Eneji—Ha Yini Yi Ri Ya Nkoka eVuton’wini?

MICAH u velekiwe hi August 2003. Movha lowu fambaka hi petirolo wu tsutsumisele mana wakwe ekamareni ra vatswedyana exibedlhele. Xibedlhele lexi a velekeriweke eka xona xi voninga hi gezi leri endliwaka hi malahla. Fambiselo leri kufumetaka miako leri tirhisaka gasi a ri kufumeta kamara leri a velekeriweke eka rona. Loko xin’wana xa swihlovo leswi swa gezi a xi tsandzekile ku tirha, vutomi bya Micah a byi ta va ekhombyeni.

Ndhawu ya ximanguva-lawa leyi Micah a tswaleriweke eka yona yi tirhisa swihlovo swo hambana-hambana swa eneji. Siku ni siku hi titshege hi malahla, oyili kumbe gasi leswaku hi kuma swo hi tleketla ku ya entirhweni, ku sweka swakudya swa hina kumbe ku voninga, ku tisa ku kufumela ni ku titimela emakaya ya hina. Vandla ra Rifuwo ra Misava (World Resources Institute) ri vula leswaku malahla, oyili kumbe gasi, swi tirhisiwa ku “fikelela xilaveko xa kwalomu ka 90 wa tiphesente ta eneji leyi lavekaka emisaveni hinkwayo.” Xiviko lexi kandziyisiweke hi Vandla leri hi 2000 xi ri: “Oyili hi yona yi endlaka eneji yo tala ngopfu emisaveni hinkwayo, kwalomu ka 40 wa tiphesente, ivi ku landzela malahla hi 26 wa tiphesente ni gasi hi 24 wa tiphesente.”a

Magazini wa Bioscience wu ri: “Hi xiringaniso, lembe ni lembe munhu ha un’we wa le Amerika u tirhisa tiawara ta khilowati [ta eneji] ta kwalomu ka 93 000, leswi ringanaka ni tilitara ta oyili ta 8 000, eka hinkwaswo leswi a swi endlaka, ku katsa swo famba, ku tisa ku kufumela ni ku titimela endlwini.” Le Australia, Chayina, Poland ni le Afrika Dzonga, gezi leri va ri tirhisaka, ro tlula 75 wa tiphesente, ri huma eka michini leyi tirhisaka malahla. Le Indiya, gezi leri humaka eka malahla ri endla 60 wa tiphesente, kasi eUnited States ni le Jarimani, ku tlula hafu ya gezi leri va ri tirhisaka va ri endla hi malahla.

Jeremiah Creedon, mutsari wa maphepha-hungu, exihlokweni lexi nge, “Life After Oil,” u ri: “A va talanga vanhu lava tivaka leswaku oyili hi yona yi pfunetaka swinene leswaku hi kota ku kuma swakudya emisaveni hinkwayo. Oyili ni gasi i swa nkoka swinene eka vurimi bya manguva lawa, ku sukela eku endleni ka manyoro ku ya eku rhumeleni ka leswi tshoveriwaka.” (Magazini wa Utne Reader) Kambe, xana swihlovo leswi swa eneji leswi vanhu va manguva lawa va hanyaka ha swona swi nga va pfuna ku fikela kwihi? Xana swi kona swin’wana leswi tengeke leswi nga tirhisiwaka?

[Nhlamuselo ya le hansi]