Xana Ri Lo Endliwa?

Dzovo Ra Nyankwave

● Loko u langute dzovo ra nyankwave, ri languteka onge ra rhidela. Kambe loko u ngo kota ku ri khumba u ri endhawini leyi sirhelelekeke, entiyisweni u nga twa leswaku ra khwaxa ku fana ni phepha ro hutha mapulanga loko u fambisa voko ra wena ku sukela encileni ku ya enhlokweni.a

Xiya: Mahakatimba lamatsongo swinene lama nga emirini wa nyankwave lama endlaka leswaku miri wa yona wu rhidela, ma yi pfuna hi tindlela timbirhi. Yo sungula, ma endla leswaku yi hlambela hi rivilo lerikulu hileswi yi hundzaka hi ku olova handle ko siveriwa hi matimba lawa mati ma nga na wona. Ya vumbirhi, ma petseka loko nyankwave yi ri karhi yi hlambela, xisweswo ma endla leswaku swivumbiwa leswi namarhelaka emirini swi nga swi koti ku tshama emirini wa yona hileswi wu tshamelaka ku tshuka-tshuka.

Ndlela leyi dzovo ra nyankwave ri nga xiswona ri nga tirhisiwa eka swilo swo tala. Hi xikombiso, vativi va sayense se va endle swiambalo swo hlambela ha swona leswi endlaka leswaku munhu la swi ambaleke a hlambela hi rivilo lerikulunyana, hileswi swi endliweke swi rhidela ku fana ni dzovo ra nyankwave. Va ehleketa leswaku endlelo leri fanaka ri nga tirhisiwa ku endla timovha ni mabyatso lama nga ni rivilo lerikulu.

Nakambe vaendli va ndzavisiso va ehleketa ku tekelela ndlela leyi dzovo ra nyankwave ri tshamaka ri nga ri na swivumbiwa leswi ri namarhelaka, leswaku va endla nchumu lowu nga namarhetiwaka eka mabyatso, lowu nga ta endla leswaku swivumbiwa swa le lwandle swi nga koti ku namarhela eka wona, ematshan’weni yo ma penda hi tipende leti dlayaka swivumbiwa leswi namarhelaka eka wona. Endlelo rero ri nga tlhela ri tirhisiwa ku endla michini ni swilo swin’wana swa vutshunguri, leswi nga ta endla leswaku ku hungutiwa switsongwatsongwana leswi nghenaka vavabyi loko va ri exibedlhele.

U anakanya yini? Xana dzovo ra nyankwave leri endlaka leswaku yi hlambela hi rivilo lerikulu naswona ri nga namarheriwi hi swivumbiwa leswi nga yi vangelaka mavabyi ri lo tiendlekela kumbe ri lo endliwa?

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Xifaniso lexi kurisiweke xa mahakatimba ya nyankwave

[Laha Swifaniso Swi Humaka Kona eka tluka 10]

Scales: © Eye of Science/Photo Researchers, Inc.; shark: © Image Source/age fotostock