Ku Kumisisa Leswi Vangaka Xivundza

MUNHU la nga ni xivundza a nga fani ni la tihambanisaka ni vanhu van’wana. Ku va ni xivundza swi vula ku titwa u ri wexe kambe u navela onge u nga va ni vanhu van’wana. Kasi ku tihambanisa swi vula ku nga tshami ni vanhu van’wana hi vomu leswaku u ta va wexe.

Kutani ku tihambanisa swi nga va nchumu lowunene ehansi ka swiyimo swo karhi. Vanhu vo tala hakanyingi va lava ku va voxe leswaku va khongela kumbe va anakanyisisa hilaha Yesu Kreste a endleke hakona. (Matewu 14:13; Luka 4:42; 5:16; 6:12) Hi hala tlhelo, xivundza i nchumu lowu vavaka. I yini leswi nga vangelaka munhu xivundza?

● Ku Tihambanisa eMadorobeni Lama Nga Ni Vanhu Vo Tala

Emadorobeni lamakulu vanhu va magidi kumbe va timiliyoni va tshama etindhawini leti nga ekusuhi na kusuhi. Kambe lexi hlamarisaka hileswaku sweswo swi vangela vanhu xivundza lexikulu. Vutomi bya le madorobeni byi nga endla leswaku vanhu vo tala va nga va tivi vaakelani va vona hileswi va tshamaka va khomekile. Hikwalaho, vaaki va le madorobeni va hetelela va tshama ni vanhu lava nga va tiviki. Ku nga tshembi vanhu lava u nga va tiviki ni ku navela ku tiendlela swilo handle ko kavanyetiwa, swi nga ha endla leswaku vanhu va va ni xivundza emadorobeni lamakulu.

● Ku Khomiwa Ka Vatirhi Hi Ndlela Yo Biha

Ndlela leyi tikhampani letikulu ti fambisiwaka ha yona swi endle leswaku vatirhi hinkwavo va titwa va ri ni xivundza ni ku nga wu fanelekeli ntirho wa vona. Hakanyingi vatirhi va tshama va tshikilelekile.

Ku tlula kwalaho, ku va vatirhi vo tala va le tikhampani letikulu va tshamela ku rhurhiseriwa kun’wana swi va endla va titwa va nga sirhelelekanga etikhampanini, va hambanisiwile ni van’wana ni ku va ni xivundza. Loko phepha-hungu ra International Herald Tribune ri vulavula hi ku andza ka vatirhi lava tidlayaka va le tikhampanini tin’wana ta le Furwa, ri vule leswaku vatirhi vo tala va le Furwa va titwa va “sindzisiwa ku tirha ku tlula mpimo hileswi xiyimo xa ikhonomi xi cincaka hi ku hatlisa swinene.”

● Ku Vulavurisana Loku Nga Kombisiki Rirhandzu

Le Japani, Profesa Tetsuro Saito u te: “Vanhu va ta lahlekeriwa hi vutshila bya vona byo vulavurisana hileswi se va tirhisaka tiselfoni ni switirhisiwa swin’wana evuton’wini bya vona.” Le Australia, phepha-hungu ra The Sunday Telegraph ri vike ri ku: “Thekinoloji yi . . . endla leswaku vanhu va tihambanisa ni van’wana hi tlhelo ra mintlhaveko. Vanhu . . . va rhumelana ti-e-mail kumbe ti-SMS ematshan’weni yo vulavurisana.”

Loko Rachel wa malembe ya 21 la tshamaka eFurwa a hlamusela leswi n’wi vangelaka xivundza u te: “Ndzi kume leswaku vanhu a va ha tikarhati ngopfu hi ku endzelana hikuva va ehleketa leswaku ku rhumelana ti-SMS, ti-e-mail ni ku burisana eka Internet swi ringene. Kambe sweswo swi ndzi endla ndzi va ni xivundza swinene.”

● Ku Rhurhela eNdhawini Yin’wana

Ku tsekatseka ka ikhonomi swi endle leswaku vanhu va tshamela ku rhurha hi xikongomelo xo hlayisa mintirho ya vona kumbe xo ya lava mintirho. Ku rhurha swi hambanisa vanhu ni vaakelani va vona, vanghana va vona, xikolo xa vona naswona minkarhi yin’wana swi va hambanisa ni ndyangu wa vona. Lava rhurhelaka kun’wana va titwa ku fana ni ximilana lexi simuriweke kutani xi ya byariwa kun’wana kambe timitsu ta xona ti sele laha xi simuriweke kona.

Loko Francis a tsundzuka ndlela leyi a titweke ha yona esikwini leri a fikeke ha rona eFurwa a huma hi le Ghana u ri: “Ku nga tivi ririmi ra kona, ku pfumala vanghana ni maxelo yo titimela swi endle leswaku ndzi va ni xivundza swinene.”

Loko Behjat a hlamusela ndlela leyi a titweke ha yona loko a fika eNghilandhi u ri: “Swi ndzi tikele ngopfu ku hanya hi ku ya hi ndhavuko wa tiko rero. A ku ri ni vanhu lava a ndzi va toloverile kambe a va nga ri vanghana va mina lavakulu kumbe swirho swa ndyangu leswi a ndzi ta vulavula na swona hi timhaka ta nkoka ni ku tiphofula eka swona.”

● Ku Feriwa Hi Munhu Loyi U N’wi Rhandzaka

Loko un’wana wa vatekani a fa, lowun’wana u sala a ri ni gome swinene. Sweswo swi va tano ngopfu-ngopfu loko loyi a saleke a ongole lowun’wana ku ringana nkarhi wo leha. Swi tolovelekile ku va a titwa a hele matimba swinene.

Fernande, noni leyi tshamaka eParis yi ri: “Nchumu lowu ndzi tikelaka swinene hileswi ndzi nga ha swi kotiki ku phofulela nuna wa mina ta le mbilwini, loyi a a ri munghana wa mina lonkulu.” Loko Anny a vulavula hi nuna wakwe, u ri: “Ndzi n’wi tsundzuka swinene nuna wa mina, ngopfu-ngopfu loko ndzi fanele ndzi endla swiboho swa nkoka leswi fambisanaka ni rihanyo ra mina kumbe timhaka tin’wana.”

● Ku Dlaya Vukati, Ku Thalana Ni Ku Nga Kumi Munhu Loyi U Nga Tekanaka Na Yena

Ku dlaya vukati kumbe ku thalana hakanyingi swi vangela vanhu xivundza ni ku titeka va ri vatsandzeki. Vana hi vona lava hi ntolovelo va vavisekaka ngopfu ku hambana ni leswi vativi van’wana va swi vuleke eku sunguleni. Vativi van’wana va pfumela leswaku vana lava vatswari va vona va dlayeke vukati va nga ha va ni xivundza loko va kula.

Hi ntolovelo vanhu lava nga nghenelangiki vukati hikwalaho ka leswi va nga n’wi kumiki munhu loyi a fanelekaka wo tekana na yena va va ni xivundza minkarhi yin’wana. Xivundza xo tano xi nga ha tinyika matimba loko van’wana va vula marito lama tlhavaka yo fana ni lama nge: “Xana a wu ta va u nga tsakanga loko a wu lo nghenela vukati?”

Vatswari lava nga voxe na vona va va ni xivundza. Ku va mutswari a swi tisi ntsako ntsena kambe swi tisa ni swiphiqo, naswona vatswari lava nga voxe va fanele va ntlhantlha swiphiqo sweswo handle ko kombisana ni loyi va tekaneke na yena.

● Ku Dyuhala Ni Vantshwa Lava Nga Riki Na Ntokoto

Vadyuhari va nga ha va ni xivundza hambiloko swirho swa ndyangu swi nga va tshikanga. Maxaka kumbe vanghana va nga ha va endzela minkarhi yin’wana, kambe ku vuriwa yini hi minkarhi leyin’wana kumbexana masiku kumbe mavhiki lawa ku nga tiki munhu a ta va endzela?

A hi vadyuhari ntsena lava vaka ni xivundza kambe ni vantshwa va va na xona. Vanhu vo tala va godzomberiwe hi vuhungasi lebyi va tihungasaka ha byona va ri voxe byo fana ni ku hlalela TV, ku tlanga mintlangu ya vhidiyo ni ku heta tiawara to tala va tshame emahlweni ka tikhompyuta ta vona.

Xana swa koteka ku hlula mukhuva lowu lowu tinyikeke matimba? I yini lexi nga ku pfunaka loko u ri ni xivundza?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 5]

“Ku nga tivi ririmi ra kona, ku pfumala vanghana ni maxelo yo titimela swi endle leswaku ndzi va ni xivundza swinene”