wi rhandzaka a ri ni ndhuma leyinene evandlheni ra Vukreste.

Kambe u nga ha ku, ‘Ha yini vanhu van’wana va fanele va nghenelela ngopfu etimhakeni ta mina?’ Ntiyiso hileswaku, hambi ku ri etimhakeni leti khumbaka wena ku fana ni ta rirhandzu, i vutlhari ku kuma mavonelo ya van’wana. Entiyisweni, sweswo swi khutaziwa hi Matsalwa, hikuva Swivuriso 15:22 yi ri: “Laha ku nga ni vatsundzuxi vo tala swilo swa humelela.” Vanhu lava wupfeke lava u buleke na vona a va nge ku endleli xiboho. Kambe “xitsundzuxo xa moya-xiviri” lexi va nga ha xi nyikelaka xi nga ha paluxa swin’wana hi munhu yoloye, kumbe ha wena, leswi na wena u nga swi voniki.—Swivuriso 27:9.

James, loyi a tshahiweke eku sunguleni, u endle tano. Hambileswi a a tshama a ri yexe, u vulavule ni vatswari vakwe hi Susan. Lowa jaha u nyike lowa nhwana mavito ya vanhu lava wupfeke lava n’wi tivaka, ni lowa nhwana u endle leswi fanaka, kutani va kombela vanhu volavo ku vula leswaku va vona va fanelana kumbe e-e. Endzhaku ko twa swiviko leswinene ha vona, James na Susan va sungule ku tolovelana ku vona loko swi ta koteka leswaku va nga tekana kumbe e-e. Loko wo landzela ndlela leyi fanaka u nga si n’wi rhandza ngopfu munhu wa kona, u ta titwa u sirhelelekile eka xiboho lexi u nga ta xi endla emakumu.

Ku tlula hinkwaswo, khongela eka Yehovha. Leswi ku gangisana ku nga goza ro pfula ndlela yo nghenela vukati, kombela eka Xikwembu leswaku xi ku pfuna ku vona leswaku vuxaka bya wena ni nhwanyana yoloye byi ta hetisisa pakani yoleyo. Xa nkoka ngopfu, kombelani Xikwembu leswaku xi mi pfuna havumbirhi bya n’wina ku endla xiboho lexi nga ta mi tshineta eka xona. Havumbirhi bya n’wina mi nga wu kuma kwalaho ntsako wa xiviri.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 29]

Loko u nga n’wi lavi, tivonele leswaku u nga n’wi endli a ehleketa onge wa fa ha yena