AIDS Yi Ta Hela Rini?
Ku sukela loko va ha ri vatsongo, vantshwa va kuma rungula ro tala leri vulavulaka hi rimbewu naswona ri khutazaka vunghwavava. Mirhi leyi tlhaveriwaka emisiheni, ku nga ndlela yin’wana leyikulu leyi HIV yi tlulelaka vanhu ha yona, yi andzile. Loko u anakanya hi ndlela yo biha leyi vanhu va tikhomaka ha yona namuntlha, u nga ha kanakana leswaku AIDS yi ta kala yi hela.
MADOKODELA ma boxe hi ku kongoma leswaku ndlela yo hlula AIDS i ku cinca ndlela leyi hi hanyaka ha yona. Xiviko lexi humesiweke hi Ndzawulo yo Tshungula ni ku Sivela Mavabyi xi ri: “Xitukulwana xin’wana ni xin’wana xa vantshwa xi lava rungula leri hlamuselaka hinkwaswo malunghana ni mahanyelo ni swilo leswi nga ta va pfuna ku hanya nkarhi wo leha hi ku papalata mahanyelo lama nga endlaka leswaku va tluleriwa hi HIV. Minongonoko yo tano yo dyondzisa yi fanele ku katsa ni ndlela leyi vatswari va katsekaka ha yona swin’we ni vadyondzisi.”
Entiyisweni, vatswari va fanele va dyondzisa vana va vona malunghana ni makhombo lawa, va nga si dyondzisiwa swilo swo biha hi vanghana va vona kumbe van’wana. A hi nkarhi hinkwawo leswi swi olovaka. Kambe swi nga ponisa vutomi bya n’wana wa wena. Ku hlamusela vana hi ta rimbewu ni swidzidzirisi a swi vuli leswaku u va dyondzisa mikhuva yo biha. Entiyisweni, swi nga va sirhelela leswaku yi nga va ngheni.
I Swa Nkoka Leswaku Vatswari Va Dyondzisa Vana Va Vona
Eka vanhu va Xikwembu va le nkarhini wa khale, vatswari a va languteriwe ku dyondzisa vana va vona malunghana ni rimbewu ni ndlela yo sirhelela rihanyo ra vona. Lexi tsakisaka, nawu wa Vaisrayele va khale a wu katsa nkongomiso lowu twisisekaka wa mahanyelo lamanene swin’we ni mahanyelo lama va sirhelelaka eka mavabyi lama tlulelaka. (Levhitika 18:22, 23; 19:29; Deteronoma 23:12, 13) Xana vanhu a va fanele va dyondzisiwa njhani milawu leyi? Yehovha Xikwembu u byele Vaisrayele a ku: “Marito lawa ndzi ku lerisaka wona namuntlha ma fanele ma va embilwini ya wena.” Vatswari a va fanele va sungula va twisisa vuyelo bya ku namarhela milawu leyi ni vuyelo byo yi honisa. Hi nkarhi wolowo va kume xileriso lexi: “U fanele u ma dyondzisa n’wana wa wena hi ku phindha-phindha naswona u vulavula ha wona loko u tshama endlwini ya wena, loko u famba egondzweni, loko u etlela niloko u pfuka.”—Deteronoma 6:6, 7.
“Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke va ku ‘dyondzisa’ ri vula ‘ku phindha-phindha’ ‘ku vula nchumu ko tala’ kumbe ‘ku wu kandziyisa.’” Handle ko kanakana, swi lava nkarhi. Vatswari lava tivekelaka nkarhi wo dyondzisa vana va vona malunghana ni makhombo ya ku tirhisa swidzidzirisi ni ku hlanganyela rimbewu leri nga riki enawini, va nga ha pfuna vana va vona leswaku va papalata ku hanya hi ndlela leyi nga ta endla leswaku va tluleriwa hi HIV ni mavabyi man’wana.a
Nchavelelo Eka Vanhu Lava Nga Ni HIV/AIDS
Matshalatshala yo sivela vuvabyi lebyi a ma vuli nchumu eka vanhu va timiliyoni lava nga ni HIV/AIDS. Ku engetela eka switlhavi leswi vangiwaka hi vuvabyi lebyi, hakanyingi vanhu vo tano va sandziwa ni ku honisiwa hikwalaho ka leswi va nga ni vuvabyi lebyi. Ha yini swi ri tano? Rungula leri hoxeke kambe leri hangalakeke i ra leswaku ku tihlanganisa ni vanhu vo tano swi nga endla leswaku u tluleriwa hi HIV. Swa twisiseka leswaku ha yini vanhu va chava ku tluleriwa hi HIV/AIDS tanihi leswi yi dlayaka. Van’wana va pfumelele ku chava ka vona vuvabyi lebyi swi va endla leswaku va chava vanhu lava nga na byona ku nga ri na xivangelo lexi twalaka. Vanhu lava nga ni vuvabyi lebyi va tsoniwe mirhi, va hlongoriwile ekerekeni ni ku hlaseriwa hi tihanyi.
Vanhu van’wana va ehleketa leswaku Xikwembu xi ba vanhu lavo homboloka hi vuvabyi lebyi bya AIDS. Entiyisweni, ku namarhela nkongomiso wa Bibele etimhakeni ta rimbewu, ta ku tirhisa swidzidzirisi ni ngati a swi ta va swi pfune vo tala leswaku va nga tluleriwi hi vuvabyi lebyi. (Mintirho 15:28, 29; 2 Vakorinto 7:1) Hambiswiritano, Matsalwa ma kombisa leswaku vuvabyi a hi vumbhoni bya leswaku Xikwembu xi xupula vanhu hikwalaho ka xidyoho xo karhi. Ku hambana ni sweswo, Bibele yi ri: “Xikwembu xi nga ka xi nga ringiwi hi swilo swo biha naswona xona a xi ringi munhu.” (Yakobo 1:13; Yohane 9:1-3) Munhu la nga ni HIV kumbe AIDS hikwalaho ka leswi a tsandzekeke ku namarhela nkongomiso wa Matsalwa kambe a cinceke mahanyelo ya yena u fanele a swi tiva leswaku Xikwembu a xi n’wi lahlanga.
Ntwela-vusiwana ni rirhandzu ra Xikwembu eka vanhu lava vabyaka swi ve erivaleni loko N’wana wa xona, Yesu a ta emisaveni. Loko a hlangana ni munhu la nga ni nhlokonho, Yesu “a n’wi twela vusiwana, kutani a tshambuluta voko rakwe a n’wi khumba.” Yesu u tirhise matimba ya yena yo endla masingita kutani a hanyisa munhu la nga ni nhlokonho. (Marka 1:40-42) Yesu a a nga va languteli hansi vanhu lava vabyaka. Rirhandzu leri a a va kombisa rona a ri ri kombisa kahle rirhandzu ra Tata wa yena la nge tilweni.—Luka 10:22.
AIDS Yi Ta Tshunguriwa Ku Nga Ri Khale!
Ku hanyisa ka Yesu hi singita a ku hi tiyisekisi ntsena leswaku Xikwembu xa hi rhandza. Bibele yi hi byela leswaku Yesu Kreste sweswi i Hosi etilweni. (Nhlavutelo 11:15) Vutirheli bya yena emisaveni byi kombise leswaku u ni matimba naswona wa swi rhandza ku hanyisa vanhu eka vuvabyi hinkwabyo lebyi va khomeke. Hi swona leswi a nga ta swi endla hakunene.
Vuprofeta bya Bibele bya hi tiyisekisa leswaku ku nga ri khale “ku hava munhu la tshamaka kona la nga ta ku: ‘Ndza vabya.’” (Esaya 33:24) Ku nga khathariseki ku tsandzeka ka vanhu ku herisa ku hangalaka ka AIDS kumbe ku nyika vanhu hinkwavo lava vabyaka vutshunguri lebyinene, hi nga tiyiseka leswaku AIDS yi ta hela. Hosi Davhida u te: “Dzunisa Yehovha, Wena moya-xiviri wa mina, u nga swi rivali swiendlo swakwe hinkwaswo, Yena la ku rivalelaka xidyoho xa wena hinkwaxo, la horisaka mavabyi ya wena hinkwawo.”—Pisalema 103:2, 3.
Xana swi ta endleka rini leswi? I yini leswi Xikwembu xi swi lavaka eka lava navelaka ku kuma mikateko yo tano? Hi kombela leswaku u tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha leswaku u ta dyondza swo tala malunghana ni switshembiso swa Bibele leswi hlamarisaka.
[Nhlamuselo ya le hansi]
a Vatswari vo tala va kume leswaku buku leyi nge Dyondza Eka Mudyondzisi Lonkulu, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha, ya pfuna eku dyondziseni vana malunghana ni rimbewu ni misinya ya milawu ya mahanyelo.
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 11]
Vuprofeta bya Bibele bya hi tiyisekisa leswaku ku nga ri khale “ku hava munhu la tshamaka kona la nga ta ku: ‘Ndza vabya’”
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Ku dyondzisa vana va wena malunghana ni rimbewu ni ku tirhisa swidzidzirisi swi nga va sirhelela
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Vuswikoti bya Yesu ni ku navela ka yena ku hanyisa lava vabyaka swi kombise leswi a nga ta swi endla enkarhini lowu taka