Langutelo Ra Bibele

Xana Yesu U Fele eXihambanweni Hakunene?

XIHAMBANO hi wun’wana wa mimfungho ya vukhongeri leyi tivekaka swinene. Vo tala va xi xixima, va xi teka xi ri nchumu wo kwetsima lowu Yesu a feleke eka wona. Mutsari wa Murhoma Khatoliki tlhelo mutivi wa vuyimburi Adolphe-Napoleon Didron u te: “Xihambano xi gandzeriwa hi ndlela leyi fanakanyana ni leyi Kreste a gandzeriwaka ha yona; mhandzi leyi yo kwetsima yi gandzeriwa ku fana ni Xikwembu hi xoxe.”

Van’wana va vula leswaku xihambano xi va endla va titwa va ri ekusuhi ni Xikwembu loko va khongela. Van’wana va xi tirhisa tanihi mhamba, va anakanya leswaku xa va sirhelela eka leswo biha. Kambe, xana Vakreste va fanele va xixima xihambano? Xana Yesu u fele exihambanweni hakunene? Xana Bibele yi dyondzisa yini hi mhaka leyi?

Xihambano Xi Fanekisela Yini?

Khale emahlweni ka nguva ya Vukreste, swihambano a swi tirhisiwa hi Vababilona tanihi mfungho wo gandzela xikwembu xa vona xa ku veleka Tamuzi. Xihambano xi sungule ku tirhisiwa ni le Egipta, Indiya, Siriya na Chayina. Kutani endzhaku ka malembe-xidzana, Vaisrayele va hlanganise ku gandzela Yehovha ni swiendlo swo gandzela xikwembu xa mavunwa Tamuzi. Bibele yi kombetela eka vugandzeri bya muxaka lowu tanihi ‘swilo leswi nyenyetsaka.’—Ezekiyele 8:13, 14.

Tievhangheli ta Matewu, Marka, Luka na Yohane ti tirhisa rito ra Xigriki leri nge stau·rosʹ loko ti vulavula hi nchumu lowu Yesu a feleke eka wona. (Matewu 27:40; Marka 15:30; Luka 23:26) Rito stau·rosʹ ri vula nsika kumbe mhandzi. Buku leyi nge The Non-Christian Cross, leyi tsariweke hi J. D. Parsons, ya hlamusela: “Ku hava xivulwa ni xin’we eka Testamente Leyintshwa, lexi hi Xigriki xo sungula xi nyikelaka vumbhoni lebyi kongomeke bya leswaku mhandzi leyi tirhiseriweke Yesu a yi hambanile ni mhandzi leyi tolovelekeke; naswona a ku na vumbhoni bya leswaku a ku beleriwe timhandzi timbirhi ti endla xihambano.”

Hilaha ku tsariweke hakona eka Mintirho 5:30, muapostola Petro u tirhise rito xyʹlon, leri vulaka “murhi,” tanihi rito leri fanaka ni leri nge stau·rosʹ, leri vulaka mhandzi leyi tolovelekeke kumbe “murhi,” ku nga ri xihambano. Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 300 Yesu a file, van’wana lava tivulaka Vakreste va hlohlotele vonelo ra leswaku Yesu u fele exihambanweni. Hambiswiritano, vonelo leri a ri sekeriwe eka ndhavuko ni ku tirhisiwa ko biha ka rito ra Xigriki leri nge stau·rosʹ. Phela, swifaniso swa khale swi kombisa Marhoma ma dlaya vanhu emhandzini yin’we kumbe emurhini.

“Tivoneleni Swifaniso”

Nchumu wa nkoka swinene eka Vakreste va ntiyiso i ku tivutisa loko swi fanerile ku xixima nchumu lowu tirhiseriweke ku dlaya Yesu. Ku nga khathariseki leswaku i mhandzi yin’we ya nxaniso, xihambano, nseve, fumu kumbe mukwana, xana swilo swo tano swi fanele ku tirhisiwa evugandzerini?

A hi nge murhandziwa wa wena u dlayiwe hi ndlela yo vava naswona nchumu lowu a dlayiweke ha wona wu tisiwe ehubyeni tanihi vumbhoni. Xana a wu ta lava ku teka nchumu wolowo, u wu teka swifaniso u tlhela u endla tikopi to tala ta wona u ti nyika mani na mani? Xana a wu ta endla xifaniso xa nchumu wolowo hi mimpimo yo hambana-hambana? Xana a wu ta endla swin’wetsin’wetsi swo fana na wona? Kumbexana a wu ta lava leswaku wu endliwa wu tlhela wu xaviseriwa vanghana ni maxaka leswaku va wu xixima? Swi nga ha endleka leswaku a wu nga ta swi lava ni ku ehleketa hi mhaka yoleyo! Kambe, hileswi vanhu va swi endleke hi xihambano!

Ku tlula kwalaho, ku tirhisa xihambano swa fana ni ku gandzela swifaniso, ku nga xiendlo lexi Bibele yi xi yirisaka. (Eksoda 20:2-5; Deteronoma 4:25, 26) Muapostola Yohane u kombise leswi Vukreste bya ntiyiso byi swi dyondzisaka loko a tsundzuxa Vakreste-kulobye hi marito lawa: “Tivoneleni swifaniso.” (1 Yohane 5:21) Va endle tano hambiloko sweswo a swi vula ku dlayiwa endhawini ya mintlango ya le Rhoma.

Hambiswiritano, Vakreste va lembe-xidzana ro sungula a va teka rifu ra gandzelo ra Kreste ri ri ra nkoka. Hilaha ku fanaka ni namuntlha, hambileswi nchumu lowu tirhiseriweke ku xanisa ni ku dlaya Yesu wu nga fanelangiki wu gandzeriwa, Vakreste va ntiyiso va tsundzuka rifu ra Yesu tanihi ndlela leyi Xikwembu xi yi tirhiseke ku ponisa vanhu lava nga hetisekangiki. (Matewu 20:28) Xikombiso lexi lexikulu xa rirhandzu ra Xikwembu xi ta endla leswaku lava rhandzaka ntiyiso va kuma mikateko yo tala ku katsa ni ntshembo wo hanya hilaha ku nga heriki.—Yohane 17:3; Nhlavutelo 21:3, 4.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Swifaniso swin’wana swa khale swi kombisa leswaku eka vuavanyisi bya Marhoma a ku tirhisiwa mhandzi yin’we

[Xihlovo Xa Kona]

Rare Books Division, The New York Public Library, Astor, Lenox and Tilden Foundations