Ku Kurisa Vana Va Kondlo-A-Ndzi-Dyi—Ndlela Leyi Ku Twisisa Swi Pfunaka Ha Yona

A hi nge u endzele etikweni rimbe naswona ririmi leri ri vulavuriwaka kwalaho a wu ri tivi. A swi kanakanisi leswaku u ta swi kota ku vulavula ni vanhu va kona kambe swi ta ku tikelanyana. Hi xikombiso, xihlamusela-marito xi nga ku pfuna leswaku u dyondza marito yo karhi ya ririmi rolero. Kumbexana un’wana a nga ku tolokela leswaku u kota ku twisisana ni vanhu va kona.

MINKARHI yin’wana vatswari lava kurisaka vana va kondlo-a-ndzi-dyi va nga ha titwa onge va le ka xiyimo xo fana ni xexo. Ku fana ni ririmi rimbe, swi nga ha tika ku twisisa mahanyelo ya n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi, kambe sweswo a swi vuli swona leswaku a swi koteki ku ma twisisa. Mhaka-nkulu i ku va vatswari va ringeta ku twisisa leswi humelelaka emalembeni lawa ya ku kula lama tsakisaka kambe hi hala tlhelo ma pfilunganyaka.

Leswi Endlaka Va Va Ni Mahanyelo Lawa

Loko muntshwa a navela ku tilawula a hi minkarhi hinkwayo swi kombisaka leswaku wa xandzuka. Tsundzuka leswaku Bibele yi ri, “wanuna u ta siya tata wakwe ni mana wakwe.” (Genesa 2:24) Leswaku va lunghekela ku va ni vutihlamuleri loko se va kurile, vantshwa va fanele va kuma ntokoto wo kota ku endla swiboho.

Xiya leswi endlaka vantshwa va va ni mahanyelo lama xiyiweke hi vatswari lava tshahiweke exihlokweni lexi hundzeke.

Lia wa le Britain, u vilerile a ku: “Loko n’wana wa hina wa mufana a fika eka malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi, u lo na swipfuketana a sungula ku lava ku tiva swivangelo swa milawu leyi hi n’wi vekelaka yona.”

Tanihi swihlangi, vantshwa na vona va tshamela ku vutisa va ku, “Ha yini?” Kambe sweswi a swa ha fani ni khale, a va ha enerisiwi hi nhlamulo yo koma. Ha yini swi ri tano? Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Loko ndza ha ri xihlangi, a ndzi . . . ehleketa tanihi xihlangi.” (1 Vakorinto 13:11) Loko vantshwa va ri karhi va antswisa vuswikoti bya vona byo anakanya, va lava tinhlamuselo leti dzikeke leswaku “matimba ya vona ya ku twisisa” ma ta leteleka.—Vaheveru 5:14.

John wa le Ghana u te: “Vana va hina va vanhwanyana va sungule ku karhateka hi ndlela leyi va langutekaka ha yona.”

Ku nga khathariseki leswaku ku cinca ka n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi ku sungula hi ku hatlisa kumbe ku teka nkarhi, vantshwa vo tala va tshamela ku karhateka ngopfu hi ndlela leyi va langutekaka ha yona. Vanhwanyana va nga ha tsaka kumbe va chuha loko va vona xivumbeko xa miri wa vona xi cinca. Tanihi leswi va nga ha khomiwaka hi tingana hikwalaho ka swirhumbana leswi va humaka exikandzeni, swa twisiseka leswaku ha yini va heta nkarhi wo tala va ri exivonini ematshan’wini yo wu heta va ri eku hlayeni ka tibuku ta xikolo.

Daniel wa le Philippine u te: “Vana va hina va sungule ku va ni swihundla naswona minkarhi yo tala a va lava ku va voxe. Minkarhi yo tala a va tsakela ku va ni vanghana va vona ku tlula ku va na hina.”

Ku va ni xihundla swi nga va ni khombo. (Vaefesa 5:12) Kambe minkarhi yin’wana ku lava ku va wexe a swi hoxanga. Hambi ku ri Yesu u vone swi ri swa nkoka ku va a ya “enhoveni leswaku a va swakwe.” (Matewu 14:13) Na vona vantshwa loko va ri karhi va kula, va lava ku pfa va va voxe naswona va lava leswaku vatswari va va nyika nkarhi wolowo. Ku va voxe swi va pfuna ku anakanyisisa hi mhaka yo karhi, ku nga vutshila bya nkoka lebyi nga ta va pfuna loko se va kurile.

Hilaha ku fanaka, ku dyondza ku hlakulela ku va ni xinghana i swin’wana swa leswi katsekaka eka ku kula. I ntiyiso leswaku “vunakulobye byo biha byi onha mikhuva leyi pfunaka.” (1 Vakorinto 15:33) Kambe, Bibele yi tiyisile loko yi ku: “Nakulorhi wa ntiyiso u ni rirhandzu nkarhi hinkwawo, naswona i makwerhu la velekiweke loko ku ri ni maxangu.” (Swivuriso 17:17) Ku dyondza ku va ni vanghana lavanene ni ku hlayisa vunghana byolebyo, i vutshila bya nkoka lebyi munhu a kulaka na byona.

Loko vatswari va vona swin’wana swa leswi hlamuseriweke laha henhla, i swinene leswaku va rhanga va twisisa xivangelo xa kona leswaku va nga ehleketi leswaku vana va vona va ni mahanyelo yo biha. Hakanyingi ku twisisa swi fambisana ni vutlhari, ni vuswikoti byo langutana ni xiyimo hi ndlela leyi humelelaka. Xana vatswari lava kurisaka vana va kondlo-a-ndzi-dyi va nga swi endlisa ku yini sweswo?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 5]

Loko vantshwa va ri karhi va antswisa vuswikoti bya vona byo anakanya, va lava tinhlamuselo leti dzikeke malunghana ni milawu leyi va vekeriwaka yona ekaya