Swimilana Ni Swiharhi Leswi Nga Le Khombyeni Lerikulu Ro Hela
HI MUTSARI WA XALAMUKA! LE SPAIN
SWIMILANA ni swiharhi swi le khombyeni lerikulu ro herisiwa emisaveni hinkwayo. Van’wasayense van’wana va ringanyeta leswaku ku ni magidi ya swimilana ni swiharhi leswi vaka ekhombyeni ro hela lembe ni lembe. Lexi tsakisaka, tintshava ti va vutumbelo bya swimilana ni swiharhi leswi hakanyingi a swi tele etindhawini leti nga riki na tintshava. Kambe, hambi ku ri etindhawini leti, leti nga vutumbelo, nthyakiso ni mintirho leyi endliwaka hi vanhu swi endla leswaku swimilana ni swiharhi leswi nga eka tona swi va ekhombyeni. Kumbexana a yi kona ndhawu yin’wana emisaveni leyi swimilana ni swiharhi swi nga le khombyeni swinene ku fana ni le Yuropa, ku nga rin’wana ra matiko lama nga ni vanhu vo tala swinene emisaveni.
Le tintshaveni ta Pyrenees leti avanyisaka tiko ra Furwa ni ra Spain, mintanga ya swiharhi yo hlayanyana yi va vutumbelo bya swimilana ni swiharhi swa le tindhawini ta kwalaho. Etindhawini leti, leti sirhelelekeke, vaendzi va kota ku vona swimilana ni swiharhi swo tala leswi nga le khombyeni ro hela. Hi ku komisa a hi voneni leswi kumekaka emintangeni leyi.
Swimilana Ni Swiharhi Leswi Nga Le Khombyeni Ro Hela
Swiluva. Swimilana swin’wana leswi vaka ni swiluva swi kula swi leha kwalomu ka 1 500 wa timitara. Swimilana leswi milaka endhawini ya gamboko ni swimilana swa swiluva swa xivumbeko xo fana ni nomu wa mhalamhala (1), swi funengeta tindhawu leti voyameke ta le tintshaveni hi swiluva swa swona laha ku nga riki na mirhi. Loko u rhelela etindhawini toleto, u kuma swiluva leswi vuriwaka ti-orchid (2) swi mile exikarhi ka swimilana leswi vuriwaka ti-beech swa ha baleka swiluva. Vanhu vo tala lava rhandzaka ntumbuluko va endzela etindhawini leti lembe ni lembe, leswaku va ya vona swiluva swoleswo leswi nga le khombyeni ro hela, hikwalaho ku ni varindzi lava rindzaka swiluva swoleswo ku ringana tiawara ta 14 hi siku leswaku swiluva swoleswo swi nga onhiwi kumbe ku tsuvuriwa.
Maphaphatani. Swimilana leswi balekaka swiluva leswi nga onhiwangiki leswi nga etindhawini leti nga ni byanyi ni swiluva swin’wana swo tala swi va vutumbelo bya maphaphatani ya mivalavala. Phaphatani lerikulu (3) leri nga ni timpapa ta swicoti-coti swo tshwuka leswi vangamaka, ri haha-haha eka swimilana swin’wana leswi nga ni mitwa swi tlhela swi va ni swiluva swa xivunguvungu. Swiluva leswitsongo swi tala ku endzeriwa hi maphaphatani ya wasi ni ya muvala wa koporo (4) lama welaka eka rixaka leri vuriwaka ti-Lycaenidae. Maphaphatani lama vuriwaka painted-lady ni lama vuriwaka tortoiseshell ma haha-haha ma ya ehenhla ni le hansi etindhawini leti voyameke.
Swiharhi. Swiharhi swo tala leswikulu swa le Yuropa swi tshame swi tala ngopfu etikweni-nkulu rolero. Kambe swin’wana swi hlotiwe ngopfu lerova swi le kusuhi no hela. Swiharhi swo tanihi timhisi, tibere, magoya (5), tihongonyi ni timbuti ta le tintshaveni (6) sweswi swi kumeka etintshaveni ti nga ri tingani kumbe le n’walungwini wa tiko. Swiharhi swo xonga leswi nga emintangeni leyi ya Pyrenees swi hi tsundzuxa hi swiharhi swo tala leswi tshameke swi va kona etintshaveni leti. Vaendzi van’wana lava khathalaka hi swiharhi va tivutisa leswaku swiharhi leswi saleke swi ta helela kwihi.
Hi ni xivangelo xa ku tiyiseka leswaku Yehovha, loyi a nga Mutumbuluxi, Loyi “tinhlohlorhi ta tintshava [ti nga] ta yena,” wa khathala hi swiharhi swa le tintshaveni. (Pisalema 95:4) Eka pisalema yin’wana, Xikwembu xi ri: “Xiharhi xin’wana ni xin’wana xa le khwatini i xa mina, swiharhi leswi nga ehenhla ka tintshava ta 1 000. Ndzi xi tiva kahle xivumbiwa xin’wana ni xin’wana lexi nga ni timpiko xa le tintshaveni.” (Pisalema 50:10, 11) Leswi Yehovha a khathalaka hi misava ni swivumbiwa leswi nga eka yona, swi hi nyika xivangelo lexi twalaka xo tshemba leswaku a nge pfuki a pfumele leswaku swiharhi swa le tintshaveni swi herisiwa.
[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 17]
La Cuniacha