Vantshwa Va Vutisa . . .

Ha Yini Ndzi Rhandza Vanhu Lava Nga Riki Vanene?

“A ndzi swi tiva leswaku a ndzi fanelanga ndzi tolovelana ngopfu ni wanuna loyi, kambe ndzi n’wi toloverile. A ndzi nga kholwi leswaku wanuna a nga rhandza ku hungasa na mina.”—Nancy.a

“A ndzi ya ndzi ri swanga laha ku tswiririwaka kona eayisini, naswona ku nga ri kungani, ndzi sungule ku hungasa nkarhi ni nkarhi ni ‘vanghana’ lava ndzi va kumeke kwalaho. Ku nga ri kungani, se a ndzi tikhome hi ndlela yo biha.”—Dan.

NANCY na Dan va kurisiwe kahle hi tlhelo ra moya. Nancy u kulele endyangwini lowu chavaka Xikwembu naswona u sungule ku chumayela a ri ni malembe ya kaye. Dan u nghenele vutirheli bya nkarhi hinkwawo a ha ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi. Kambe, havumbirhi swi va fambele ximatsi evuton’wini hi tlhelo ra moya. Ha yini? Va tihlanganise ni vanhu vo biha.

Xana u tshame u tikuma u rhandza munhu wo karhi loyi u n’wi tivaka kahle leswaku a hi munghana lonene? Swi nga ha endleka munhu wa kona a wu dyondza na yena naswona a mi rhandza swilo leswi fanaka—kumbe hambi ku ri munhu wa rimbewu rin’wana loyi u titweke u n’wi rhandza.

Swi nga ha endleka u tsundzuka ndzayo ya Bibele leyi nge: “Vunakulobye byo biha byi onha mikhuva leyi pfunaka.” (1 Vakorinto 15:33) Kambe, xana vanhu hinkwavo lava nga n’wi gandzeriki Yehovha i vanghana vo biha? Ku vuriwa yini hiloko va ri ni timfanelo leti rhandzekaka, leti u ti tsakelaka? Naswona, ku vuriwa yini hi munhu loyi a nga mupfumeri-kuloni kambe a vekaka xikombiso xo biha hi tlhelo ra moya? Loko hi nga si hlamula swivutiso leswi, a hi kambisiseni ndlela leyi swi sungulaka ha yona ku tsakela munhu wo karhi ni xivangelo xa kona.

I Yini Lexi Endlaka Leswaku U Tsakela Munhu Un’wana?

Leswi vanhu hinkwavo va endliweke hi xifaniso xa Xikwembu, hi fanele hi langutela leswaku van’wana lava nga n’wi tiviki Yehovha va ta kombisa timfanelo letinene. Hikwalaho ka sweswo, swi nga ha endleka u kuma leswaku vanhu van’wana va xiximeka, naswona va rhandzeka, hambileswi va nga xi gandzeriki Xikwembu xa ntiyiso. Xana u fanele u va papalata vanhu vo tano ntsena hileswi va nga wu tiviki ntiyiso wa Bibele? Doo! Loko Bibele yi hi tsundzuxa leswaku hi ‘endlela hinkwavo leswi nga swinene,’ marito lawa ma katsa ni lava va nga riki Vakreste-kulorhi. (Vagalatiya 6:10) Hikwalaho, ku hlawula vanghana hi vukheta a swi vuli leswaku u fanele u titeka u tlakukile. (Swivuriso 8:13; Vagalatiya 6:3) Sweswo swi nga ha tsongahata ripfumelo ra wena ra Vukreste.

Kambe, vantshwa van’wana lava nga Vakreste a va lo endla vunghana ntsena; kambe va endle vunghana lebyikulu ni vanhu lava nga swi tsakeriki swilo swa moya, kumbe va swi tsakelaka katsongo. Dan, la boxiweke eku sunguleni, a a ri ni vutshila lebyikulu bya ku tshwiririka eayisini. Vanhu lava a sunguleke ku tihlanganisa na vona nkarhi ni nkarhi le ayisini a va nga ri Vakreste. Eku heteleleni, Dan u joyine “vanghana” vakwe lavantshwa eka mahanyelo yo biha ni le ku tirhiseni ka swidzidzirisi. Loko Dan a lemuka leswaku vutomi byakwe a bya ha fambisani ni Vukreste, u tshike ku ya ensin’wini ni ku ya eminhlanganweni ya vandlha. Ku hundze malembe yo hlayanyana a nga si cinca a tlhelela evugandzerini bya ntiyiso.

Melanie u endle vunghana lebyikulu ni mupfumeri-kulobye loyi a a vabya hi tlhelo ra moya. Melanie wa hlamusela: “Ndzi byeriwe leswaku a a lava xikhutazo, kutani ndzi sungule ku endla vunghana na yena.” Phela, Bibele yi khutaza Vakreste leswaku va ‘seketela lava tsaneke.’ (1 Vatesalonika 5:14) Kambe Melanie u sungule ku famba ni munghana wakwe lontshwa ebarheni, laha vunghana bya vona byi endleke leswaku a tikhoma hi ndlela leyi tiseke xisandzu.

Ndyangu Wu Hoxa Xandla

Swiyimo swa le kaya swi nga hoxa xandla eku endleni ka vunghana ni van’wana. Michelle a a karhatekile leswaku ha yini minkarhi hinkwayo a a rhandza vafana lava a va nga ri na mintlhaveko naswona a va nga ri na mhaka ni vanhu. U kume leswaku va n’wi tsundzuxa tata wakwe, loyi a a nga titwi a ri ekusuhi na yena naswona a a vonaka a nga ri na nkarhi na yena. U vone leswaku se a a tolovele ku lava ku tsakeriwa hi vanhu lava nga riki na vunghana lerova u tikume a rhandza vanhu vo tano.

Hi hala tlhelo, muntshwa la kurisiweke hi vatswari lava nga Vakreste a nga ha lava ku tiva leswaku van’wana va hanya njhani, a vona onge vatswari vakwe a va n’wi sirhelele ngopfu. Ku nga khathariseki leswaku swi tano kumbe e-e, xana ku ringeta ku lunghisa swilo hi ku tihlanganisa ni ‘vanghana va misava’ swi nga pfuna? (Yakobo 4:4) Ehleketa hi leswi swi humeleleke Bill.

Hambileswi Manana wakwe a n’wi dyondziseke Matsalwa ku sukela evuhlangini, Bill a nga byi nyiketelanga vutomi byakwe eka Yehovha, a a ehleketa leswaku ku endla tano swi ta n’wi tsona ntshunxeko. Hi ku lava ku tiva leswaku vutomi bya vanhu lava nga riki Vakreste va ntiyiso byi njhani, u sungule ku tihlanganisa ni ntlawa wa swigevenga leswi endleke leswaku a tirhisa swidzidzirisi, ntlawa wa kona a wu ri ni madzolonga naswona a wu ri swigevenga. Siku rin’wana loko a ri karhi a baleka hi movha loko a hlongorisiwa hi maphorisa, u vavisekile naswona u hete tin’hweti a titivarile. Madokodela a ma vona onge a nge hanyi. Lexi tsakisa, Bill u hanyile. Kambe se u fe mahlo naswona i xigono. U dyondze ku vava naswona sweswi i Mukreste la tinyiketeleke. Kambe Bill u tlhele a xiya leswaku ku dyondza se u vavisekile swi nga khumba vutomi bya munhu hinkwabyo.

Minkucetelo Yin’wana

Minkarhi yin’wana vuhaxi bya vuhungasi byi nga kucetela muntshwa, a ehleketa leswaku munghana lonene u fanele a va munhu wa njhani. Hi xikombiso, swi tolovelekile leswaku tibuku, minongonoko ya thelevhixini, tifilimi ni tivhidiyo ta vuyimbeleri swi kombisa nghwazi leyi eku sunguleni a yi vonaka yi karihile kumbe yi nga ri na ntwela-vusiwana, kambe hi ku famba ka nkarhi yi kombisa leswaku yi ni mfanelo ya ntwela-vusiwana ngopfu. Dyondzo ya kona hileswaku vanhu lava vonakaka va nga ri na ntwela-vusiwana naswona va ri ni vutianakanyi, entiyisweni, u nga ha kuma leswaku va ni nsovo ni moya wo khathalela van’wana. Tlhandlakambirhi, van’wana va nga ha vula leswaku munghana lonene, hakanyingi wa rimbewu rin’wana, hi yena a nga ku pfunaka leswaku u kombisa timfanelo letinene. Phela, vonelo leri ri endla leswaku vanhu va lava ku tiva swo tala hi mhaka leyi. Kambe, xana u ehleketa leswaku vonelo leri, ri va ra xiviri hi ndlela yihi eka vutomi bya xiviri? Khombo ra kona, vantshwa van’wana va kokiwe hi vonelo ro tano leri nga riki rinene kutani va endla vunghana—hambi ku ri ku tekana ni munhu la nga ni vutianakanyi, wa madzolonga kutani va ehleketa leswaku u ta “cinca” siku rin’wana, kambe ko fana ni kwala.

Hi lexi xivangelo xin’wana lexi endleke leswaku van’wana va titwa va rhandza vanhu lava nga riki vanene: Va titeka va nga rhandzeki kutani va lava ku endla vunghana ni munhu hambi a ri wihi loyi a va tsakelaka. Nancy, la boxiweke eku sunguleni, a a swi tiva leswi Bibele yi swi vulaka malunghana ni ku tekiwa “eHosini ntsena.” (1 Vakorinto 7:39) Kambe, a a titeka a nga rhandzeki xisweswo u titeke a ri ni lunghelo loko mutirhi-kulobye loyi a a nga ri wa vukhongeri byin’we na yena a n’wi kombisa rirhandzu. U sungule ku rhandzana na yena naswona ku sele katsongo leswaku a endla vuoswi.

Hilaha ntokoto lowu wu kombisaka hakona, ku ni swivangelo swo hlayanyana leswi endlaka leswaku muntshwa la nga Mukreste a titwa a kokeleke eka vanhu lava nga ni nkucetelo wo biha—naswona swi vonaka ku ri ni swivangelo swo tala swo anakanya leswaku ku va ni munghana wo tano a swi na khombo. Hambiswiritano, vunghana byo tano byi ni mimbuyelo yo biha, leyi nga ni khombo swinene, hambi wo endla yini ni yini. Ha yini?

Matimba Ya Vunghana

Yinhla hi leyi, u ta fana ni vanghana va wena. Vanhu lava hi hetaka nkarhi wa hina na vona va ni matimba ni nkucetelo eka hina. Swivuriso 13:20 yi kombisa leswaku vanghana volavo va nga ha hi pfuna kumbe va hi vavisa: “Loyi a fambaka ni vanhu vo tlhariha u ta tlhariha, kambe loyi a tirhisanaka ni lavo hunguka, a swi nge n’wi fambeli kahle.” Vanghana lavakulu, ku fana ni vanhu vambirhi lava fambaka hi movha wun’we, swa boha leswaku va kongoma etlhelo rin’we naswona va fika endhawini yin’we. Xisweswo tivutise: ‘Xana pato leri munghana wa mina a nga eka rona ri ya laha ndzi lavaka ku ya kona? Xana ri ta ndzi tshineta ekusuhi ni tipakani ni ku navela ka mina ka moya?’

Phela, ku tikambisisa kahle swi nga ha tika. Mintlhaveko ya wena yi nga ha nghenelela. Kambe, xana u fanele u landzela mintlhaveko ya wena ntsena eku hlawuleni ka vanghana? Swi nga ha endleka u twe xitsundzuxo lexi xi phindha-phindhiwaka ko tala lexi nge, “Endla leswi rhandziwaka hi mbilu ya wena.” Kambe Swivuriso 28:26 yi ri: “Loyi a tshembaka mbilu yakwe i xihunguki.” Ha yini? Hikuva “mbilu yi kanganyisa ngopfu ku tlula hinkwaswo naswona yi ni khombo.” (Yeremiya 17:9; Tinhlayo 15:39) Ku kanganyisa i ku nga tshembeki kumbe vuxisi. Xana u nga n’wi tshemba munhu loyi u n’wi tivaka tanihi mukanganyisi kumbe muxisi? Mbilu ya hina yo fanekisela yi nga ha hi kanganyisa. Hikwalaho, ku endla vunghana ni munhu wo karhi a swi nge endli leswaku byi va byinene ntsena hileswi hina hi vonaka onge i byinene.

Nkongomiso lowu tshembekaka ngopfu i Rito ra Xikwembu. Misinya ya milawu ya Bibele a yi nge ku kanganyisi kumbe ku ku khomisa tingana, hilaha swi nga vaka hakona hi mbilu ya wena leyi nga hetisekangiki. Xana misinya ya milawu ya Bibele yi nga ku pfuna njhani ku vona loko munhu wo karhi a ri munghana lonene? Naswona u nga swi papalata njhani ku hlawula munghana wo biha—munghana wa vukati la nga riki kahle? Swivutiso leswi swi ta tlhuvutsiwa exihlokweni lexi taka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Swihaxa-mahungu swi nga va ni nkucetelo eka ndlela leyi hi hlawulaka munghana lonene ha yona