Vantshwa Va Vutisa

Ha Yini Vanhwanyana Va Nga Ndzi Rhandzi?

Hakunene wa tifela hi mina. Se ndzi n’wi byele swo tala hi mina—swilo leswi ndzi nga na swona, tindhawu leti ndzi ti fambeke ni vanhu lava ndzi va tivaka. U fanele a swi lava ku rhandzana na mina!

Ndzi navela onge misava yi nga ndzi mita. Ha yini a nga swi xiyi leswaku a ndzi n’wi rhandzi? Ndzi lava leswaku hi nga ha vulavuli hi mhaka leyi kambe a ndzi lavi ku n’wi twisa ku vava.

SE U kurile lerova u nga sungula ku rhandzana ni nhwanyana wo karhi. U lava ku rhandzana ni nhwanyana wo saseka loyi a rhandzaka Xikwembu ku fana na wena. (1 Vakorinto 7:39) Kambe, enkarhini lowu hundzeke loko u  sungula ku rhandzana ni nhwanyana wo karhi, a wu namba u tivona onge u xikangalafula.

Loko u lava ku tiva nhwanyana wo karhi ku antswa, i yini leswi u faneleke u swi kambisisa? Naswona hi yihi milawu leyi kongomisaka ya le Bibeleni leyi u faneleke u yi tsundzuka?

Leswi U Faneleke U Rhanga U Swi Endla

Loko u nga si ringeta ku tiva nhwanyana wo karhi ku antswa, ku ni swilo leswi u faneleke u swi tiva naswona swilo sweswo swi ta ku pfuna leswaku u va munghana wa vanhu vo tala. Xiya tinhla leti landzelaka.

◼ Vana ni mahanyelo lamanene. Bibele yi vula leswaku “rirhandzu a ri hanyi hi ndlela yo soleka.” (1 Vakorinto 13:5, Bibele—Mahungu Lamanene) Loko u ri ni mahanyelo lamanene swi tikomba hi ku va u xixima van’wana nileswaku hakatsongo-ntsongo u va ni vumunhu lebyi fanaka ni bya Kreste. Kambe mahanyelo lamanene a ma fani ni sudu leyi u yi ambalaka leswaku u ta tsakisa van’wana ha yona ivi u yi hluvula loko u fika ekaya. Tivutise, ‘Xana ndzi va khoma kahle vandyangu wa ka hina?’ Kutani loko u nga va khomi kahle, swi ta fana ni loko u tiendla lexi u nga riki xona loko u va khoma kahle van’wana lava nga riki swirho swa ndyangu wa ka n’wina. Tsundzuka leswaku loko nhwanyana la xiximekaka a lava ku tiva vumunhu bya wena, u ta languta ndlela leyi u va khomaka ha yona vandyangu wa ka n’wina.—Vaefesa 6:1, 2.

Leswi vanhwanyana va swi vulaka: “Swa ndzi tsakisa loko jaha ri kombisa mahanyelo lamanene ni le ka swilo leswitsongo swo fana ni ku ndzi pfulela nyangwa, ni le ka swilo leswikulu swo fana ni ku va ni musa ni ku anakanyela mina ni ndyangu wa ka hina.”—Tina, la nga ni malembe ya 20.a

“Swa ndzi nyangatsa loko jaha leri ku nga riki khale hi tivana ri sungula ku ndzi vutisa xivutiso lexi nge, ‘Xana u rhandzana ni jaha ro karhi?’ ni lexi nge, ‘Hi tihi tipakani ta wena?’ Sweswo swi kombisa ku delela naswona a swi ndzi khomi kahle!”—Kathy, la nga ni malembe ya 19.

◼ Tiyiseka leswaku u tshama u basile. Loko u tshama u basile u komba leswaku wa tixixima ni ku xixima van’wana. (Matewu 7:12) Loko u tixixima vanhu van’wana na vona va ta ku xixima. Kasi, loko u tshama u nga basanga, u ta endla leswaku vanhwanyana va nga ku rhandzi.

Leswi vanhwanyana va swi vulaka: “Ku ni jaha rin’wana leri a ri ndzi rhandza kambe a ri ri ni mangumbu. Kutani sweswo a swi endla leswaku ndzi nga swi tsakeli ku va na rona.”—Kelly, la nga ni malembe ya 24.

◼ Vana ni vutshila byo vulavula. Nchumu lowu endlaka leswaku vuxaka byi famba kahle i ku vulavurisana kahle. Sweswo swi katsa ku nga vulavuli hi swilo leswi tsakisaka wena ntsena kambe ni ku vulavula hi leswi tsakisaka munghana wa wena.—Vafilipiya 2:3, 4.

Leswi vanhwanyana va swi vulaka: “Swa ndzi tsakisa loko jaha ri nga tumbeti leswi ri nga xiswona, loko ri tsundzuka leswi a hi vulavula hi swona naswona ri vutisa swivutiso leswi endlaka bulo ri ya emahlweni.”—Christine, la nga ni malembe ya 20.

“Ndzi ehleketa leswaku majaha ma tsakisiwa hi leswi ma swi vonaka kambe vanhwanyana va tsakisiwa hi marito lawa va ma twaka.”—Laura, la nga ni malembe ya 22.

“Swa tsakisa ku nyikiwa tinyiko. Kambe a xi kona lexi tsakisaka ku fana ni loko jaha ri kota ku yisa bulo emahlweni, loko ri ku chavelela ni loko ri ku khutaza hi marito ya rona!”—Amy, la nga ni malembe ya 21.

“Ndzi nga swi tsakela ku tivana ku antswa ni jaha leri nga ni misavu kambe leri tlhelaka ri vulavula hi swilo swa nkoka ri nga tiendli lexi ri nga riki xona.”—Kelly, la nga ni malembe ya 24.

Ku tirhisa swiringanyeto leswi nga laha henhla swi ta ku pfuna leswaku u va ni vanghana lavanene. Hambiswiritano, loko u vona leswaku se u swi lunghekerile ku sungula ku rhandzana ni nhwanyana wo karhi, i yini leswi u faneleke u swi endla?

Leswi U Faneleke U Swi Endla

◼ Teka goza ku sungula. Loko ku ri ni nhwanyana loyi u n’wi rhandzaka, loyi u ehleketaka leswaku mi nga aka muti swin’we, n’wi byele leswaku wa n’wi rhandza. Veka mhaka ya wena erivaleni. I ntiyiso leswaku a swi olovi hikuva u nga ha chava leswaku swi nga endleka a ku ala. Kambe ku tiyimisela ka wena ku teka goza ku sungula swi komba leswaku se u kurile.

Leswi vanhwanyana va swi vulaka: “A ndzi swi koti ku tiva leswi munhu a swi ehleketaka. Hikwalaho loko jaha ri ndzi tsakela ndzi vona swi antswa leswaku ri namba ri ndzi byela.”—Nina, la nga ni malembe 23.

“Swi nga tikanyana loko ku ri leswaku wena ni jaha rero se a mi ri ni nkarhinyana mi ri vanghana. Kambe ndzi nga ri xixima loko ro ndzi byela leswaku ri lava ku ndzi tiva ku antswa.”—Helen, la nga ni malembe ya 25.

◼ Xixima xiboho xa nhwanyana yoloye. Xana u nga endla yini loko nhwanyana yoloye a vula leswaku a nge swi tsakeli leswaku mi tivana ku antswa? N’wi xixime hi ku kholwa leswaku wa yi tiva mbilu ya yena naswona u pfumela leswaku e-e wa yena u vula e-e hakunene. Loko u tshamela ku n’wi kombela leswaku u lava ku n’wi tiva ku antswa swi nga kombisa leswaku a wu wupfanga. Entiyisweni, loko u honisa loko nhwanyana a ku byela leswaku a nga swi lavi leswaku mi tivana ku antswa—u tlhela u hlundzuka hileswi a ku aleke—u ta va u anakanyela leswi tsakisaka wena ntsena ku nga ri leswi n’wi tsakisaka!—1 Vakorinto 13:11.

Leswi vanhwanyana va swi vulaka: “Ndza nyangatseka loko jaha ndzi ri byela hi ku kongoma leswaku a ndzi swi tsakeli ku rhandzana na rona kambe ri ya mahlweni ri sindzisa.”—Colleen, la nga ni malembe ya 20.

“Ndzi byele jaha rin’wana leswaku a ndzi ri rhandzi kambe ri ye emahlweni ri kombela tinomboro ta mina ta riqingho. Ndzi ringetile ku ka ndzi nga ri hlundzukeli kambe a ri nga twisisi. Kambe eku heteleleni ndzi boheke ku ri byela hi ku kongoma leswaku ri nga ha ndzi karhati.”—Sarah, la nga ni malembe ya 23.

Leswi U Nga Fanelangiki U Swi Endla

Majaha man’wana ma vona onge a swi ma tikeli ku rhandziwa hi vanhwanyana. Minkarhi yin’wana ma nga ha phikizana ni tintangha ta wona ku vona leswaku i mani la nga rhandziwaka hi vanhwanyana vo tala. Kambe swi bihile ku phikizana hi sweswo naswona swi nga ku onha vito. (Swivuriso 20:11) Sweswo u nga swi papalata hi ku endla leswi landzelaka.

◼ U nga endli onge wa n’wi rhandza. Jaha ri nga tlanga hi rirhandzu ra nhwanyana hi marito kumbe hi swiendlo swa rona. Ri va ri nga ri na xikongomelo xa leswaku ri rhandzana ni nhwanyana wo karhi hi ndlela leyi xiximekaka. Loko ri endla tano ri honisa ndzayo ya le Bibeleni yo khoma “vaxisati lavatsongo tanihi vamakwenu vaxisati hi vutengi hinkwabyo.” (1 Timotiya 5:2) Ku tlanga hi rirhandzu ra van’wana swi endla leswaku u nga vi ni vanghana lavanene naswona swi nga endla leswaku u kuma munghana wa vukati la nga riki lonene. Vanhwanyana lava hlutekeke emianakanyweni va swi tiva sweswo.

Leswi vanhwanyana va swi vulaka: “A swi ndzi tsakisi loko jaha ri ndzi byela leswaku ra ndzi rhandza kasi eka n’hweti leyi nga hundza ra ha ku byela munghana wa mina marito wolawo.”—Helen, la nga ni malembe ya 25.

“Jaha rin’wana ro saseka ri ndzi byele leswaku ra ndzi rhandza kambe a ri tshamela ku vulavula hi rona n’wini. Loko ku fika nhwanyana un’wana, a ri endla hilaha ku fanaka ni le ka yena. Loko ku fika un’wana wa vunharhu, ri endle hilaha ku fanaka ni le ka yena. Sweswo a ndzi nga swi rhandzi!”—Tina, la nga ni malembe ya 20.

◼ U nga tlangi hi ndlela leyi nhwanyana a titwaka ha yona. U nga languteli leswaku ndlela leyi u khomaka majaha-kulobye ha yona yi ta fana ni ndlela leyi u faneleke u khoma vanhwanyana ha yona. Ha yini? Anakanya hi leswi: Loko u byela munghana wa wena wa jaha leswaku sudu ya yena leyintshwa ya n’wi fanela kumbe u tolovele ku vulavula na yena ni ku n’wi byela swihundla swa wena, a nge ehleketi leswaku wa n’wi rhandza. Kambe loko u bumabumela nhwanyana hi ndlela leyi a langutekaka ha yona kumbe u tshamela ku bula na yena ni ku n’wi byela swihundla swa wena, a nga ha ehleketa leswaku wa n’wi rhandza.

Leswi vanhwanyana va swi vulaka: “Ndzi anakanya leswaku majaha a ma swi twisisi leswaku ndlela leyi ma khomaka majaha-kulobye a yi nge fani ni leyi ma faneleke ma khoma vanhwanyana ha yona.”—Sheryl, la nga ni malembe ya 26.

“Jaha ri nga ha kombela nomboro ya riqingho ivi ri ndzi rhumelela SMS. Kahle-kahle . . . xi va xi ri xihi xikongomelo xa rona? Minkarhi yin’wana mi nga ha sungula ku rhumelelana ti-SMS ivi mi sungula ku rhandzana, kambe a swi talanga leswi mi nga swi vulavulaka hi ku tirhisa ti-SMS.—Mallory, la nga ni malembe ya 19.

“Ndzi anakanya leswaku jaha a ri swi xiyi leswaku swa olova ku va nhwanyana a ri tsakela, ngopfu-ngopfu loko jaha rero ri n’wi khathalela naswona ri ngheneka hi ku olova. Sweswo a swi vuli leswaku u lava ku rhandzana ni jaha rin’wana ni rin’wana. Ndzi ehleketa leswaku vanhwanyana vo tala va tshama va langutele ku rhandziwa naswona va lava ku rhandzana ni jaha leri va khathalelaka.”—Alison, la nga ni malembe ya 25.

Languta Swilo Hi Tihlo Ra Xiviri

A swi twali naswona u va u tikukumuxa loko u tibyela leswaku vanhwanyana hinkwavo va ta ku rhandza. Kambe van’wana va ta ku rhandza ntsena loko u tsundzuka leswaku nchumu wa nkoka a hi ku languteka ka wena kambe i vumunhu bya wena. A swi hlamarisi leswi Bibele yi hi khutazaka ku hlakulela “vumunhu lebyintshwa.”—Vaefesa 4:24.

Kate la nga ni malembe ya 21, loko a katsakanya mhaka leyi u ri: “Majaha ma ehleketa leswaku vanhwanyana va ta ma rhandza loko ma ambala kumbe ma languteka hi ndlela yo karhi. Sweswo swi nga ha va ntiyiso kambe ndzi ehleketa leswaku vanhwanyana vo tala va tsakisiwa hi timfanelo letinene.”b

Swihloko swin’wana leswi nge “Vantshwa Va Vutisa” swi kumeka eka Web site leyi nge, www.watchtower.org/ype

[Tinhlamuselo ta le hansi]

SWIVUTISO SWO ANAKANYISISA HA SWONA

◼ U nga swi kombisa njhani leswaku wa tixixima?

◼ U nga swi kombisa njhani leswaku wa yi xixima ndlela leyi nhwanyana a ehleketaka ni ku titwa ha yona?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]

Mahanyelo lamanene a ma fani ni sudu leyi u yi ambalaka leswaku u ta tsakisa van’wana ha yona ivi u yi hluvula loko u fika ekaya